Burgerschap les 3 rechtstaat en rechtspraak

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 3

BURGERSCHAP

Leerjaar 3, periode 2

ONZE RECHTSPRAAK

VANDAAG

• Terugkoppeling van les 2
• Lesdoelen bespreken
• Onze rechtstaat
• Zelfstandig aan het werk met opdrachten

Het kabinet bestaat uit de volgende bewindspersonen:

1. Alle ministers en leden van de eerste kamer
2. Alle ministers en de koning
3. Alle ministers en staatssecretarissen
4. Alle ministers

Het parlement (in Nederland) heeft de volgende taak:

1. Uitvoeren van landelijk beleid
2. Controleren van de regering
3. Toezicht houden op de gemeenteraad
4. Het college van B&W benoemen

Benoem de 3 machten op provinciaal niveau:

Provinciale staten

Gedeputeerde

Gerechtshof

Of: Uitvoerende macht, wetgevende macht, rechterlijke macht

Lesdoelen

Aan het einde van de les ben je bekend met:

• wat een rechtstaat is en welke anderen vormen van staat er zijn;
• wat onze grondwet inhoudt
• het begrip Trias Politica;
• wat het verschil tussen publiek- en privaatrecht is
  

Schrijf alle woorden op die bij je opkomen als je denkt aan 'rechtsstaat en rechtspraak.'

Rechtstaat

Als burgers worden wij beschermd tegen elkaar en tegen de overheid.

Binnen een rechtstaat geniet je als burger van vrijheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid.

Rechters zien hierop toe.

Een rechtsstaat is een staat waarin vrijheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid voor de burger heel belangrijk zijn

geniet de burger bescherming van zijn rechten en vrijheden, tegen medeburgers én tegen de overheid.

.. en de andere staten dan?

Tegenover rechtstaat staan:

• politiestaat
  Doet de overheid wat ze willen (soms tijdelijk 'nodig')
  
  
• totalitaire staat
  Nog stapje erger; overheid probeert jouw denken en doen te beïnvloeden en controleren.

Welke voorbeelden kunnen we bedenken bij respectievelijk een politiestaat en een totalitaire staat?

Politiestaat:
Turkije na de staatsgreep 2016

Je vrijheden worden (tijdelijk) ingeperkt. Dit gebeurt bijvoorbeeld tijdens bijzondere situaties. Denk aan 9/11 - waardoor een militaire staat van paraatheid werd opgeroepen, maar ook het recht op privacy werd ingenomen i.v.m. terreurdreiging. Of tijdens de staatsgreep in Turkije (2016) waar de overheid eveneens militaire staat van paraatheid inriep. 

Totalitaire staat:
Noord-korea

De mond word je gesnoerd. Je wordt gehersenspoeld; je wordt een richting opgeduwd; nadenken doet de overheid voor jou; je hebt alleen rechten en plichten; vrijheid wordt ontnomen; ontmenselijk bestaan. Andere voorbeelden zijn: Duitsland (WW2); China (Mao Zedong tijdperk); Josef Stalin (Communistisch Sovjet-Unie)

Op welke verschillende manieren word je beschermd tegen de overheid?

Vb zijn:

• Jouw eigen grond mag niet toegeëigend worden door de overheid
•  Je bent onschuldig tot je schuld bewezen wordt.
• Herroepingsrecht
• Klassieke grondrechten zoals: demonstratierecht; milieu; huisrecht; kiesrecht; geen straf zonder wet... 
• et cetera!

GRONDWET

De grondwet is het belangrijkste document in onze rechtstaat.

Hierin staan alle rechten (maar ook plichten) die wij als inwoner van Nederland hebben.

De bekendste is Artikel 1:

• recht op gelijke behandeling, het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op vrijheid van godsdienst

De grondwet kent 8 hoofdstukken met totaal 138 uitvoerende artikelen.

Enkele voorbeelden

1. Artikel 1: Alle mensen worden in gelijke gevallen behandeld
2. Artikel 11: recht op onaantastbaarheid van lichaam (niemand mag bepalen wat er met jouw lichaam gebeurt; niemand mag jou pijn doen)

Wat vind jij zwaarder wegen?
Vrijheid op gelijke behandeling of vrijheid van meningsuiting? Licht je antwoord toe

Deze twee lijken elkaar tegen te spreken. 

Denk aan Wilders: "Minder, Minder Marokkanen". Dit is het recht op vrijheid van meningsuiting. Echter, deze druist in tegen het principe dat je géén onderscheid mag maken op basis van Godsdienst, levensovertuiging, rast, geslacht, et cetera..

Deze twee zijn dus onlosmakelijk verbonden en wegen feitelijk net zo zwaar! Het een weeg niet zwaarder dan het ander

GRONDWET

Zijn in totaal 8 hoofdstukken met 138 uitvoerende artikelen.

Al deze artikelen bepalen wat onze rechten en plichten zijn.
Voorbeelden van de bekendste plichten zijn: leerplicht, belastingplicht en plicht om verkeersregels na te leven.

We kunnen de grondwet niet zomaar veranderen!

(eerst de helft +1 stemmen in 1e + 2e kamer dat er een wijziging mag komen; dan pas stemmen over de werkelijke wetswijziging (2/3e moet JA stemmen)

De grondwet kent 8 hoofdstukken met totaal 138 uitvoerende artikelen.

Enkele voorbeelden

1. Artikel 1: gelijke gevallen behandeld worden
2. Artikel 11: recht op onaantastbaarheid van lichaam

TRIAS POLITICA

Al deze grondwetten worden gelukkig niet door één iemand beheerd, bedacht en uitgevoerd. De scheiding der machten noemen we de Trias Politica. 

Trias Politica is het volgende:

• De rechtsprekende macht
  De rechters
• De wetgevende macht
  De Eerste Kamer, de Tweede kamer en de regering
• De uitvoerende macht
  De regering

Trias politica is niet zuiver in Nederland.
De regering is de wetgevend en uitvoerende macht; niet een complete scheiding

Wat past waarbij?

Rechtsprekende macht

De wetgevende macht

De uitvoerende macht

De regering

Rechters

Eerste- en tweede kamer en regering

PUBLIEK- EN PRIVAATRECHT

Naast dat wij als burger tegen de overheid worden beschermd (publiekrecht), word je als burger ook tegen de medeburger beschermd (privaatrecht).

In publiekrecht wordt beschreven wat bijvoorbeeld de belastingdienst wél en niet mag; hoe provincies bestuurd worden én hoe studiefinanciering geregeld is. 

Het privaatrecht regelt dingen tussen burgers onderling. Denk aan: huwelijk; erfrecht; onenigheid tussen bedrijf en burger; huur- en arbeidsrecht

0

Een rechter wordt gekozen voor het leven. Vind jij dit wenselijk of niet?

Rechters moeten onafhankelijk zijn. Het mag niet zo zijn dat de rechters ontslagen worden als er een nieuwe regering is en zij het niet eens zijn met de zittende partijen. 

.. EN WERKEN MAAR!

Maak de volgende opdrachten

• 1, 2, 3b, 5, 6, 9 en 10

Tot volgende week!

What's on the menu:

• In de rechtzaal
• Straffen