Klare Taal - les 13 - zinsbouw 2: samengestelde zin en voegwoorden

• NT2
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Hoi allemaal

het is:

vrijdag 2 februari 2024

Wat gaan we doen?

- huiswerkcontrole > maak ondertussen je huiswerk af

- instructie Voegwoorden

- opdrachten bij les 13

 PAUZE

- schrijven: verbeter je fouten en maak een nieuwe pagina in je hand-out

- spreken

De hoofdzin

Enkelvoudige zinnen

De man springt in de lucht.

De man I springt I in de lucht.

de man = subject (onderwerp)

springt = werkwoord (persoonsvorm)

in de lucht = rest

Hoofdzin - enkelvoudige zin

wie?

doet?

wanneer?

de rest

Ivan                gaat               morgen         naar Rotterdam.

Nadia             fietst              elke dag              naar school.

Maria              eet                 om 3 uur             een appel.

Jasim             tekent            altijd                     dieren.

een zin met 2 werkwoorden

wie?

doet?

wanneer?

de rest

Ivan               is                      gisteren        naar Rotterdam    geweest.

Nadia           moet              elke dag           naar school            fietsen.

Maria            heeft              om 3 uur          een appel              gegeten.

Jasim           heeft               vandaag         mooie dieren        getekend.

werkwoord

1

2

3

De vraagzin

Met een vraag is het ondersom !

Waarom springt de man in de lucht?
Waarom I springt I de man I in de lucht?

wie = vraagwoord

springt = werkwoord (persoonsvorm)

de man = onderwerp

in de lucht = rest

vraagwoord - werkwoord - onderwerp - rest

En een vraagzin ??

wie?

doet?

wanneer?

de rest

Is                  Ivan               gisteren        naar Rotterdam      geweest?

Moet           Nadia            elke dag           naar school            fietsen?

Heeft           Maria            om 3 uur          een appel              gegeten?

Heeft           Jasim            vandaag         mooie dieren        getekend?

werkwoord

De woordvolgorde van de rest van de zin.

Inversie = verandering van zinsbouw.

Als je waar, wanneer, met wie of hoe vooraan de zin zet, verandert de zinsbouw ook:

> onderwerp -werkwoord wordt werkwoord - onderwerp!

Op de slaapkamer ligt mijn kat (mijn kat ligt in de slaapkamer)

Morgen ga ik naar De Efteling (ik ga morgen naar de Efteling)

Met jou wil ik naar Duitsland (ik wil met jou naar Duitsland)

Met de bus wil ik naar Arnhem (ik wil met de bus naar Arnhem

Samengestelde zin (nieuw)

1. heeft twee persoonsvormen > Ik ben blij, want ze zon schijnt.

2. bestaat uit een zin met twee hoofdzinnen > Ik ga naar huis, want ik ben ziek.

Bij twee hoofdzinnen, zijn beide zinnen even belangrijk.

3. bestaat uit een zin met een hoofdzin en een bijzin
> ik ga met de fiets, als jij de auto neemt.

Bij een hoofdzin en een bijzin, is de hoofdzin belangrijker
dan de bijzin.

4. heeft altijd een voegwoord om de twee zinnen aan elkaar te plakken.

Wat gebeurt er in een bijzin?

1. werkwoord staat naast de pv
2. werkwoord? wat is dat?
3. werkwoord staat naast het voegwoord
4. werkwoord staat aan het eind van de zin

De bij springt van bloem naar bloem.

Enkelvoudige of samengesteld?

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Ik hou van pasta, dus ga ik vaak naar de pizzeria.

Enkelvoudige of samengesteld zin?

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Ik heb helemaal geen zin om te koken.

Enkelvoudig of samengesteld?

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Als de kat van huis is, dansen de muizen.

Enkelvoudig of samengesteld?

1. enkelvoudig
2. samengesteld

In een samengestelde zin staat altijd een voegwoord.
1. Geef 3 voorbeelden.

Voegwoorden (nevenschikkend)

1. Een voegwoord dat twee hoofdzinnen verbindt.

De zinsbouw blijft gelijk: onderwerp - werkwoord, onderwerp -werkwoord.

Zij praten niet, maar zij schreeuwen.

Hij eet en hij drinkt tegelijk.

Ik kan hardlopen dus ik ben fit.

Wij lopen of wij fietsen naar huis.

Zij slaapt, want zij is moe.

ME(D)OW > maar, en, dus of, want

.

Voegwoorden (onderschikkend)

2. Een voegwoord dat een hoofdzin en een bijzin verbindt:

dat (zoals in Ik zag dat de trein vertraging had) of (zoals in Ik weet niet of de trein hier stopt)

en ook: dan, terwijl, om, omdat, doordat, zodat, zodra, als, toen, hoewel, tenzij, voor zover.

De zinsbouw verandert dan! 

a. het werkwoord verplaats naar het einde van de zin:

Hij belt de dokter, omdat hij heel veel last van hoofdpijn heeft.

b. onderwerp - werkwoord, werkwoord - onderwerp

Doordat het regende, gleed hij uit / Toen hij belde, wilde ik net weggaan. 

1. De huisarts zegt dat...........

2. De assistente vraagt of...................

3. De ambulance komt, zodra.......

4. Ik moet naar de huisartenpost, omdat..............

8. Je kan naar een specialist in het ziekenhuis, als .............

11. We gaan naar het ziekenhuis, nadat ............................

12. De specialist vraagt waarom.........

Samengestelde zin (nieuw)

Samengestelde zinnen kun je ook omdraaien.

Hij rookt een pijp (hoofdzin), als hij zenuwachtig is (bijzin).

Als hij zenuwachtig is (bijzin), rookt hij een pijp (hoofdzin).

De volgorde verandert dus als de bijzin vóór de hoofdzin staat.

1. Het meisje valt, als ze niet uitkijkt.
Draai de zin om!

2. Het plafond lekt, als het hard regent.
Draai de zin om!

3. Ik weet niet of hij komt.
Draai de zin om!

4. Zij weet waarom ik moet lachen.
Draai de zin om!

5. Ik blijf binnen, tenzij de zon schijnt.
Draai de zin om!

Opdrachten

Maak nu de oefenblad bij de les Voegwoorden.

Vraag vooraf: wat is een voorzetsel ook alweer?

Klaar?

Maak een pagina in je schrijven handout.