§3.3 Een nieuw soort oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3,4

3.1 De Eerste Wereldoorlog en het interbellum - oriëntatie

H1: Eerste Wereldoorlog (1914-1918)

§1.3 Een nieuw soort oorlog

Hierna: 10 tijdvakken

Tijdvak 9: De wereldoorlogen (1900-1950)

Hierna: mindmap

Hierna: leerdoelen

Wat weet je eigenlijk tot zover
van de Eerste Wereldoorlog?

Aan het eind:

1. kun je verklaren hoe nieuwe wapens de oorlogvoering hebben veranderd; 

2. weet je uit te leggen hoe propaganda en censuur een grote rol speelden in de beeldvorming van deze oorlog.

3. kun je verklaren welke gevolgen de neutraliteit had voor het dagelijks leven in Nederland.

4. kun je omschrijven de dodendraad en de functie daarvan;

5. begrijp je dat de soldaten die de oorlog overleefden veel lichamelijke en geestelijke trauma’s hebben opgelopen.

Leerdoel 1 en 2: Nieuwe wapens

In de eerste weken van de oorlog kennen de landen nog oorlogsenthousiasme, maar de oorlog duurt langer dan gedacht. Nieuwe wapens worden ingezet, bv vlammenwerpers, mitrailleurs, duikboten (Duitse U-boten), prikkeldraad, en later vliegtuigen. De Britten gebruiken bij de Slag bij de Somme (1916) voor het eerst tanks. De allerergste uitvinding is toch echt gifgas! 

Kortom, deze oorlog is totaal anders dan in de eeuwen daarvoor. Soldaten zitten vast in loopgraven enkele tientallen meters verwijderd van de vijand. Soldaten zijn kanonnenvoer, want aanvallen uit loopgraven zijn zinloos. Gevolg; oorlog is statisch (onveranderlijk)

Regeringen gebruiken propaganda om hun vijanden als monster neer te zetten en hun eigen bevolking enthousiast te houden over de oorlog. Om te voorkomen dat er negatieve verhalen over de oorlog rond gingen (bv verliezen), wordt de media gecensureerd (censuur). 

Hierna: uitleg Nederland in de WOI.

Leerdoel 3 en 4: Neutraal maar betrokken

In de oorlog kiest Nederland geen partij en is dus neutraal. Toch mobiliseert (klaar maken) de regering het leger om de grens te bewaken.

Door de neutraliteit kan ons land wel handelen met het buitenland en zijn er dus geen voedseltekorten. Met distributiebonnen (een bonnensysteem) wordt het eten eerlijk verdeeld onder de bevolking.

Eén miljoen Belgen vluchten naar het neutrale Nederland. In deze vluchtelingenstromen zitten ook Duitse soldaten die de oorlog zat zijn. Daarom legt de Duitse regering langs de Belgische-Nederlandse grens een hek aan dat onder 2000 volt stroom staat, de dodendraad.

Hierna: uitleg Totale Oorlog - JORTgeschiedenis (± 5 min)

Twee uitspraken:

1. De Eerste Wereldoorlog duurt van 1914 tot 1918, kortom deze oorlog is in de 19e eeuw / 20e eeuw.

2. Een oorzaak / gevolg van het hoge aantal slachtoffers in deze oorlog zijn de zinloze loopgraven.

Hierna: quizvraag

1. 1. 19e eeuw, 2. oorzaak
2. 1. 19e eeuw 2. gevolg
3. 1. 20e eeuw, 1. oorzaak
4. 1. 20e eeuw, 2. gevolg

Een herinnering van een Nederlander aan een gebeurtenis tijdens de Eerste Wereldoorlog:

Al die vluchtelingen die na de Duitse inval hier nu naartoe komen, hebben kort geleden dingen gezien en meegemaakt, waar we hier in Nederland niet zo veel van begrijpen. Ze hebben vóór en achter zich granaten zien ontploffen. De kinderen dragen kogels in hun zak, die ze hebben opgeraapt. De vrouwen, die een man of zoon hebben achtergelaten, zijn natuurlijk het meest bezorgd als er berichten van thuis binnenkomen. 

