Les 2: Kunst en Beweging

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Kunst en Beweging

NB:

Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

    Waar denk jij aan bij de titel 

    'kunst en beweging'?

Hoe werkt het?

Tekst

Onderzoek

Woordenschat

Leestafel

Boekenclub

Dit leer je nu

Dit weet je al

Doen

Terugkijken

Leerdoel bekijken

Wat gaan we doen?

• De leestafel
• De introductie op het onderwerp
  
• De tekst
  
• Het onderzoek
  
• Presenteren onderzoek
  
• Woordenschat 
• De boekenclub
  
• Terugblik/afsluiting

Wat ga je deze les leren?

• Je kunt een geschikt nieuwsartikel uitkiezen dat te maken heeft met kunst of techniek, waarover we met elkaar kunnen discussiëren​.
• Je kunt vertellen wat een dronevogel is.
• Je leert tien nieuwe woorden en kunt ze toepassen.
  
• Je kunt vertellen wat er zo bijzonder is aan het kunstwerk, hoe een vlucht dronevogels werkt en wat het idee van de kunstenaars is.​
• Je doet onderzoek naar een onderwerp dat te maken heeft met drones of dronevogels​.
• Je kunt goede aantekeningen maken en de gevonden resultaten van je onderzoek presenteren​.
• Je kunt vertellen over een boek dat over drones, kunst en/of techniek gaat.​
• Je kunt vertellen wat jij een mooi of interessant kunstwerk vindt​.
• Je kunt vertellen wat je deze les hebt geleerd, waarover je nog vragen hebt en/of wat je thuis gaat vertellen.
  

.

.

Leerdoel?

Leerdoel: Je kunt een geschikt artikel vinden en dit in de groep bespreken.

De leestafel

Zoek een geschikt artikel uit of een artikel dat te maken heeft met kunst of techniek, waarover we met elkaar kunnen discussiëren.

Wat is een geschikt artikel?

Je kunt er je mening

over geven.

Voor iedereen interessant.

Niet te kort, 

maar ook niet te lang.

Je kunt er veel 

vragen over stellen.

Er komen door het

artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

Upload hier een foto

van jouw artikel.

Hoe vertel ik waar mijn artikel over gaat?

Welke zaken zijn nog meer van belang om te vertellen?

Om wie (of wat) gaat het?

Wat is er aan de hand?

Hoe is het in zijn werk gegaan?

Wat zou je hier nog meer over willen weten?

Waarom was dat?

Wanneer was dat?

Waar was dat?

Een gesprek voeren bij de leestafel.

Discussievragen

• Ben jij het daarmee eens?
• Ik vind dat toch vreemd, want…
• Nou dat weet ik nog niet zo zeker, want…
• Wie heeft er nog een ander argument?
• Is dat wel waar? Weet je dat zeker?
• Wat zegt die… in het artikel erover? Wat vind je daarvan?

Verdiepingsvragen

• Hoe kan het nou dat…?
• Wat ik niet snap is…?
• Wat zou er gebeuren als…?
• Zou iedereen…?
• Hou zou dat in de toekomst gaan / in het verleden gegaan zijn?
• Hoe zit dat eigenlijk in andere landen?

Leerdoel?

Leerdoel: Na het zien van het filmpje kun je vertellen hoe de vlucht dronevogels werkt en wat de boodschap van de kunstenaars is.

De introductie op de tekst

Bekijk in de volgende slide het filmpje van Studio Drift.

Hoe zou jij het kunstwerk uit het filmpje omschrijven?

De tekst: eerst even scannen! 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

bron

Bron: Volkskrant (9/8/2018 door M. Morskate)

Bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

Leerdoel?

Leerdoel: je kunt vertellen hoe de kunstenaars op het idee zijn gekomen en wat het idee achter hun kunstwerk is.

Lees de hele zin. Ook de zin ervoor en erna zeggen vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

Wat kun je doen als je een woord niet begrijpt?

Maak de volgende opdrachten bij de tekst:

• De docent modelt alinea 1 en 2
  
• Lees alinea 3:
   Waarom wilden de kunstenaars er mee stoppen?
  
• Lees alinea 4:
   Hoe kwamen de kunstenaars op het idee?
  
• Lees alinea 5:
   Waarom is het ingewikkeld om een zwerm vogels na te bootsen?
  
• Lees alinea 6:
   Vat deze alinea samen in één zin.
  
• Lees de laatste twee alinea’s:
   Kies jij voor veiligheid of vrijheid? Waarom?

De titel, inleiding en alinea 1

Studio Drift laat zijn dronevogels vliegen boven het Amsterdamse IJ

Na tien jaar zwoegen op het perfecte vlieggedrag van de drones was het hopen op de juiste weersomstandigheden.

