Respiratie - Anatomie en fysiologie

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Respiratie
Anatomie en fysiologie

Respiratie

Respiratie = Ademhaling

Respiratiestelsel:

Het respiratiestelsel zorgt samen met de bloedsomloop voor het transport van zuurstof en koolstofdioxide.

Respiratie is het Latijnse woord voor ademhaling.

Het wordt vaak gebruikt in medische of biologische contexten om alles aan te duiden wat te maken heeft met de opname van zuurstof en de afgifte van koolstofdioxide.

In de biologie kan “respiratie” ook verwijzen naar cellulaire ademhaling – het proces waarbij cellen energie vrijmaken uit glucose met behulp van zuurstof. Maar in deze context bedoelt men simpelweg de lichamelijke ademhaling: het in- en uitademen via het ademhalingsstelsel.

Drie onderdelen respiratiestelsel

1. De voorste luchtwegen
2. De achterste luchtwegen 
3. De ademhalingsspieren

Het ademhalingsstelsel is opgedeeld in drie hoofdonderdelen:

De voorste luchtwegen

Dit zijn de structuren die als eerste in contact komen met de ingeademde lucht. Ze omvatten o.a. de:

• Neusholte
• Mondholte
• Keelholte (farynx)

Deze structuren zorgen voor filtering, verwarming en bevochtiging van de lucht.

De achterste luchtwegen

Dit deel geleidt de lucht verder richting de longen. Het bestaat uit o.a.:

• Strottenhoofd (larynx)
• Luchtpijp (trachea)
• Bronchiën en bronchiolen D

Deze onderdelen zorgen voor het transport van lucht richting de longblaasjes.

De ademhalingsspieren

Deze spieren zijn nodig om de ademhaling mogelijk te maken, vooral:

• Het middenrif (diafragma)
• De tussenribspieren 

Ze zorgen ervoor dat de borstholte groter of kleiner wordt, waardoor lucht naar binnen of buiten stroomt.

Ademhalingsspieren

Achterste luchtwegen

Voorste luchtwegen

Kijk naar deze afbeelding.

Welk deel van het respiratiestelsel wordt hier afgebeeld?

Deze slide gaat over de neus van de hond, als onderdeel van de voorste luchtwegen:

De neusspiegel (planum nasale) is het buitenste, vaak natte en koude deel van de hondenneus.

Binnenin wordt de neus verdeeld door het neustussenschot (septum).

De neus bevat neusschelpen (conchae), dit zijn opgerolde structuren van kraakbeen met slijmvlies erop. Ze vergroten het oppervlak voor het opvangen van geurstoffen en het verwarmen/bevochtigen van de ingeademde lucht.

Wat is de functie van de neusschelpen (conchae) in de neus van een hond?

1. Ze regelen de temperatuur van het bloed
2. Ze maken slijm aan voor vertering
3. Ze vergroten het oppervlak voor geur- en luchtbewerking
4. Ze sturen lucht direct naar de longen

Deze slide laat zien dat er in de neus van een hond drie neusholten of -gangen zijn:

Dorsale neusgang

• Ligt bovenin
• Bevat de reukzintuigen en de reukzenuw ➝ Belangrijk voor geurherkenning

Middelste neusgang

Verbindt met de sinussen (luchtgevulde holtes in de schedel)

Ventrale neusgang

• Ligt onderin
• Geleidt de lucht naar de keel (richting luchtpijp en longen)

De afbeeldingen tonen doorsneden van de hondenneus, waarbij de verschillende gangen zijn gelabeld.

Komt de lucht eerst langs het strottenhoofd of de pharynx?

Strottenhoofd

Pharynx

Deze slide gaat over de keelholte (pharynx), een belangrijk kruispunt voor lucht én voedsel. Er worden twee delen besproken:

Nasopharynx

• Dit is het bovenste deel van de keelholte, achter de neusholte
• Voert lucht caudaal (naar achteren) naar het strottenhoofd (larynx) en dan naar de luchtpijp ➝ Deel van de luchtweg

Oropharynx

• Ligt achter de mondholte
• Voert voedsel caudaal naar de slokdarm (oesophagus) ➝ Deel van het spijsverteringskanaal

De afbeelding laat mooi zien hoe lucht (bovenlangs) en voedsel (onderlangs) via verschillende routes gaan, gescheiden door o.a. het zachte gehemelte en de epiglottis.

Deze slide gaat over het strottenhoofd (larynx) – een belangrijk onderdeel van de voorste luchtwegen. Het strottenhoofd heeft twee hoofdfuncties: lucht geleiden naar de luchtpijp en beschermen tegen verslikken.

De larynx bestaat uit:

• Kraakbeen (zoals epiglottis, cricoid, thyroid en arytenoid cartilage)
• Bindweefsel
• Spierweefsel

De epiglottis (strotklepje) is een belangrijk klepje dat sluit tijdens het slikken, zodat voedsel niet in de luchtpijp komt. Tijdens intubatie wordt dit klepje omlaag gedrukt om toegang tot de luchtpijp te krijgen.

