Koppelteken

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

koppelteken en weglatingsstreepje

Waarom is het belangrijk dat je goed kunt spellen?

Het koppelteken

• Een samenkoppeling van meer dan drie woorden krijgt een streepje, zodat het overzichtelijk blijft: het staakt-het-vuren, laag-bij-de-gronds
• Ook als met deze samenkoppeling een nieuwe samenstelling wordt gemaakt, maar het tweede deel mag er dan aan vast: doe-het-zelfzaak, nek-aan-nekrace
• In samenstellingen waarbij er twee klinkers achter elkaar komen te staan die gaan botsen (klinkerbotsing): auto-ongeluk, oma-achtig, ski-jas
• Alleen bij een samenstelling van twee woorden: zo-even en niet in één woord: poëzie, vacuüm
• 
  

Het koppelteken

• Bij samenstellingen die beginnen met een letter, teken of afkorting: cd-speler, &-teken, 40-plusser
• Let op: alleen bij samenstelling, dus wel: cd'tje, dvd's
• Bij aardrijkskundige namen: Zuid-Holland, Noord-Amerika
• Bij woorden met Sint of St: sint-bernhardshond, Sint-Pietersberg
• Bij woorden met de voorvoegsels: niet-, non-, bijna-, oud-, ex-, adjunct-, kandidaat-, interim-, leerling-, assistent-, collega- 
  
• Bij samenstellingen uit twee gelijke delen: trainer-coach, minister-president

Planning

- H3 Spelling: Koppelteken en weglatingsstreepje, gebiedende wijs

Huiswerk voor vrijdag 22-01:

Spelling H3 maken opdracht 2,3, 6 en 8

Inleveren Creatieve opdracht.

Leerdoelen van deze week

- Ik weet wanneer ik een weglatingsstreepje moet gebruiken.

- Ik weet wanneer ik een koppelteken moet gebruiken.

- Ik weet hoe ik de gebiedende wijs moet schrijven.

Wat valt je op aan volgende zinnen?

Dinsdagavond en woensdagavond ga ik sporten.

Fietsvakanties, werkvakanties en taalvakanties zijn best populair. 

Weglatingsstreepje

Dinsdagavond en woensdagavond ga ik sporten.

Fietsvakanties, werkvakanties en taalvakanties zijn best populair. 

Samengestelde woorden. Soms kun je een deel vervangen door een weglatingsstreepje. 

Dan krijg je:

Dinsdag- en woensdagavond ga ik sporten

Fiets-, werk- en taalvakanties zijn best populair

Noteer het weglatingsstreepje op de juiste plek:

wielerwedstrijden en hardloopwedstrijden

Nog eens:
wiellengte of neuslengte

Kijk eens naar de volgende woorden:

radioomroep

autoongeluk

70jarige

%teken

NoordNederland

haatliefdeverhouding

Theorie (koppelteken)

Koppeltekens gebruiken we:

- om leesfouten te vermijden, klinkerbotsing
zo-even, stage-uren, radio-omroep, na-apen
- in aardrijkskundige namen met een extra toevoeging
Noord-Brabant, Zuid-Amerika, Midden-Nederland

- bij cijfers, letters en andere tekens
$-teken, vmbo-leerling, 70-jarige, tbs-kliniek

Vervolg theorie (koppelteken)

- bij dubbele achternamen
Ernst Jansen-Steur, Hannie Werters- van de Hoek
- bij een functie, rang of titel
assistent-bedrijfsleider, minister-president

- in de combinatie 'niet + een ZN'
niet-roker, niet-alledaags

- tussen gelijkwaardige delen in een samenstelling

woon-werkverkeer, haat-liefdeverhouding, hang-en-sluitwerk

Even testen

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. minijurk
2. mini-jurk

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. BMIwaarden
2. BMI-waarden

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. 14 jarigen
2. 14-jarigen

Wat is juist?

1. ex-roker
2. ex roker
3. exroker
4. ëxroker

Wat is juist?

1. mee-ëten
2. mee-eten
3. meeëten
4. meëeten

Noteer het weglatingsteken:

Op die manier kun je exact bepalen welke deelnemer met een wiellengte of neuslengte voorsprong heeft gewonnen.

Noteer het weglatingsteken:

Moderne digitale opnametechnologie en afdruktechnologie maakt dat overbodig.

Gebruik waar mogelijk een weglatingsstreepje.
dorpsstraten en dorpspleinen

Gebruik waar mogelijk een weglatingsstreepje.
grote kinderen en kleine kinderen

Gebruik waar mogelijk een weglatingsstreepje.
hoestsiroop en hoesttabletjes

Gebruik waar mogelijk een weglatingsstreepje.
volle flessen en lege flessen

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. verzekeringsmaatschappij
2. verzekerings-maatschappij
3. verzekerings maatschappij
4. ik weet het niet

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. whiskycola
2. whisky cola
3. whisky-cola
4. ik weet het niet

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. adjunctdirecteur
2. adjunct directeur
3. adjunct-directeur
4. ik weet het niet

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. winkelcentrum
2. winkel centrum
3. winkel-centrum
4. ik weet het niet

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. Calvépindakaas
2. Calvé pindakaas
3. Calvé-pindakaas
4. A en C mogen allebei

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. kophalsrompboerderij
2. kop hals romp boerderij
3. kop-hals-romp-boerderij
4. kop-hals-rompboerderij

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. langetermijnplanning
2. lange termijn planning
3. lange-termijn-planning
4. lange-termijnplanning

Bij welke klinkers is er sprake van klinkerbotsing in een samenstelling?

1. aa
2. ea
3. ia
4. oa

Bij welke klinkers is er géén sprake van klinkerbotsing in een samenstelling?

1. ao
2. eu
3. ou
4. ui

Als je het niet weet...

• De site van Onze Taal geeft taaladvies en beantwoordt een hoop vragen over de juiste spelling
• De site woordenlijst.org geeft altijd de juiste spelling aan zoals we die met elkaar hebben afgesproken
• Gebruik geen Google!

Wat vind je nog lastig en moet je nog oefenen?