rivieren NL: menselijke ingrepen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Normalisatie, bevaarbaarheid en veilheid.

Welk begrip hoort bij de volgende definitie:

de hoeveelheid water die een rivier afvoert gemeten in m3/s

1. Regiem
2. Debiet
3. Verval
4. Verhang

Het geheel van hoofdstroom en zijtakken noem je het ........ van een rivier.

1. regiem
2. stroomgebied
3. verval
4. stroomstelsel

Bron

Benedenloop

Bovenloop

Monding 

Groot verhang

Vooral sedimentatie

v-dal

Meanders

Vooral erosie

klein verhang

Leg kort uit waarom rivieren meanderen.

Vlechtende rivier

Maas en Rijn delta

Welke rivier heeft het onregelmatigste regiem?

1. Maas
2. Rijn

Hoe valt het debietverloop van de Rijn te verklaren?

Stroomgebied

en 

waterscheiding

Debiet en regiem van de Rijn

Het debiet is het afgevoerde water in m3 per seconde. 

1

Hier is het debiet van de Rijn weergegeven voor een jaar op 2 plaatsen: Helemaal stroomopwaarts bij Basel en stroomafwaarts bij Lobith (waar de Rijn vanuit Duitsland Nederland binnen komt). 

Actueel debiet Lobith 

2

Het verschil van het debiet door een jaar heen wordt het regiem genoemd. Een onregelmatig regiem betekent dat er sommige delen van het jaar sprake is van een hoog debiet en andere delen van het jaar een laag debiet. 

3

Wat is vertragingstijd en wat heeft dat te maken met ontbossing?

Waarom is het debiet van de Rijn bij Lobith (NL) groter dan bij Basel (Zw)

 Vertragingstijd

Effect ontbossing op overstromingen

Wonen in het rivierengebied

Normalisatie, bevaarbaarheid en veilheid.

De "genormaliseerde" rivier

Wonen in het rivierengebied

Dwarsprofiel: ongetemde rivier

Vlechtende rivieren

Dwarsprofiel: getemde rivier

buitendijks

binnendijks

▪️ winterdijk —> ligt op de verder van de rivier af, hoog

▪️ zomerdijk —> ligt dichtbij de rivier, lager

▪️ Uiterwaarde —> stroomt onder bij hoog water.

Kribben

Dwarsdijkjes die de rivier "op zijn plek houden" en zorgen dat de rivier goed bevaarbaar blijft door hogere stroomsnelheid in de vaargeul.

Kribben

Uiterwaarden

Zomerdijk

Winterdijk

Binnendijks gebied

Buitendijks gebied

Kribben

Vaargeul

Binnendijksgebied

Buitendijksgebied

Maken:

1.2:

2, 3c en d en 5

Volgende les:

Maatregelen uit het verleden

https://www.bd.nl/opinie/hoe-surfer-max-van-noorden-drie-jaar-na-deze-iconische-foto-de-echt-ongelijke-strijd-verloor~a65ef917/ 

Normalisatie, bevaarbaarheid en veilheid.

Zomerdijk

Winterdijk

Uiterwaarde

Zomerbed

Kribben

Binnendijks

Kribben hebben verschillende functies. Noem er 2

Sinds de aanleg van dijken langs de grote rivieren is het binnendijkse gebied steeds lager komen te liggen. De uiterwaarden zijn juist steeds hoger komen te liggen.
Geef aan waardoor
- het binnendijkse gebied steeds lager is komen te liggen;
- de uiterwaarden steeds hoger zijn komen te liggen.

Maatregelen in het verleden

Kanalisatie

Het recht trekken van de meanders om de bevaarbaarheid van de rivier te verbeteren.

Stuwen

Deze regelen de waterstand in de rivier om de rivier bevaarbaar te houden voor de scheepvaart en waterhuishouding.

Waarom zijn stuwen nodig om de Maas bevaarbaar te houden?

1. Het regiem van de Maas is onregelmatig omdat het een regenrivier is.
2. Het debiet van de Maas is erg klein omdat het een regenrivier is.
3. Het regiem van de Maas is onregelmatig omdat het een gemengde rivier is.
4. Het debiet van de maas is erg klein omdat het een gemengde rivier is.

Niet alle maatregelen hebben de veiligheid bevorderd

Bebouwing Uiterwaard

-> verhoging zomerdijk

-> geen overstromings-mogelijkheid voor de rivier

Verstedelijking stroomgebied

Meer bebouwing langs de rand van de rivier Flessenhals

Water kan niet meer infiltreren (de grond in trekken) dit zorgt voor Piekafvoer

Kribben

Houden rivier in midden van stroomgeul

• houdt de rivier bevaarbaar

• Meanderen wordt voorkomen

Maar:

Opstuwing en blokkade bij hoogwater

Kanaliseren

• Stuwen en sluizen: regelen waterstand

• Bochten afsnijden: hogere stroomsnelheid
  

Maar:

Water sneller van A naar B

(kortere vertragingstijd  dus meer piekafvoer stroomafwaarts )

Dijken

aanleg of verhoging van dijken

voor de veligheid!

Maar:

-> sedimentatie in winterbed

-> ophoging rivier

-> meer gevaar! 

Maken:

Afmaken 1.2 (3a, 3b en 5 niet)

en

Opdracht "Maas en Rijn" classroom

https://www.bd.nl/opinie/hoe-surfer-max-van-noorden-drie-jaar-na-deze-iconische-foto-de-echt-ongelijke-strijd-verloor~a65ef917/