De afbeeldingen tonen:

Links: de binnenkant van de larynx, met stembanden en opening naar de trachea

Rechts: de kraakbenige structuur van het strottenhoofd

Wat is de functie van de epiglottis tijdens het slikken?

1. Voorkomen dat voedsel in de luchtpijp komt
2. Lucht in de trachea laten
3. Geluid maken bij het blaffen
4. Slijm afvoeren uit de neus

01:06

Waarom moet een dier onder anesthesie zijn voordat je kunt intuberen?

Omdat intuberen:

• Pijnlijk en ongemakkelijk is voor het dier
• Een sterke kokhalsreflex (larynxreflex) kan opwekken als de hond bij bewustzijn is
• Stressvol en onveilig is als het dier beweegt of zich verzet
• Omdat de epiglottis en stembanden alleen goed te passeren zijn als de spieren ontspannen zijn — wat pas gebeurt bij anesthesie.

Kortom: anesthesie zorgt ervoor dat het dier stil, ontspannen en pijnvrij is, zodat de procedure veilig en effectief kan verlopen.

01:52

Hoe heet het instrument dat gebruikt wordt om de bek open te houden en in de keel te kijken?

1. Otoscoop
2. Laryngoscoop
3. Spatel
4. Tang van Kocher

01:55

Hoe heet het klepje dat je naar beneden moet drukken om de luchtpijp zichtbaar te maken?

Epiglottis

Larynx

02:35

Hoe controleer je of de tube goed in de luchtpijp zit?

• Luisteren naar ademgeluiden
• Kijken of er mist in de tube komt bij uitademing
• Voelen voor luchtstroom
• Eventueel gebruik van een capnograaf (CO₂-meting)

Deze slide gaat over de luchtpijp (trachea) — het buisvormige orgaan dat lucht van het strottenhoofd naar de longen voert.

De trachea:

• Bestaat uit U-vormige kraakbeenringen die de luchtweg openhouden. Deze zijn aan de achterkant verbonden met bindweefsel en een dorsale spier.
• Is aan de binnenkant bekleed met trilhaarepitheel: kleine haartjes die stofdeeltjes en slijm naar boven bewegen richting de keel, waar het kan worden opgehoest of doorgeslikt.

De afbeeldingen laten zien:

• Een schematische weergave van de trachea en splitsing naar de bronchiën (naar beide longen)
• De ligging van de trachea in het lichaam van een hond
• Een microscopisch beeld van het trilhaarepitheel met slijm en deeltjes erop.

Trilhaar epitheel

Kraakbeen- ringen

Trachea

Vervoert lucht van de larynx naar de bronchiën

Houden de luchtpijp open

Verplaatst slijm en stof naar boven

Deze slide gaat over de achterste luchtwegen: de luchtwegvertakkingen na de luchtpijp.
De luchtweg vertakt zich in stappen:

1. De trachea splitst in twee hoofdbronchiën (één naar elke long).
2. De hoofdbronchiën vertakken zich verder in kleinere bronchiën.
3. Die gaan over in bronchioli — dit zijn fijne luchtwegvertakkingen die geen kraakbeen meer bevatten.
4. De bronchioli eindigen in alveoli (longblaasjes), waar gaswisseling plaatsvindt: zuurstof in, CO₂ eruit.

Plaats de volgende woorden op de juiste volgorde:
alveoli/bronchiën/bronchioli

Deze slide gaat over de longen van de hond, het eindstation van de luchtwegen waar de gaswisseling plaatsvindt.

Belangrijke punten:

• De longen liggen in de borstholte, omgeven door ribben.
• Ze bestaan uit verschillende longkwabben (lobben), zoals zichtbaar op de afbeeldingen:
• De rechterlong heeft meestal meer kwabben dan de linker.
• Onder de longen ligt het diafragma (middenrif) — een spier die essentieel is voor het in- en uitademen. Bij samentrekken vergroot het de borstholte, waardoor lucht wordt aangezogen.

Op welk cijfer wordt het diafragma afgebeeld?

1. 1
2. 2
3. 3

Deze slide bespreekt de longvliezen (pleurae) en het mediastinum, twee belangrijke onderdelen van de borstholte:

Longvliezen (pleurae)

Bestaan uit twee lagen:

1. Longvlies: ligt tegen de longen aan
2. Borstvlies: ligt tegen de binnenkant van de borstkas aan

Daartussen zit de pleuraholte, een smalle ruimte gevuld met een beetje vocht — dit zorgt ervoor dat de longen soepel kunnen bewegen bij het ademen.

Mediastinum

De ruimte tussen de longen, begrensd:

• Ventraal door het borstbeen
• Dorsaal door de wervelkolom

Hierin liggen o.a. het hart, de luchtpijp, slokdarm, grote bloedvaten, zenuwen en lymfeklieren.

De afbeelding laat een dwarse doorsnede van de borstholte zien waarin deze structuren zijn benoemd.

Neusholte

Keelholte

Strotten-
hoofd

Luchtpijp

Cavum nasale

Larynx

Trachea

Pharynx

Longblaasjes

Longvlies

Longen

Middenrif

Alveoli

Pulmones

Diaphragma

Pleura visceralis

Neus

Neusholte

Keelholte