Blok 3 Germanen, Vikingen en monniken

• mens en maatschappij
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Blok 3 

Germanen, Vikingen en monniken

Programma

Samenvattingsopdracht

Samenvatten blok 2

Blooket - Game 

Blok 3 Germanen, Vikingen en monniken

0

Waren de Vikingen rovers of handelaren? Leg uit waarom? Is je mening veranderd?

De oudste zoon erfde het grootste stuk land, de anderen kinderen kregen ook een klein stukje land.

1. Waar
2. Niet waar

De vikingen waren van oorsprong

1. boer
2. indianen
3. ridders
4. rendierjagers

dashboard.blooket.com

Les 2

Programma

• Herhaling quizlet
• Voorkennis
• Lessonup
• Aan de slag
• Blooket 

quizlet.com

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe edelen hun grondgebied organiseerden en bestuurden, en hoe het leven van de boeren er uit zag.

Wat weet jij eigenlijk
van ridders?

Hofstelsel (1)

• Een dorp met landbouwgrond heette een domein

• De heer, bijvoorbeeld een ridder, was de baas van een domein: alle grond was van hem.

• Hij woonde soms in een donjon, een soort kasteel en soms in een vroonhof, de grote boerderij van de heer in het dorp

Hofstelsel (2)

• In het hofstelsel was het domein in twee stukken verdeeld.
  

• Het ene deel van de grond was verpacht (verhuurd) aan horige boeren voor eigen opbrengst. Zij moesten een deel van opbrengst als pacht (belasting) betalen)

• De opbrengst van het andere deel was volledig van de heer.

Leg uit wat we bedoelen met een horige boer.

Veel plichten,

weinig rechten

• Iedereen op het domein van de heer hoorde bij het domein
• De boeren waren horigen van de heer: ze moesten gehoorzaam zijn
• Om op de grond van de heer te kunnen wonen, moest je pacht betalen.
• De horigen waren ook verplicht om herendiensten, klusjes, te doen.
• Een horige moest overal toestemming voor vragen, ook om te trouwen
• Een gevluchte horige was na een jaar en een dag een vrije boer.

Noem een plicht van de boeren

Ridders en kastelen

• Ridders waren strijders te paard die vochten voor een heer
• In ruil daarvoor kreeg hij een paard, de wapenuitrusting en een kasteel
• In naam van de heer sprak hij soms ook recht in zijn gebied.
• Ridders woonden in kastelen, maar dat waren in het begin vaak houten boerderijen, die pas later van steen werden.
• De meeste kastelen die er nu nog staan zijn van na het jaar 1000

Het drieslagstelsel

• Als landbouwgrond elk jaar wordt gebruikt, dan wordt de grond onvruchtbaar, waardoor de oogst steeds minder werd.
• Met het drieslagstelsel werd de grond verdeeld in drie stukken, 
• waarbij elk jaar één stuk grond niet gebruikt werd (braak). 

• Hierdoor kon de grond herstellen en werd de opbrengst hoger.
  

Braak

🐄

Zomergraan

🏖

Hoe werkt het drieslagstelsel?

Jaar 1 

Jaar 2 

Jaar 3 

Wintergraan

☃️

Zomergraan

🏖

Braak

🐄

Wintergraan

☃️

Braak

🐄

Wintergraan

☃️

Zomergraan

🏖

Leg in eigen woorden uit hoe het drieslagstelsel werkt.

Aan de slag

Lezen de leerteksten 

MAKEN: Opdrachten 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17 en 18 (blz. 60 t/m 66)

dashboard.blooket.com

Les 3

Programma

Vorige les

Vikingen

Video

Aan de slag

Terugblik

Wat is een Horige?

1. Ridder
2. Poortwachter
3. boeren met verplichtingen aan de Romeinen
4. Boeren met verplichtingen aan de heer.

Noem een plicht van de boeren

Leg in eigen woorden uit hoe het drieslagstelsel werkt.

