3.3 Machtige heren, halfvrije boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 1

3.3 Machtige heren, halfvrije boeren

Programma

Binnenkomen, geschiedenisspullen pakken

Uitleg

Herhaling

Aan de slag

Afsluiten

Leerdoel

Aan het eind van de les kan je uitleggen

wat het hofstelsel is en hoe het werkt

hoe de standensamenleving werkt

Hofstelsel

Boeren leefden op  het land van mannen van adel

Het was een gevaarlijke tijd en mensen zochten bescherming

voor de bescherming werd een deel van de vrijheid ingeleverd

Een donjon, of mottekasteel, was een versterkte wachttoren. Hier woonde de heer als er gevaar was.

Het gebied buiten het domein bestond uit de grond van de vrije boeren en de woeste gronden, onontgonnen gebied en bossen.

De vrije boeren moesten tijdens een oorlog wél meevechten met de heer. De wapenuitrusting moesten ze zelf betalen.

De akkers van de heer werden bewerkt door horigen. Er waren akkers waarbij de volledige opbrengst naar de heer ging, en er waren akkers waarbij een deel van de opbrengst voor de horige boeren was. Overigens moesten ze hun pacht ook weer van deze opbrengst betalen.

Het vroonhof was de boerderij (hoeve) van de heer. Hier woonde de heer als er geen gevaar was. De opbrengsten van zijn akkers werd in schuren opgeslagen. In woningen naast een vroonhof woonden de horige boeren in geval van gevaar, zoals oorlog.

Bij het vroonhof waren stallen voor de dieren en boomgaarden.

Horigen woonden in vredestijd buiten het vroonhof

Met het hofstelsel bedoelen we het hele systeem (stelsel) van heren en horigen, inclusief de pacht en de herendiensten.

Halfvrije boeren

Horigen werden ze genoemd

Rechten: gebruikten een huis met een stuk land 

Plichten: belasting betalen en herendiensten doen

Drie sociale groepen

Geestelijken --> Bidden

Adel --> Strijden

Boeren --> Werken

Je afkomst bepaalde bij welke groep jij hoorde

Standen

De geestelijken en de edelen hadden privileges (voorrechten)

Bijvoorbeeld: geen belasting betalen

Hierdoor werden de adel en de geestelijken rijker en de derde stand armer

Hofstelsel of leenstelsel?

Herendiensten (klusjes doen voor de heer)

staan = hofstelsel

zitten = leenstelsel

Hofstelsel of leenstelsel?

boeren zijn halfvrij

staan = hofstelsel

zitten = leenstelsel

Hofstelsel of leenstelsel?

Karel de Grote geeft land aan een generaal

staan = hofstelsel

zitten = leenstelsel

Hofstelsel of leenstelsel?

Boeren mochten een stuk grond bij hun huis gebruiken

staan = hofstelsel

zitten = leenstelsel

Opdracht standen

Lees de teksten bij de personen

Bij welke stand horen de personen

Leg uit waar je dat aan kan zien

Afsluiten

Aan het eind van de les kan je uitleggen

wat het hofstelsel is en hoe het werkt

hoe de standensamenleving werkt

Opdracht

Teken het hofstelsel

Wat moet er te zien zijn:

- Hof van de heer

- molen, bakker, stal, schuur

- hek met poort, gracht

- land van de heer, huizen van horigen met stukjes land, dieren die rondlopen