De middeleeuwse stad

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

De stad in de Middeleeuwen

5.1 Nieuwe Steden

pak je spullen, ga zitten op je vaste plek! Laptop DICHTTTTTT OP tafel. 

TIJD VAN STEDEN EN STATEN

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Tijd van Grieken en Romeinen

(500 v. Chr. - 500 n. Chr.)

Tijd van Monniken en Ridders

(500-1000)

(Vroege Middeleeuwen)

Tijd van Steden en Staten

(1000-1500)

(Late Middeleeuwen)

1492: Columbus 'ontdekt' Amerika

(Einde van de Middeleeuwen)

⚓️

476: Val van het West-Romeinse Rijk

(Begin van de Middeleeuwen)

🔥

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

(1500-1600)

Tijd van Regenten en Vorsten

(1600-1700)

Tijd van Pruiken en Revoluties

(1700-1800)

Planning van de dag

1. Intro H5
   
2. Lezen 5.1 
3. Uitleg paragraaf 5.1

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je vertellen waar het tijdvak steden en staten over gaat.

En je kunt in eigen woorden uitleggen hoe een middeleeuwse stad eruit zag en werd bestuurd.

 lezen bladzijde 72/73 van je lesboek

daarna werkboek openen op

bladzijde 74/75

Late Middeleeuwen

• Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

• Na het jaar 1000 is het is 'veiliger' en 'rustiger'
• GEVOLG:
• Betere opbrenst land (mest, werktuigen)
• Grotere oogsten
• Overschot verkopen op de markt

Late Middeleeuwen

• Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

• Handel neemt toe
  
• Doordat het veiliger is kunnen handelaren weer reizen
• Veel spullen te koop
  
• bevolking groeit

• Er ontstaan steden

Dit is een plattegrond van Leiden in de Middeleeuwen

Carcassonne ligt in Zuid-Frankrijk. De binnenstad is de best bewaarde stad in Europa uit de middeleeuwen.

Een goede plek

• Handelaren --> wonen/goederen opslaan
• Vlakbij handelsroute
• Veilig en veel mensen
• Kasteel/Klooster
• Burgers
  

Stadsrechten

• In het gebied waar de stad lag was een edelman of bisschop de baas
• Steden willen zelf de baas zijn --> stadsrechten
  
• Een stad met stadsrechten mag een stadsmuur bouwen. Ook mogen ze hun eigen wetten maken.
• In ruil voor stadsrechten moesten ze belasting betalen aan de edelman of bisschop
  

Wie is de baas?

• De schout is de plaatsvervanger van de heer in de stad bij de rechtspraak
• Samen met de schepenen bepaalde hij de straf.
• Ze kregen advies van een raad.
• De burgemeester (soms meer dan één) was de baas van de raad.

Straffen in de Middeleeuwen

• Zeker: lijfstraffen en doodstraffen kwamen voor...
  
  ...maar de meeste straffen waren geldboetes, of op pelgrimstocht.

• Die leverden meer op en kostten minder geld: een beul moet je als stad namelijk ook gewoon betalen!

Op de afbeeldingen zie je heel veel soorten straffen die voorkwamen in de middeleeuwen.
Iemand gaat op de brandstapel, iemand wordt opgehangen, iemands hand wordt er afgehakt (als je iets had gestolen), iemand wordt geradbraakt en iemand wordt onthoofd.

Bestuur stad nu:

• Elke gemeente eigen bestuur
• inwoners kiezen elke 4 jaar gemeenteraad
• Leden gemeenteraad kiezen wethouders
• Regering kiest de burgemeester
• Burgemeester baas politie en brandweer
  

Begrippen uit deze les

• Poorter
• Stadsrechten
• Gilde
• Ambacht
• Schout
• Schepenen
• Burgermeester

ZELFSTANDIG WERKEN

werkboek bladzijde 94.

maken opdrachten 3 t/m 10 behalve 4

Eerste 10 minuten in stilte, daarna samenwerken.

Ben je klaar? 

-Ga aan de slag met het oefenen van de begrippen (flashcards/quizlet als je dat hebt?)

-bekijk de studiewijzer en bekijk wat je allemaal moet doen

-Maak een samenvatting in het Word bestand die je hebt aangemaakt.

Volgende week: lees jij 5.2, heb jij alle opdrachten af zoals hierboven omschreven. 

Werken in een gilde

• Omdat de oogst groter wordt, hoeft niet iedereen meer boer te zijn: er ontstaan andere beroepen: ambachten
• Mensen met hetzelfde ambacht zitten in een gilde.
• Het gilde controleerde ook de kwaliteit van de producten en stelde de verkoopprijs vast.
• Bij ziekte en overlijden kreeg het gezin hulp van het gilde.

De meeste gilden hadden een prachtig gildehuis. Hier werden, behalve vergaderingen, ook feesten gehouden. Heel het leven draaide om het gilde.

Voorbeelden van ambachten in een middeleeuwse stad:

- smid

- bakker

- timmerman

- meubelmaker

- brouwer

- kleermaker

Van leerling 

tot meester

• Je mag alleen een eigen bedrijf hebben, als je lid van een gilde bent.
  

• Hiervoor moet je eerst meester worden:

1. Je begon al erg jong als leerling;
2. Daarna werd je gezel;
3. En pas als je meesterproef had gedaan kon je meester worden. Je was dan vaak al ver boven de 30 jaar!

Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

Noem een politieke verandering die er kwam dankzij de opkomst van de steden.

Noem een economische verandering die er kwam dankzij de opkomst van de steden.

Noem een sociale verandering die er kwam dankzij de opkomst van de steden.

Noem een religieuze verandering die er kwam dankzij de opkomst van de steden.