De herinnering gaat over vluchtelingen die tijdens de Eerste Wereldoorlog naar Nederland kwamen.

Over welk jaar gaat deze herinnering? En uit welk land kwamen de vluchtelingen? 

Hierna: sleepvraag

1. jaar: 1914, land: België
2. jaar: 1914, land: Duitsland
3. jaar: 1918, land: België
4. jaar: 1918, land: Duitsland

Sleep de begrippen naar de juiste plek in de print screen van 6:20

Hierna: Leerdoel 5 Slag bij de Somme (1916) - ±1 mln doden - In Europa (± 5 min)

propaganda

censuur

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Bladzijdes  218 en 219 van het boek Krieg dem Kriege geven een (1) betrouwbaar/ onbetrouwbaar beeld over (2) de oorzaken / gevolgen van granaatsplinters die het gezicht verwonden. 

1. 1. betrouwbaar, 2. oorzaken
2. 1. betrouwbaar, 2. gevolgen
3. 1. onbetrouwbaar, 2. oorzaken
4. 1. onbetrouwbaar, 2. gevolgen

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

1. De meeste loopgraven worden in de oorlog gegraven in Frankrijk / Duitsland.

2. Een conclusie uit deze afbeelding is dat deze oorlog een / geen Tweefrontenoorlog is.

1. 1. Frankrijk, 2. een
2. 1. Frankrijk, 2. geen
3. 1. Duitsland, 2. een
4. 1. Duitsland, 2. geen

Hieronder zie je vier gebeurtenissen.

Eén van de gebeurtenissen hoort bij de Eerste Wereldoorlog, welke?

Hierna: sleepvraag

1. Slag bij de Somme
2. D-day (operatie overlord)
3. Slag bij Stalinrad
4. Slag om Engeland

Bij het vak geschiedenis heb je 4 soorten onderzoeksvragen.

1. Beschrijvende vragen: gebruik je als meer wilt weten over een situatie of verschijnsel in het verleden.

2. Verklarende vragen: gebruik je als je wilt uitleggen waardoor dingen gebeurd zijn.

3. Vergelijkende vragen: gebruik je als je overeenkomsten en verschillen van een situatie of verschijnsel wilt weten.

4. Waarderende vragen: gebruik je om te onderzoeken wat je ergens van vindt.

Hierna: Eerste wereldoorlog in België - In Europa (± 4 min)

Beschrijvende vraag

Verklarende vraag

Waarderende vraag

Vergelijkende vraag

Wat vind ik er eigenlijk zelf van dat Nederland neutraal blijft in de Eerste Wereldoorlog?

Welke rol speelt propaganda en censuur in de Eerste Wereldoorlog?

Waarom wordt de Eerste Wereldoorlog ook wel een Totale Oorlog genoemd?

Wat zijn de grootste verschillen tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog?

Hoeveel kilometer aan loopgraven is er in de Eerste Wereldoorlog gegraven in Noord-Frankrijk?

1. 400 km
2. 4000 km
3. 40.000 km
4. 400.000 km

In de Eerste Wereldoorlog zijn niet alle bommen en granaten geexplodeerd.

Hoeveel van de 10 bommen en granaten explodeerden wèl?

1. 5
2. 6
3. 7
4. 8

Welk land paste in 1915 als eerste gifgas toe in de Eerste Wereldoorlog?

1. Duitsland
2. Frankrijk
3. België
4. Engeland

Twee zinnen:

 1. Tot op de dag van vandaag worden er in de weilanden in België (onontplofte) bommen en mortieren geruimd'.

In deze zin is sprake van Continuïteit (blijft hetzelfde) / Verandering.

2.  Een bedoeld / onbedoeld gevolg van de Eerste Wereldoorlog is dat nog steeds elke dag (onontplofte) bommen en mortieren worden geruimd'.

1. 1. Continuïteit, 2. bedoeld
2. 1. Continuïteit, 2. onbedoeld
3. 1. Verandering, 2. bedoeld
4. 1. Verandering, 2. onbedoeld

Objectief is een feit, subjectief is een mening.

