Trias Politica en de toeslagenaffaire

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Leerdoelen

• Aan het einde van de les kun je in eigen woorden uitleggen waarom de onderdelen van de trias politica faalden in de toeslagenaffaire.
  
  

Toeslagenaffaire

De toeslagenaffaire

• Toeslagen: extra geld voor mensen met een laag inkomen voor specifieke doelen

• Zorgtoeslag
• Huurtoeslag
• Kinderopvangtoeslag
• Kind gebonden budget
  

• Worden allemaal wetten voor gemaakt in het bestuursrecht
  
• “Bij onregelmatigheden worden de toeslagen op nul gezet en uitbetaalde voorschotten moeten worden terugbetaald”

Welke macht maakt regels rondom toeslagen?

1. De wetgevende macht
2. De uitvoerende macht
3. De rechterlijke macht

Onder welke van de twee soorten grondrechten vallen toeslagen?

1. Klassieke grondrechten
2. Sociale grondrechten

Het krijgen van toeslagen

De toeslagenaffaire en criminaliteit

• Criminaliteit: het plegen van misdrijven die in de wet staan
  
  

• Misdrijf: ernstig strafbaar feit
• Fraude in het Wetboek van Strafrecht: staat maximaal 3 of meer jaar gevangenisstraf op

• Fraude in bestuursrecht: gericht op terughalen “gestolen” geld
  
  
  

De toeslagenaffaire

• Opsporing fraude: taak van politie en de belastingdienst
• Opsporing: verzamelen van informatie om een “verhaal” te creëren waaruit blijkt de er sprake is van strafbaar gedrag
• 5,9 miljoen huishoudens ontvangen één of meerdere toeslagen
• Hoe kunnen we deze allemaal onderzoeken?
  
  
  
  
  
  

Welke macht zorgt ervoor dat de toeslagen bij de juiste mensen komen?

1. De wetgevende macht
2. De uitvoerende macht
3. De rechterlijke macht

De toeslagenaffaire en opsporing

• Er werd uitgegaan van bepaalde profielen: wie zou de gemiddelde fraudeur zijn?
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• Profilering
  
  
  
  

• 80/20 benadering: 80% fraudeert, 20% onschuldig
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• Schending van het vermoeden van onschuld: je bent onschuldig tot het tegendeel bewezen is
  

• Tweede nationaliteit: “extra verdacht”
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

Welk klassiek grondrecht wordt hier geschonden?

1. Vrijheidsontne­ming
2. Recht op privacy
3. Vrijheid van godsdienst
4. Gelijkheidsbeginsel

De toeslagenaffaire en rechtspraak

• Rechters: doet uitspraken over conflicten en of iemand de wet heeft overtreden

• Keurden steeds goed dat bij kleine fouten het volledige bedrag moest worden terugbetaald

• Eén ouder moest ruim 27.500 euro teruggeven, omdat ze een bedrag van 77 euro niet had betaald
• Verdachten moesten hun onschuld gaan bewijzen
• Hadden geen rechtsbescherming: bescherming tegen handelen van de overheid
  
  

Het systeem van checks and balances

• Eva González Pérez en Pieter Omtzigt
  
  

Gevolgen toeslagenaffaire

• Schade per slachtoffer: € 87 tot meer dan € 150.000 (mediaan € 30.000)
  
• 70.000 kinderen slachtoffer, ruim 2.090 uithuisplaatsingen
• Alle getroffen ouders krijgen een compensatie van € 30.000
• Verschillende ministers en ambtenaren stapten op, kabinet Rutte-III viel in 2021
• Hervormingen bij onder andere de belastingdienst, bestuursrechters en het toeslagensysteem
• Zijn er ministers of ambtenaren strafrechtelijk vervolgd?
• Nee...
  
  
  
  

Uitvoerende macht

Wetgevende macht

Rechtsprekende macht

Wie hoort bij welke macht?

Terugblik

• Aan het einde van de les kun je in eigen woorden uitleggen waarom de onderdelen van de trias politica faalden in de toeslagenaffaire.
• Wat ging er bij de wetgevende macht verkeerd?
• Wat ging er bij de uitvoerende macht verkeerd?
• Wat ging er bij de rechtsprekende macht verkeerd?
• Tijd 5 minuten, daarna bespreken
• Tip: zoek op het internet (tip: wikipedia) voor meer informatie
  
  
  
  

Volgende les

• 2.3: criminaliteit en opsporing
• Lezen: paragraaf 2.3 als je dat nog niet gedaan hebt en bladzijde 44 en 45 (waarom plegen mensen misdrijven?)