In augustus 2018 vlogen er driehonderd drones boven het IJ in Amsterdam. Dit is het kunstwerk Franchise Freedom van kunstenaarsduo Studio Drift, een ode aan de versmelting van technologie en natuur. Het was voor het eerst dat voor zo’n groot aantal drones toestemming is gegeven om in het Amsterdamse luchtruim te vliegen. Schiphol wist ervan en burgemeester van Amsterdam Femke Halsema heeft haar handtekening onder de vergunning gezet.

de ode

de ode: de gesproken of geschreven bewondering van iemand of iets

de versmelting

de versmelting: het in elkaar overgaan

Toelichting

Docent modelt alinea 1 & 2

Alinea 2

Deze voorstelling was de Europese première van het werk, maar in 2017 was Franchise Freedom al te zien op kunstbeurs Art Basel in Miami. Een video van de voorstelling in Miami laat een prachtig, sereen beeld zien van lichtjes die op 20 tot 100 meter boven de grond als één organisme met elkaar opvliegen, precies zoals een zwerm spreeuwen doet.

sereen

sereen – (als iets) rustig (verloopt)

het organisme

het organisme: het levende wezen

Toelichting

Docent modelt alinea 1 & 2

Alinea 3

Het mag er dan sereen uitzien, er zit tien jaar zwoegen van de kunstenaars achter om het kunstwerk het luchtruim in te krijgen. ‘We hebben al zo vaak momenten gehad dat we dachten: we stoppen ermee, zegt Ralph Nauta, die samen met Lonneke Gordijn Studio Drift vormt. Ze wisten lange tijd niet of ze de vergunningen zouden krijgen om de voorstelling boven het IJ te mogen doen. Maar, zegt Nauta: ‘Soms moet je risico’s nemen, anders gaat het gewoon niet gebeuren.’

Waarom wilden de kunstenaars

er mee stoppen?

Alinea 4

Het idee ontstond toen het duo tien jaar geleden geïnteresseerd raakte in zwermgedrag. Drones leken de perfecte kandidaten om spreeuwen in hun synchrone vlucht na te bootsen. De kunstenaars konden op dat moment nog niet voorzien dat een lange weg langs financiers, elektronicagiganten, universiteiten, techneuten en gemeentelijke regelgeving zou volgen. Het moest vooral geen vooraf geregisseerde droneshow worden. Het duo wilde juist die onvoorspelbare vormen nabootsen waarin echte spreeuwen vliegen.

synchroon

synchroon: in dezelfde tijd hetzelfde doen

Hoe kwamen de kunstenaars
op het idee voor de dronevogels?

Alinea 5

Dat nabootsen van een zwerm is bepaald niet makkelijk, vertelt drone-expert en mede-oprichter van Drift Robotics, Lucas van Oostrum. Studio Drift betrok Van Oostrum zo’n drie jaar geleden bij het project. Onderzoekers weten volgens hem nog steeds niet precies hoe zwermen werken. Vogels in een zwerm houden hun buurmannen in de gaten en stellen hun afstand van de rest continu bij.

nabootsen

nabootsen: karakteristiek gedrag nadoen of simuleren

Waarom is het ingewikkeld om

een zwerm vogels na te bootsen?

Het is ingewikkeld om een zwerm vogels na te bootsen, omdat zelfs onderzoekers niet precies weten hoe zwermen werken. Wel weten ze dat vogels in een zwerm constant hun buurmannen in de gaten houden en stellen hun afstand van de rest bij.

Alinea 6

ingenieus

ingenieus: slim bedacht of gemaakt

Ingenieus; de natuur loopt wat dat betreft nog mijlenver voor op de techniek, zegt Van Oostrum. De drones kunnen de inschattingen die de spreeuwen zo moeiteloos maken nog niet nadoen. ‘Het rekenvermogen van kleine processoren is nog niet sterk genoeg’, zegt Van Oostrum. In plaats daarvan maakt het team een computersimulatie die ze aan de drones voeden, waardoor ze toch die onvoorspelbare zwermpatronen vormen.

Vat alinea 6 in één zin samen:

Alinea 7

De drones houden zich aan strenge regels. Altijd twee meter afstand houden van de andere drones, bijvoorbeeld, en maximaal drie meter per seconde vliegen. Het resultaat is een vloeiende, serene beweging van driehonderd schijnbaar vrij vliegende figuren, die achter de schermen strak gebonden zijn aan voorwaarden. Het gaat de kunstenaars om dat contrast. ‘Zo is dat in onze samenleving ook’, zegt Nauta. ‘Je lijkt vrij te bewegen binnen de sociale structuur, maar uiteindelijk zit je gewoon gevangen in regels. De illusie van vrijheid, daar gaat Franchise Freedom over.’ Mensen moeten voor zichzelf de keuze maken, denkt Nauta, om binnen die structuur te leven of eruit te stappen, met alle gevaren van dien. Het is óf veiligheid óf vrijheid, vindt hij. ‘Daar zit niets tussen!’

schijnbaar

schijnbaar: als iets zo lijkt, maar het niet is

het contrast

het contrast: de opvallende tegenstelling

de illusie

de illusie: de mooie gedachte die niet waar blijkt te zijn

Kies jij voor veiligheid
of voor vrijheid?

veiligheid

vrijheid

Waarom heb jij daarvoor gekozen?