Welke zin is een voorbeeld van een subjectieve zin?

Hierna: sleepvraag

1. Propaganda en censuur kwamen voor in de Eerste Wereldoorlog
2. de Dodendraad is aangelegd door de Duitse regering
3. De Nederlandse regering paste in de Eerste Wereldoorlog een neutraliteitspolitiek toe
4. De Eerste Wereldoorlog is de allerergste oorlog die er ooit in de wereldgeschiedenis is geweest.

Sleep de punaise naar de kaart die over de Eerste Wereldoorlog gaat:

Hierna: evaluatie leerdoelen.

De evaluatie:

Ik beheers....

De leerdoelen

1. kun je verklaren hoe nieuwe wapens de oorlogvoering hebben veranderd;

2. weet je uit te leggen hoe propaganda en censuur een grote rol speelden in de beeldvorming van deze oorlog.

3. kun je verklaren welke gevolgen de neutraliteit had voor het dagelijks leven in Nederland.

4. kun je omschrijven de dodendraad en de functie daarvan;

5. begrijp je dat de soldaten die de oorlog overleefden veel lichamelijke en geestelijke trauma’s hebben opgelopen.

Hierna: open vraag 'Wat als......?'

1 van de 5 leerdoelen

2 van de 5 leerdoelen

3 van de 5 leerdoelen

4 van de 5 leerdoelen

5 van de 5 leerdoelen

Dit is allemaal veel te makkelijk, ik word ook geschiedenisdocent!

In 1918 komt de Eerste Wereldoorlog ten einde. De Geallieerden (triple entente)winnen, de verliezers zijn de Centralen (triple alliantie).

Maar stel dat de Centralen hadden gewonnen....wat zouden wij er dan nu nog (mogelijk) van merken?

De Eerste Wereldoorlog

3.2: De Eerste Wereldoorlog

H1: De Eerste Wereldoorlog en het Interbellum

§3.3 De Eerste Wereldoorlog

Hierna: uitleg opdracht.

In deze les kun je 5 punten verdienen!

1.Welk land wordt genoemd dat begin 20e eeuw de grootste staalindustrie heeft van heel Europa?

2. Welke rol speelt Wilhelm II bij het ontstaan van de WOI?

3. Waarom wordt na bijna twee minuten de jaartallen 1870 en 1871 genoemd?

4. Welke twee bondgenoten van Frankrijk worden genoemd?

5. Wat is op 28 juni 1914 gebeurd?

6. ‘Ik viel neer op mijn knieën en dankte de hemel uit een overstromend hart dat mij het geluk gegund was om in deze tijd te leven’. Hoe heet de persoon die dit heeft gezegd over de oorlog?

7. Welk land vecht tegen welk land in het Von Schlieffenplan?

8. Is het Von Schlieffenplan gelukt of mislukt? Leg ook uit. Doet het zo: Gelukt / Mislukt, omdat…

9. Leg uit waarom de Eerste Wereldoorlog veel langer duurde dan van te voren was gedacht:

10. Omschrijf kort de rol van de vrouw tijdens de Eerste Wereldoorlog:

11. Waarom mislukt voor de Engelsen de Slag bij de Somme (1 juli 1916)?

12. Hoeveel mensen sneuvelden op de eerste dag van de Slag bij de Somme?

13. Welk land wordt genoemd dat in 1917 zich terugtrekt uit de Eerste Wereldoorlog?

14. Wie wordt nieuwe de leider van Rusland na de Russische Revolutie (1917)?

15. Welk land wordt genoemd dat juist in 1917 gaat deelnemen aan de Eerste Wereldoorlog?

16. Wat gebeurt op 11 november 1918?

17. Waarom wordt in de laatste minuut van het filmpje het getal 10 miljoen genoemd?

Hierna: filmpje Eerste Wereldoorlog - Ten Oorlog (± 14 min).

