10.3 Ethers, aldehyden en ketonen

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Overzicht Periode 1

• Thema: Energie en duurzaamheid, Koolstofchemie & Kunststoffen
• Benodigde lesmaterialen: Chemie boek V5, Binas 7e editie, rekenmachine

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7	Week 8	Week 9	Week 10	Week 11
Energie en duurzaamheid voorkennis Groenechemie en energie	Katalyse Reactiewarmte berekenen	Brandstoffen en duurzaamheid	Massaspectrometrie Ruimtelijke bouw	Ethers, aldehyden en ketonen Esters	...	...

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

      Leerdoelen

• Je leert over ethers en alkoxyalkanen.
  
• Je leert over aldehyden en alkanalen.
  
• Je leert over ketonen en alkanonen.
  
• Je leert over het onderscheid tussen aldehyden en ketonen.

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.   

Benzeen

a & b: cyclohex-1,3,5-trieen ↔ c & d: benzeen

BINAS 53A: lengte van c-c en c=c bindingen.

Bij Benzeen zijn alle bindingen even lang: soort gemiddelde

Benzeenring: hexaan ring met een cirkel --> 6 rondrennende elektronen

Samengevat:

• zesring met ‘om en om’ een dubbele binding
  
• aromaat: (zes) gedelokaliseerde electronen
  
• korte notatie: elk hoekpunt is een C-atoom met een H-atoom
  

Aromaten

• Aromaat: Aroma-at (Aroma is geur)
  
• Bevat altijd een benzeenring
  
• Stamnaam is benzeen
  

Naamgeving:

Benzeen als hoofdgroep (-benzeen):

• er één verzadigde onvertakte koolwaterstofketen is gebonden
  
• er meerdere zijgroepen gebonden zijn
  

Benzeen’ als zijgroep (fenyl-)

Ethers & alkoxyalkanen

Ether:         R1 - C – O – C – R2

 

Alkoxyalkanen

• alkanen waarbij een H atoom is vervangen door een -O-C_n-H_2n-1 groep
  
• een subgroep van ethers
  
• Als zijgroep: - O – C – R (-oxygroep):
  

                             Methoxygroep: O - CH3

                             Ethoxygroep: O - CH2 – CH3

Ethoxyethaan

Aldehyden

• Karakteristieke groep:
  

• R-groep: C_nH_2n+1
  
• Naamgeving:

                Uitgang: –al

                Voorvoegsel: oxo-

• Alkanal 

Hex-2-enal

Aldehyden

De groep komt in de naam als onderdeel van de hoofdketen.

 

Tenzij:

Er een groep aan het molecuul hangt met een hogere prioriteit

(BINAS tabel 66)

Ketonen

• Karakteristieke groep:

• R-groep: C_nH_2n+1
  
• Alkanonen
  
• Naamgeving:
  

           Achtervoegsel –on

           Voorvoegsel oxo-

Ketonen

De groep komt in de naam als onderdeel van de hoofdketen.

 

Tenzij:

Er een groep aan het molecuul hangt met een hogere prioriteit

(BINAS tabel 66)

Ketonen Vs Aldehydes. 

Alkanonen en alkanalen zijn structuurisomeren. 

Bijv propanon en propanal: C₃H₆O

Een belangrijk verschil is de gevoeligheid van aldehyden voor oxidatoren. Ketonen reageren niet of nauwelijks. 

Een aldehyde is een goede reductor en kan makkelijk reageren tot een carbonzuur. 

Aan de slag

Maak de opdrachten 22 t/m 27, 29, 30 en 32 t/m 34

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. De docent start met modelleren en laat leerlingen vervolgens actief inoefenen. Volgens het 'ik-wij-jullie/jij-wij' principe wordt de ondersteuning geleidelijk afgebouwd. Er wordt gevarieerd in oefentypes en het leerproces wordt zichtbaar gemaakt, bijvoorbeeld met hardop denken opdrachten. Effectieve leerstrategieën zoals zelftesten, gespreid leren, schema’s maken, en samenvatten volgens de Cornell-methode worden expliciet aangeleerd. Dit herkneden van de lesstof helpt bij het bewerken van het lange termijn geheugen

Afsluiting

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner. 

    Begrippen uit deze les

• ...
• ...
•  ...

Exit ticket