Hoe zag een viking eruit? Sleep het plaatje naar het juiste vak,

Verzonnen / niet waar 

Feit / waar

Wat weet je al over Vikingen?

Uit welk gebied kwamen de Vikingen van oorsprong?

1. Noord-Amerika
2. West- Rusland
3. Scandinavië
4. Oost-Azië

Waarom gingen de Vikingen op plunder/rooftochten?

De Vikingen werden ook wel ontdekkingsreizigers genoemd. Leg uit waarom.

Vikingen

1. Wat was het voordeel om de oudste van het gezin te zijn?
2. Waarom waren de schepen van de Vikingen zo bijzonder?
3. Waarom gingen de Vikingen op reis? 
4. Welke landen ontdekten de Vikingen?
5. Wat was er bijzonder aan het geloof van de Vikingen?
6. Zou je graag als Viking hebben geleefd? Ja of nee en waarom? 

Vul het stencil in tijdens het kijken van de video

Aan de slag

Lezen de leerteksten 

MAKEN: Opdrachten 19, 20, 22,   (blz. 66 t/m 68

dashboard.blooket.com

Einde les

Germanen aan de macht

• Romeinen eeuwen lang de baas in Europa. 
• 4e eeuw: klimaat kouder. Azië leven zwaar, minder voedsel en drinkwater.
• Hunnen: (volk uit Azië) trokken naar het westen op zoek naar eten.
• Hunnen verjagen in noordgrens Romeinse rijk de stammen van de Germanen.

Germanen op de vlucht?

• Germanen vluchtten over de Limes, het Romeinse rijk in. 
• Germanen vochten daar ook tegen de Romeinen en bezette stukken land om te wonen.
• Plunderen van o.a. stad Rome.
• 500 n. chr. Einde aan West-Romeinse rijk door overvallen Germanen.
• Machtsovername. Oude rijk van Romeinen raakte in verval.

Leven en werken op een landgoed

• Bijna iedereen werkte in het tijdvak van de Monniken en Ridders als boer. Ongeveer 90%.

• Boeren werkte op het landgoed van een rijke edelman of heer.  --> Werken op akker, in ruil voor bescherming.
• Deel opbrengst akker: voor boer en edelman/heer.
• Herendiensten: klussen uitvoeren voor de heer.

Horigen

-Boeren die in ruil voor onderdak en bescherming + de herendiensten op het land van de rijke heer moesten werken.
-Ze hoorde bij het landgoed en mochten het niet verlaten zonder toestemming van de heer.

Het leven van een horige boer

• De boerenfamilies groeiden op bij de rijke edelman. 
• Ze bleven er werken en gingen er nooit weg. Veel van de wereld zagen ze niet.
• Ze woonden vlak bij het kasteel van de rijke heer. 

De boeren moesten werken op het land van de edelman. Maar wat gaf de edelman terug aan boeren?

Wat weet je nog over Germanen?

Macht van de kerk

• 392: Christendom enige godsdienst in Romeinse rijk.
• Paus leider v/d kerk.
• Kerk veel macht: land, geld en kostbaarheden.
• Gedachte mens: naar de Hemel als je goed bent voor de kerk.

Macht van de kerk

• Boeren moesten ook geld/opbrengst (10de deel) aan de kerk geven.
• Huur voor grond als je niet op een landgoed van een edelman leefde.
• Geestelijken: Lezen/schrijven/bidden.

Vikingen vallen aan

Rond het jaar 800 gaan Scandinavische boeren opzoek naar nieuw land.

Europa is zwak:

- Geen bescherming van Romeins groot leger.

- Europa is verdeelt in kleine gebieden waar niemand de baas is.

De Vikingen vallen aan

Steeds vaker overvielen Vikingen in kleine groepen boerderijen, kloosters en dorpen langs de kust aan.

Jaar 910:

Franse koning geeft in ruil voor bescherming Vikinghoofdman Rollo (Noormannen) een stuk gebied: Normandië.