Expressionisme: film, dans en muziek

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Expressionisme

In Film, dans en muziek

Film

benoem 3 filmische elementen die de spanning creëren in dit fragment

expressionistische film, kenmerken

• groot licht-donker contrast (grote schaduwen)
• overdreven spel
• kikker- en vogelperspectief

Expressionisme & Muziek

Sacre du Printemps

'Gesamtkunstwerk':

• muziek: Stravinsky
• choreografie: Nijinsky
• kostuums/achtergrond: Roerich

29/5/1913

Première

Romantiek

Voor 1900

----------------------------------

• Tonale muziek/Tonaliteit 
• (er zit een grondtoon in de muziek die voor samenhang zorgt)
• Er is een duidelijke melodie en harmonie in de muziek 
  
• (je herkent de structuur in de muziek, het voldoet aan je verwachtingen)

1900- 1950

----------------------------------

Het tonale systeem werd losgelaten...vernieuwing!

• -Veel dissonanten
• -Atonaliteit
• -Melodie kent geen logisch verloop/ grote sprongen/ fragmentarisch
• Klankkleur: andere 'instrumenten' of bijzondere combinatie
• - 12 toonsmuziek 

tonale muziek

Klassieke TOONLADDER 

als basis voor de westerse muziek :

• Tussen de trappen een halve of een hele toonsafstand​
• DO is het tooncentrum, rustpunt, grondtoon​
• Plaats v/d halve afstanden bepaald karakter ladder ​
• bijvoorbeeld majeur en mineur toonladder​
• samenklanken klinken consonant = ontspanning, rust ​

DO

 TI

SO

FA

MI

RE

DO

Dissonanten - atonale muziek

• dissonant = spanning​
  
• Een toon wringt met een naast gelegen toon ​
• Klinkt alsof de noten niet goed bij elkaar passen >> het schuurt, lijkt vals
• abstractie in de muziek >> betekenis: alsof de ruimte van boven, onder,
  links en rechts niet meer bestaat
• klanken roepen op: expressieve gevoelens en vervreemding
• bijv. do – re; fa-mi; fa-su of fa-si; do-ti​
• 12 toonstechniek (zwarte en witte piano toetsen gelijkwaardige tonen)

Schönberg

De stroming van het expressionisme ontwikkelt zich vooral in Duitsland in de muziek. De componist Arnold Schönberg is een belangrijke vertegenwoordiger. De expressionistische kunstenaar probeert op de 

eerste plaats uitdrukking te geven aan zijn eigen gevoelswereld.

• Expressionistische muziek is muziek van uitersten, contrasten en vaak aan het waanzinnige grenzende hartstocht. 
• Extreme gemoedstoestanden als hysterie en krankzinnigheid en ervaringen als nachtmerries werden in een zeer complexe muziek tot uitdrukking gebracht.

In deze opera 'Erwartung'  met 1 personage, loopt een wanhopige vrouw 

's nachts in een ondoordringbaar bos, een dramatische zoektocht naar haar geliefde . . . .​  Alles wat ze ziet, voelt en hoort maakt haar angstig.​

Het doet denken aan een nachtmerrie uit ons onderbewustzijn. Schönberg verklankt deze nachtmerrie met een geheel nieuwe muziektaal.​

Dodecafonie

(of twaalftoonstechniek)

Dodecafonie  is een compositietechniek waarin van alle twaalf verschillende tonen uit de westerse muziektraditie één basisreeks wordt gemaakt. Die reeks dient vervolgens als uitgangspunt voor de compositie.  

Aan de basis van elk dodecafonisch stuk staat een reeks van twaalf verschillende tonen, heel toepasselijk de twaalftoonreeks genoemd. Dit is de ‘primaire’ reeks. 

Dit systeem berust op de absolute gelijkheid van elk van de 12 tonen binnen het octaaf en daarom is deze muziek ook atonaal.

Bij kreeftgang wordt de reeks van achter naar voor gespeeld. Bij omkering worden de intervallen tussen de noten van de reeks verticaal gespiegeld: een kwint omhoog wordt bijvoorbeeld een kwint omlaag. Retrograde inversie is een combinatie van beide technieken. Je kunt al deze variaties ook transponeren (op een andere toonhoogte plaatsen).