Begrijpend lezen - les 3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Begrijpend lezen

Vandaag

- Herhalen theorie lezen -> toets

- Bespreken opdracht 4 en 5

- Lezen tekst 6 

- Maken opdracht 6

Welke tekststructuur verwacht je?

Onderzoek naar scheldwoorden: 'Glij-klanken vloeken niet lekker'

Klootzak, kut, verdomme: scheldwoorden als deze bevatten relatief weinig 'zachte' klanken als r, l, w en y. En dat is niet uniek voor het Nederlands, zeggen twee onderzoekers van de Universiteit van Londen in een internationale studie. Zij concluderen na onderzoek onder moedertaalsprekers van verschillende talen dat zachte klanken over het algemeen minder worden gebruikt om te schelden of te vloeken.

Bron: NOS 

Welke tekststructuur verwacht je?

Een moordscène à la Nicci French gemaakt met kunstmatige intelligentie, én meer: ‘Iedereen is verbijsterd over de kwaliteit’

De opdrachten zijn niet makkelijk: schrijf een dialoog tussen William Shakespeare en Elon Musk over breinimplantaten en gebruik daarvoor een metafoor. Of: schrijf een column over airfryers in de stijl van de Britse komiek Ricky Gervais. Sinds enkele dagen staat de onlinewereld versteld van de taalkunsten van het chatprogramma ChatGPT. 

Bron: Volkskrant

Opdracht 4

1 

 b verschijnsel-en-verklaringsstructuur

 c In de tekst wordt een verschijnsel genoemd, apen die niet kunnen praten. In de rest van de             tekst wordt verklaard waarom apen niet kunnen praten.

2 

 b verschijnsel-en-besprekingsstructuur

 c In de tekst wordt een verschijnsel genoemd, de oorwurm of het liedje dat in je hoofd blijft               hangen. In de verdere alinea’s wordt besproken hoe het werkt, wat je kunt doen het te                        verdrijven en wat er dan gebeurt.

Opdracht 5, vraag 1

We kennen de tragische beelden van zeevogels die onder de kleverige olie zitten. Toch vormen rampen met olietankers maar een heel klein deel van de vervuiling op zee. 

Uitspraak: We kennen de tragische beelden van zeevogels die onder de kleverige olie zitten. 

Tegenstelling: Rampen met olietankers vormen maar een heel klein deel van de vervuiling op zee.

Opdracht 5, vraag 2

Hoewel we veel tragische beelden van zeevogels onder de olie zien, veroorzaken olietankers slechts een klein deel van de vervuiling op zee.

Het grootste deel van de vervuiling op zee wordt niet veroorzaakt door olietankers, maar is afkomstig van het land. 

Opdracht 5, vraag 3

... Sterker nog: bijna al die vervuiling is afkomstig van het land. Vanaf landbouwgrond vloeien pesticiden en insecticiden de zeevoedselketen in. Ook zorgt kunstmest voor een overdaad aan voedingsstoffen. Dit zorgt voor te sterke algengroei, die uiteindelijk leidt tot zuurstofarm water, waarin het zeeleven stikt. Tot slot vind je in de wereldzeeën allerlei rommel die door zeestromingen bij elkaar wordt gedreven tot drijvende vuilnisbelten. 

– pesticiden en insecticiden van landbouwgrond

 – kunstmest

 – allerlei rommel

Opdracht 5, vraag 4

a. maar (r. 16), Doordat (r. 17)

b. uitspraak - tegenstelling, oorzaak - gevolg

c. uitspraak: De ergste rommel - plastic - vergaat eigenlijk nooit. 

     tegenstelling: Wordt door uv-straling afgebroken tot steeds kleinere stukjes.

     oorzaak: Er komen schadelijke stoffen uit microplastics vrij.

     gevolg: Ze zijn slecht voor de dieren die ze binnenkrijgen.

Opdracht 5, vraag 5

Een simpele oplossing bestaat niet, maar gelukkig worden er steeds meer nieuwe technologieën ontwikkeld. Zo heeft 'Mr. Trash Wheel', een filterend waterrad met een eigen Twitteraccount, in anderhalf jaar tijd ruim vierhonderd ton afval uit de haven van Baltimore in de VS gehaald. Ook zijn er initiatieven voor filtratiesystemen op open zee, zoals de SeaVax, een 'stofzuigerboot' op zonne-energie. Volgens de uitvinders zal die jaarlijks 22.000 ton afval opzuigen. The Ocean Cleanup is nog zo'n veelbelovende methode om zeeafval op te ruimen. 

A. Hoofdzaak = Een simpele ... technologieën ontwikkeld (zin 1)

B. Bijzaken = Zo heeft ... te ruimen (zinnen 2, 3, 4 en 5)

C. De tweede zin van de alinea begint met het signaalwoord Zo. Dit woord geeft aan dat er een voorbeeld volgt na de uitspraak van de eerste zin. De derde zin van de alinea begint met het signaalwoord Ook. Dit betekent dat er nog een voorbeeld aan het eerste wordt toegevoegd. En in de laatste zin staat het signaalwoord nog zo'n, dat is het derde voorbeeld. Voorbeelden behoren tot de bijzaken.

Opdracht 5, vraag 6

a C

b Het advies is: Mensen, gebruik herbruikbare waterflessen, lepels en vorken, dan zou er al veel gewonnen zijn.

c Nee, want er staat nieuwe informatie in de alinea.

Opdracht 5, vraag 7

a probleemstelling

b oorzaak

c gevolg

d oplossing: Een simpele oplossing bestaat niet ... (r. 21)

Opdracht 5, vraag 8

Van de probleem-en-oplossingsstructuur. In de tekst wordt het probleem van de vervuiling van de zee besproken. Ook worden er oplossingen gegeven. Zie alinea 4.

• Lees tekst 7 op blz. 130 - 132
• Maak opdracht 6