Opdracht: Lever de antwoorden later via Lesson Up in:

Twee uitspraken:

1. De Eerste Wereldoorlog duurt van 1914 tot 1918, kortom de 19e eeuw / 20e eeuw. 

2. Op 28 juni 1914 ontstaan een oorzaak / aanleiding van het ontstaan van de Eerste Wereldoorlog. 

1. 1. 19e eeuw, 2. oorzaak
2. 1. 19e eeuw, 2. aanleiding
3. 1. 20e eeuw, 2. oorzaak
4. 1. 20e eeuw, 2. aanleiding

Klik op de afbeelding om in te zoomen. Je ziet een print screen van 2:10.

Twee uitspraken:

1. De geelgekleurde landen zijn de Centralen.

2. Cijfers 1 is het Duitse Keizerrijk.

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraken 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist

Klik op de afbeelding om in te zoomen. Je ziet een print screen van 2:10.

Twee uitspraken:

1. Frankrijk is te vinden bij cijfer 1 / cijfer 2. 

2. Rusland (Sovjet-Unie) hoort bij de Geallieerden / de Centralen.

1. 1. cijfer 1, 2. de Geallieerden
2. 1. cijfer 1, 2. de Centralen
3. 1. cijfer 2, de Geallieerden
4. 1. cijfer 2, de Centralen.

Klik op de afbeelding om in te zoomen. Je ziet een print screen van 4:30

Twee uitspraken:

1. De propagandaposter is gemaakt door (1) Rusland / Engeland, dit land hoort bij (2) de Geallieerden / de Centralen.

1. 1. Rusland, 2. de Geallieerden
2. 1. Rusland, 2. de Centralen
3. 1. Engeland, 2. de Geallieerden
4. 1. Engeland, 2. de Centralen

Bij de start van de Eerste Wereldoorlog waren veel landen erg (1) blij / verdrietig dat de oorlog ging starten.

De Eerste Wereldoorlog is ook een Tweefrontenoorlog (zie hiernaast print screen van 5:40), waarin de Centralen in het (2) voordeel / nadeel zijn.

1. 1. blij, 2. voordeel
2. 1. blij, 2. nadeel
3. 1. verdrietig, 2. voordeel
4. 1. verdrietig, 2. nadeel

Lever hieronder in de antwoorden op de vragen.

De vragen staan nogmaals onder de punaise.

1.Welk land wordt genoemd dat begin 20e eeuw de grootste staalindustrie heeft van heel Europa?

2. Welke rol speelt Wilhelm II bij het ontstaan van de WOI?

3. Waarom wordt na bijna twee minuten de jaartallen 1870 en 1871 genoemd?

4. Welke twee bondgenoten van Frankrijk worden genoemd?

5. Wat is op 28 juni 1914 gebeurd?

6. ‘Ik viel neer op mijn knieën en dankte de hemel uit een overstromend hart dat mij het geluk gegund was om in deze tijd te leven’. Hoe heet de persoon die dit heeft gezegd over de oorlog?

7. Welk land vecht tegen welk land in het Von Schlieffenplan?

8. Is het Von Schlieffenplan gelukt of mislukt? Leg ook uit. Doet het zo: Gelukt / Mislukt, omdat…

9. Leg uit waarom de Eerste Wereldoorlog veel langer duurde dan van te voren was gedacht:

10. Omschrijf kort de rol van de vrouw tijdens de Eerste Wereldoorlog:

11. Waarom mislukt voor de Engelsen de Slag bij de Somme (1 juli 1916)?

12. Hoeveel mensen sneuvelden op de eerste dag van de Slag bij de Somme?

13. Welk land wordt genoemd dat in 1917 zich terugtrekt uit de Eerste Wereldoorlog?

14. Wie wordt nieuwe de leider van Rusland na de Russische Revolutie (1917)?

15. Welk land wordt genoemd dat juist in 1917 gaat deelnemen aan de Eerste Wereldoorlog?

16. Wat gebeurt op 11 november 1918?

17. Waarom wordt in de laatste minuut van het filmpje het getal 10 miljoen genoemd?