1. Kies één van de opties op de volgende slide en ga op je laptop zoeken naar informatie. Overleg waar je gaat zoeken, zodat je verschillende websites kiest.
   
2. Noteer je bevindingen in steekwoorden. Maak vervolgens met elkaar een zo compleet mogelijke mindmap op een grote flap. Vul elkaar aan.
3. Vertel aan elkaar wat je gevonden hebt.
4. Noteer de websites die interessant zijn, zodat je die weer terug kunt vinden.
5. Bewaar je onderzoeksresultaten goed.

Het onderzoek

Hoe doe je goed onderzoek?

Leerdoel?

Leerdoel: je kunt onderzoek doen naar kunst met een boodschap of naar een eigen onderwerp.

Welk onderwerp lijkt

jou interessant?

Kunst met een boodschap

Je eigen onderzoekskeuze

Let goed op...

Hier komt een aantal tips!

Kunst met een boodschap

Kunstenaars maken kunst voor een publiek. Een kunstwerk is mooi of lelijk, maar de kunstenaar heeft ook bijna altijd een boodschap. Zo zit er achter de dronevogels van Studio Drift ook een boodschap. In de laatste alinea van de tekst staat dit uitgelegd. 

• Waarom zou een kunstenaar een boodschap uitdragen? 
• Kun je een voorbeeld vinden van een geëngageerde of maatschappelijk betrokken kunstenaar? 

Ga op zoek naar antwoorden.

Je eigen onderzoekskeuze

Deze week doe je onderzoek naar een onderwerp uit de tekst die we gelezen hebben. Het is belangrijk dat je onderzoek doet naar wat jou interesseert. 

Wat spreekt tot je verbeelding en wat zou je willen weten? Noteer je vraag. 

Vergeet niet de gebruikte bronnen en gevonden resultaten te noteren. Denk na welke zoekwoorden je gebruikt.

Handige zoektermen

• Geëngageerde kunst
• Maatschappelijk betrokken kunst
• Kunst met een boodschap
• Boodschap kunstenaar

• Pak je notities (van het onderzoek) erbij.
  
• Presenteer de gevonden onderzoeksresultaten aan degene die naast je zit (drie minuten).
  
• Vraag om feedback/tips (twee minuten).
  
• Ruil van rol.

Het onderzoek presenteren

Leerdoel?

Leerdoel: Je kunt je eigen onderzoek presenteren aan een andere leerling.

    Even terugkijken naar het onderzoek. Welke doelen heb je al

    behaald? En welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

Wist je dat...
wanneer je een doel versleept, erachter een nieuwe verschijnt.

Hoe ging het onderzoek?

Ja, dit doel heb ik behaald.

Nee, aan dit doel moet ik nog werken.

Ik heb goede onderzoeksvragen bedacht.

Ik heb nieuwe dingen geleerd.

Ik heb veel informatie gevonden bij mijn onderzoeksvragen.

Ik ben nu ook nieuwsgierig geworden naar andere zaken omtrent dit onderwerp.

Ik kan kort vertellen 

wat ik te weten ben gekomen.

Ik heb de onderzoekstijd 

nuttig en goed besteed. 

Ik heb effectief met iemand samengewerkt. 

Ik kan minimaal twee  woorden van deze les gebruiken bij mijn presentatie.

Woordenschat

Leerdoel?

Leerdoel: Je kunt nieuwe woorden leren door ze actief te raden.

• Werk in groepjes van twee. 
• Iedere leerling noteert op een geeltje een woord van de flap.
  
• De docent verzamelt de geeltjes en plakt ze op de rug van de leerlingen.
  
• Je moet raden welk woord er op je rug zit door vragen te stellen.
  
• Wie is de snelste? Wissel en herhaal de opdracht.

De boekenclub

Heb jij zelf wel eens een boek gelezen waarin drones, techniek of kunst een rol spelen?

Leerdoel?

Leerdoel: je kunt vertellen welk boek je over drones, technologie of kunst hebt gelezen en of het een aanrader is.

Ja

Nee

Op een schaal van 0 (niet) - 10 (wel):
Hoe erg sluit dit boek aan bij wat we vandaag hebben besproken?

010

Afsluiting & Terugblik

Welk (bekend) kunstwerk vind jij interessant of mooi?

Leerdoel?

Leerdoel: Je kunt vertellen wat jij een mooi of interessant kunstwerk vindt.

Noem drie dingen die je 

deze les geleerd hebt.

Noem twee dingen 

waar je nog wat 

meer over wil weten.

Wat ga je thuis vertellen over deze les?