Hoofdstuk 6 Licht - Paragraaf 6.4 - Infrarode en ultraviolette straling

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

6.4 - Infrarode en ultraviolette straling

Introductie

Je ogen zijn gevoelig voor licht.

Maar er zijn ook soorten straling waarvoor je ogen niet gevoelig zijn, zoals 

infrarode en  (IR)

ultraviolette straling (UV)

INFRARODE STRALING

1. Alle voorwerpen om je heen, maar ook mensen en dieren, zenden infrarode straling (ir-straling) uit. 
2. Hoe hoger de temperatuur van het voorwerp, des te meer straling het uitzendt. 

Warmtelampen zenden, behalve een beetje rood licht, vooral veel infrarode straling uit.

• Ze worden veel gebruikt om pasgeboren jonge dieren warm te houden (afbeelding 1),
  
• Terrasverwarming en 
• Infraroodsauna’s. 

Mensen en dieren vinden de straling die deze lampen uitzenden ‘lekker warm’.

Infrarode straling wordt uitgezonden door:

1. alle voorwerpen.
2. koude voorwerpen.
3. warme voorwerpen

Is de bewering juist of onjuist?
Mensen kunnen ir-straling zien.

1. juist
2. onjuist

TOEPASSINGEN VAN INFRARODE STRALING

Infrarode straling wordt op verschillende manieren toegepast. In de afstandsbediening van een tv zit bijvoorbeeld een klein ir-lampje. De straling van dit lampje wordt gebruikt om signalen naar de tv te sturen.

Alle dingen om je heen zenden infrarode straling uit. Hoe warmer het voorwerp, des te meer straling er wordt uitgezonden. Een infraroodsensor is gevoelig voor deze straling.

De sensor in een buitenlamp reageert bijvoorbeeld op infrarode straling die wordt uitgestraald door voorbijlopende mensen. De sensor schakelt dan de stroom in, zodat de lamp gaat branden (afbeelding 3).

Een buitenlamp gaat automatisch branden als een ir-sensor geactiveerd wordt. Het sneeuwt en er vallen sneeuwvlokken langs de sensor.
Gaat de buitenlamp branden?

1. ja
2. nee

Infraroodsensoren worden ook gebruikt 

• in alarminstallaties en 
• in winkeldeuren die automatisch openen en sluiten
• in het leger worden nachtkijkers gebruikt die onzichtbare infrarode straling omzetten in een zichtbaar beeld. Met een nachtkijker kunnen militairen hun omgeving ook ’s nachts goed zien.

ULTRAVIOLETTE STRALING

De zon straalt behalve licht ook ultraviolette straling (uv-straling) uit. Als je in de zon ligt, komt die straling op je huid terecht. Je huid reageert daarop door extra kleurstof aan te maken: je huid wordt donkerder. De kleurstof die je huid donkerder kleurt, heeft een beschermende werking. Daardoor kun je langer in de zon blijven als je huid veel van deze kleurstof bevat.

De zon zendt uv-straling uit.
Vul de juiste woorden in.
Mensen kunnen uv-straling ………………………………….

1. niet voelen en niet zien
2. wel voelen en niet zien
3. niet voelen en wel zien

Huidkanker kan worden veroorzaakt door:

1. te veel infrarode straling.
2. te veel ultraviolette straling
3. te weinig infrarode straling.
4. te weinig ultraviolette straling.

Welke uitspraak is juist?

1. Door infrarode straling wordt je huid donkerder.
2. Door ultraviolette straling wordt je huid donkerder.
3. Een warm voorwerp zendt veel ultraviolette straling uit.
4. Van te veel infrarode straling krijg je last van zonnebrand.

De ozonlaag beschermt ons tegen:

1. fel licht van de zon.
2. fel licht van de zon.
3. fel licht van de zon.
4. ultraviolette straling van de zon

UV-LAMPEN

Er zijn lampen die vooral ultraviolette straling uitzenden. Denk aan de uv-lampen 

1. in zonnebanken en
2. in de blacklightlampen in discotheken.

Deze lampen stralen ook een beetje violet licht uit. Aan dit violette licht kun je uv-lampen en blacklightlampen herkennen.

Infrarood licht zit aan
de .........
kant van
het spectrum.

1. Linker
2. Rechter

van infrarode straling word je

1. warm
2. koud
3. ziek
4. bruin

Welk apparaat werkt met infrarood straling?

1. Broodrooster
2. Frituurpan
3. Magnetron
4. Kookeiland

Als iets veel infrarood straling uitzendt, dan is dat .........

1. Warm
2. Koud

Infrarood licht is ...

1. alleen natuurlijk
2. alleen kunstmatig
3. zowel natuurlijk als kunstmatig

Opdrachten maken

Wat: lees paragraaf 6.4

Hoe: helemaal stil! muziek mag in! 

Hulp: Geen 

Tijd:  ???? minuten lang 

Huiswerk: opgave 1 tm 13 van paragraaf 6.4

Klaar?: ga bezig met een ander vak! 

Ultraviolette (UV-)straling

- van de zon  

- kleurt je huid (rood of bruin)

   -> extra pigment = bescherming

Let op! Niet te lang in de zon!

    --> zonnebrand

    --> huidkanker!

Infrarode straling

Infrarood straling (IR) of warmtestraling:

- Voorwerpen en organismen zenden deze vorm van straling uit. 

Hogere temperatuur --> meer infrarode straling

Infrarode straling in licht spectrum

- zit naast rood

- is onzichtbaar

- voelen als warmte 

Infrarood betekent letterlijk vóór het Rood!

In het spectrum vind je het infrarood vóór het rood.