Les 9: De prijs van tijd

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Economie

Wat gaan we vandaag doen?

• SE1 bespreken
• Aanpak voor deze periode bespreken
• Theorie hoofdstuk 1 bespreken
• miniquiz maken
• Zelf aan de slag

SE1 bespreken

• Pennen van tafel
• Oneens met een puntentoekenning? Geef dit aan, kijk ik na de les naar

Komende periode

Veel stof:

• Heden, verleden en toekomst
• Speltheorie
  
• Risico en Rendement
• Schaarste, geld en handel
  Let op: de onderdelen die in het rood aangegeven staan, worden niet in de les behandeld
• Daarnaast: Praktijkopdrachten

Lesdoelen, na vandaag kun je:

• Uitleggen wat intertemporele substitutie is aan de hand van een voorbeeld
• Uitleggen wat inflatie en deflatie is en hoe het ontstaat
• Rekenen met prijsindexcijfers 
• Uitleggen wat nominaal- en reëel rendement is en kun je met vraagstukken hiervan rekenen

Intertemporele substitutie

Inter = tussen

Temporeel = tijd

subtitutie = vervanging (kiezen)

Je kiest dus om nu te consumeren of om dit op een later moment te doen

Ruilen over tijd = consumptie uitstellen of naar voren halen

Hoe werkt dit?

Normale situatie: wat ik nu heb, besteed ik nu, wat ik later heb, besteed ik later.

Intertemporele substitutie:

Nu lenen (en rente betalen) omdat ik wil consumeren waarvoor ik geen geld heb.

Nu geld uitlenen (spaarrekening plaatsen en rente ontvangen) omdat ik later ga consumeren waar ik nu geld voor heb.

Als je nu €1.000 leent en dit over 10 jaar terugbetaald, is dit bedrag dan nog hetzelfde waard?

Inflatie

Stijging van het algemene prijspeil over de tijd

Waardoor wordt dit veroorzaakt?

• Hoeveelheid beschikbare producten
• Hoeveelheid geld 

Gevolg?

ECB bepaalt 'haar' rente

Vervolgens

• Banken betalen meer om van de ECB te lenen
• Banken moeten duurder uitlenen
• Meer mensen gaan minder lenen van de bank
• Minder geld in omloop
• Goederen en diensten worden goedkoper

Inflatie a.d.h.v indexcijfers

basisjaar is 100

Is iets een jaar later 9% duurder? indexcijfer is 109

Is iets in een jaar daarna 18% duurder dan het basisjaar dan is het prijsindexcijfer 118.

Let op: jaar 2 is geen 9% duurder dan jaar 1

Berekening prijsindexcijfer:

.                                   prijs van het product in het vergelijksjaar 
prijsindexcijfer =   prijs van het product in het basisjaar      x100%

2 soorten prijsindexcijfers:

Partiële prijsindexcijfers: alleen voor een bepaald product of een bepaalde productgroep

Consumentenprijsindex: gewogen gemiddelde van alle partiële prijsindexcijfers.

Deflatie

• Betreft negatieve inflatie: alles wordt 'goedkoper'
• Oorzaak? mensen hebben minder vraag naar producten 

Terug naar het voorbeeld

"Als je nu €1.000 leent en dit over 10 jaar terugbetaald, is dit bedrag dan nog hetzelfde waard?"

Nee: Er is (bijna) altijd inflatie. Elke euro die je bezit, wordt dus ieder jaar minder waard.

Gevolg: je wil extra rente

Reëel rendement

Stel, je zet € 2.000 op je spaarrekening.

Je ontvangt jaarlijks € 80.

Dan is je rendement (inflatie niet meegenomen) 80/2000*100%= 4%

Dit is je nominale rendement: Rendement waarbij geen rekening is gehouden met inflatie.

Van nominaal naar reëel

Door inflatie mee te nemen in het rendement.

Heb je bijvoorbeeld dat rendement van 4% op je spaarrekening, maar is de inflatie 3%? Dan is je reële rendement slechts 1%!

Rekening houdend met inflatie; wat zou jij doen als je nu een miljoen euro zou krijgen?

Miniquiz

Als ik een miljonair ben, wanneer zou ik het dan wel erg vinden dat er veel inflatie is en wanneer niet?

Een product kost nu €5,- en volgend jaar €5,25. wat is het prijsindexcijfer?

Je kon vorig jaar van €450 10 stoelen kopen. Het prijsindexcijfer is 150. hoeveel stoelen kun je nu kopen?

Waarom is er sprake van ruilen over tijd bij het uitbetalen van een pensioen aan iemand van 80?

1. omdat hij z'n geld nog niet eerder uitgegeven heeft
2. Omdat hij zijn geld opgespaard heeft
3. Omdat er sprake is van uitstel van consumptie
4. Omdat hij er rente over ontvangen heeft

Mijn reële rendement is 3%. De inflatie is 2%. wat is mijn nominale rendement?

1. 1%
2. 4%
3. 5%
4. 2,5%

Uitslag

aan de slag