6.1 Nederland duurzaam?

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

De eerste storm van het jaar (2 januari) in Nederland kreeg de naam

1. Piet
2. Hanneke
3. Henk
4. Lilly

De hoogwaterstanden in Nederland komen niet zo vaak voor, maar

1. 1 keer in de 25 jaar
2. 1 keer in de 50 jaar
3. 1 keer in de 100 jaar
4. 1 keer in de 10 jaar

....... meet laagste temperatuur in januari in 25 jaar: -43,6 graden.
Welk land hoort er te staan?

1. Noorwegen
2. Zweden
3. Finland
4. IJsland

Op 1 januari 2024 vond er een zware aardbeving van 7,6 plaats in

1. Indonesië
2. Japan
3. Brazilië
4. Chili

Wat weet je over klimaatverandering?

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• waardoor de aarde opwarmt
  
• welke manieren er zijn om de uitstoot van CO2 te verminderen: energiebesparing en energietransitie
  
• de omvang en de soorten duurzame energie in Nederland

De aarde warmt op

Het klimaat op aarde verandert door het gebruik van fossiele brandstoffen = aardgas, aardolie, steenkool
Extra CO₂ in de lucht door : Industrie, verkeer, transportbedrijven, landbouw en elektriciteitscentrales.

Steenkool in Nederland minder - winnen geen steenkool meer

(Versterkt) Broeikaseffect

Het broeikaseffect = het vasthouden van zonnewarmte door de dampkring   ->  broeikasgassen als koolstofdioxide (CO₂)

 

Zonder het natuurlijk broeikaseffect: te koud om op aarde te leven. Maar: versterkt broeikaseffect -> Opwarming aarde:

- ijs en sneeuw smelten op de polen en in de bergen

 - extremer klimaat, ook in Nederland

Meer stormen, stortregens, hittegolven en langdurige droogten

weinig regen, grote verdamping.- verdamping: als het warmer / zonniger / winderiger is  meer water verandert in waterdamp.- Nederland: gemiddeld meer neerslag dan verdamping = neerslagoverschot  voorjaar en zomer: neerslagtekort waterbalans = verschil neerslag en verdamping

Leer deze afbeelding!!

Minder CO₂ in de dampkring

De meeste landen willen de klimaatverandering beperken
2030: CO₂ moet met de helft gedaald zijn.
2050: Nederland klimaatneutraal.

2 mogelijkheden:
1. Energiebesparing
2. Energietransitie 

Energiebesparing

Energiebesparing: zuiniger omgaan met energie.

VB: Isoleren, verwarming lager, minder lang douchen

Energietransitie

Energietransitie = omschakelen van fossiele naar duurzame energiebronnen.

Fossiele energiebron: op = op en brengen CO₂ in de lucht.
Duurzame / hernieuwbare energiebron: raken niet op en brengen geen CO₂ in de lucht.

B131 Duurzaam gebruik

Verschillende mogelijkheden voor duurzaamheid:

• Overstappen op gebruik van:
  

1. Duurzame grondstoffen (plastic rietjes --> papieren rietjes)
2. Duurzame energiebronnen: Energietransitie

• Energiebesparing
• Recycling / hergebruik

B141 Koolstofkringloop
Belangrijke afbeelding

B141 Koolstofkringloop

Uitwisseling van CO₂ = koolstofkringloop

1. Planten nemen CO₂ op uit de lucht en maken zuurstof = fotosynthese

maar ademen een klein deel CO₂ weer uit door transpiratie verdamping via bladeren

2. Mensen stoten CO₂ uit via fossiele brandstoffen en ontbossing

Aan de slag:

Wat?	§6.1 Opdrachten: 1 t/m 4
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling / samenvatting maken
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

Een voorbeeld van een fossiele brandstof is

1. Windenergie
2. Zonne-energie
3. Aardgas
4. Biomassa

Het versterkte broeikaseffect kan je zin aan de

1. linkerkant
2. rechterkant

Een voorbeeld van energietransitie is

1. Minder lang douchen
2. Zonnepanelen op je dak leggen
3. De verwarming minder hoog aan

Een voorbeeld van energiebesparing is

1. Een windmolenpark aanleggen
2. Organisch materiaal gebruiken als biobrandstof
3. Vaker op de fiets in plaats van met de auto

Waardoor komt er de meeste CO2 in de lucht?

1. Ademen van dieren, mensen en planten
2. energiebedrijven, industrieën, landbouw, transportbedrijven
3. Fotosynthese
4. Vulkaanuitbarstingen

De drie meest gebruikte energiebronnen in Nederland zijn:
(op volgorde van meest gebruikt naar minder)

1. Aardolie - Aardgas - Steenkool
2. Steenkool - Aardolie - Aardgas
3. Aardgas - Steenkool - Aardolie
4. Aardgas - Aardolie - Steenkool

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• waardoor de aarde opwarmt
  
• welke manieren er zijn om de uitstoot van CO2 te verminderen: energiebesparing en energietransitie
  
• de omvang en de soorten duurzame energie in Nederland

Van grijs naar groen

In Nederland is het aandeel duurzame energie nog klein.

Windenergie:

Windmolenparken op zee: duurder, maar meer energie

Voordelen	Nadelen
Schoon	Betrouwbaarheid
Steeds groter	Lawaai
Steeds beter	Lelijk
Steeds goedkoper

Leer deze afbeelding

Van grijs naar groen

Zonne-energie:
Nadeel: betrouwbaarheid, lage opbrengst winter

Lucht- en bodemwarmte: Warmtepompen verwarmen huis en kraanwater.

Van grijs naar groen

Biomassa = organisch materiaal: houtresten, groente-, fruit-, tuinafval, oud papier, plantaardige olie, mest. In te zetten voor elektriciteit en als biobrandstof.

Biomassa is een duurzame energiebron:
 - raakt nooit op.
 - CO₂-neutraal: er komt bij de verbranding alleen CO₂ vrij dat planten en bomen tijdens hun leven hebben opgenomen = fotosynthese

- maar:  steeds nieuwe planten en bomen nodig + groei bomen kost tijd 

B130 Duurzame energie

Hernieuwbare energiebronnen /  duurzame energiebronnen: raken bij het gebruik ervan niet op en dragen niet bij aan het versterkt broeikaseffect.

• Zonne-energie: zonlicht.

• Windenergie: wind.

• Hydro-elektriciteit: vallend water.

• Biomassa: organisch materiaal, plantaardige olie, mest. Ook als biobrandstof te gebruiken.

• Geothermische energie: aardwarmte.

Inhaalrace

De energietransitie in Nederland liep achter bij andere Europese landen. Want minder mogelijkheden / aandacht

Inmiddels extra maatregelen, als het lukt in 2030:

+ 37% duurzame energie in energieverbruik
 + 70% elektriciteit duurzaam opgewekt.

Aan de slag:

Wat?	§6.1 Opdrachten: 5 t/m 8
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling / samenvatting maken
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

Begrippenlijst

• Fossiele brandstoffen
• Broeikaseffect
• Versterkt broeikaseffect
• Energiebesparing
• Energietransitie
• Duurzame / hernieuwbare energiebron
• Koolstofkringloop
• Fotosynthese
• Windenergie
• Zonne-energie
• Lucht- en bodemwarmte
• Biomassa
• Biobrandstof