les 1 conflict MO

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Organisatie tijd

 Korte uitleg over wat er van je wordt verwacht

Lees tijd

Lees paragraaf 1  blz. 7-8

IN STILTE!!!!!!

Lestijd 15 min

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom Joden lange tijd leefden in diaspora en hoe het zionisme ontstond.

Het Romeinse Rijk (1e eeuw)

Joden in het Romeinse Rijk (1)

• Leefden in de provincie Judea

• Romeinen veroveren dit gebied rond het jaar 1

• Spanningen tussen Romeinen en Joden: Romeinen geloven in meerdere goden (polytheïsme), Joden maar in één god (monotheïsme). 

Joden in het Romeinse Rijk (2)

• Joden erkennen de Romeinse goden niet

• Julius Caesar maakt uitzondering voor Joden, maar dan moeten ze wel extra belasting betalen

• Extra belastingen zorgen voor onrust, opstanden en uiteindelijk oorlog (Joodse Oorlog: 66-70 n. Chr.)
  

Verovering en vernietiging van Jeruzalem door de Romeinen

Joodse diaspora

• In de Joodse oorlog kwamen veel Joden om of werden gevangen genomen (en als slaaf verkocht)

• Na een nieuwe Joodse opstand worden Joodse rituelen verboden

• Steeds meer Joden trekken/vluchten weg uit de province Judea (latere naam: Syria-Palestina)

• De verspreiding van het Joodse volk over de hele wereld heet diaspora (letterlijk: 'verstrooiing')

Antisemitisme in de Middeleeuwen

• Antisemitisme betekent: haat tegen Joden

• Oorzaken zijn o.a. dat Joden houden sterk vast aan hun eigen gewoonten/tradities, en dat ze gezien worden als 'moordernaars van Jezus'

• Gevolgen: verbod op het bezit van eigen grond, uitgesloten worden van verschillende soorten banen (Joden moeten andere, gevaarlijke, niet populaire beroepen gaan uitoefenen: bankier of juwelier)

• Joden worden bij rampen gezien als schuldigen (zondebok) met pogroms tot gevolg
  

Joden in Nederland

• Na de Middeleeuwen konden Joden in de Republiek redelijk in vrijheid leven

• Ze mochten (soms) hun eigen geloof beoefenen

• Amsterdam had de grootste Joodse gemeenschap van Europa: 20.000 Joden (rond 1795)

Jiddische woorden in de Nederlandse taal

Jiddisch is een Hebreeuws-Duitse mengtaal van de Joden die zich in de zeventiende eeuw in de Nederlanden vestigden

bollebos, gabber, gein, jatten, kapsones, bajes, gozer, pleite, mazzel, tof, jatten, stiekem, lef, smeris, smoes, snaaien, lawaai, heibel, enz. enz. enz.

Nationalisme en Zionisme (1)

• Nationalisme komt in de 19e eeuw sterk op: veel landen/volken willen laten zien dat zij het beste zijn.

• Hierdoor zijn andere landen/volken/culturen minder. Gevolg: discriminatie, onderdrukking en geweld

• Zeer veel geweld (pogroms) tegen Joden in Rusland

Nationalisme en Zionisme (2)

• Geweld en discriminatie (Dreyfus-affaire) doen Joden beseffen dat een land/plek voor henzelf het beste is.

• Zionisme: het streven van Joden naar een eigen Joodse staat (het liefst in Palestina)

• Belangrijke zionist: Theodor Herzl (1860-1904) (boek: Der Judenstaat)

‘We vormen een volk, één volk. Overal waar we geleefd hebben, hebben we oprecht geprobeerd ons aan te passen aan de levensstijl van anderen, zonder ons eigen geloof op te geven. Maar dat stond men ons niet toe... Daarom is het antwoord simpel. Geef ons een stukje aarde waar we in overeenstemming met onze eigen Joodse behoeften kunnen leven, dan zullen we ons voor de rest best kunnen redden.’

                                                                             

                                                            - Theodor Herzl, Der Judenstaat, 1896

Even terug naar het Midden-Oosten...

Palestina na de Romeinen

• Het gebied werd in de 7e eeuw door Arabische moslims veroverd.

• In de stad Jeruzalem bouwden ze op de Tempelberg o.a.: de Rotskoepel en de Al-Aqsamoskee

• In die tijd woonden moslims, christenen en Joden min of meer vreedzaam naast elkaar

Kruistochten

• Vreedzame situatie verandert in de 11e eeuw: de Seltsjoeken (Turks-Islamitisch volk) nemen het gebied in en maken het christelijke pelgrims lastig

• Europese legers proberen het gebied (en Jeruzalem) te veroveren

• Deze kruistochten waren maar tijdelijk succesvol

Het Ottomaanse Rijk

in 1683

Bij het heilige verbond kregen de Israëlieten (Joden) het 'beloofde land' Judea.

Welk land is dit 'beloofde land'?

1. Palestina
2. Egypte
3. Vaticaanstad
4. Midden-Oosten

Romeinen stonden bekend als tolerante mensen tegenover andere geloven. Waarom zouden ze dit niet zijn bij de Joden?

1. Omdat zij de keizer niet wilden accepteren
2. Omdat zij zich niet aanpasten aan de Romeinse cultuur
3. Omdat zij monotheïstisch waren
4. Omdat zij meteen in opstand kwamen tegen de Romeinen

Wat betekent diaspora?

1. Jodenhaat
2. Verspreiding van Joden over de wereld
3. Aanvallen op Joodse mensen en bezittingen
4. Terugkeer naar Israël

Wat moesten de Joden beloven in dit 'heilige verbond'

1. Eeuwige trouw aan de ene ware God
2. De ongelovigen te zullen straffen
3. Niet uit dit beloofde land te zullen vertrekken
4. Zoveel mogelijk mensen bekeren tot het jodendom

Tijdens de middeleeuwen waren Joden vaak het doelwit van spot en onderdrukking. Om welke redenen?

1. Ze werden gezien als buitenstaanders die zich niet aanpasten aan hun omgeving
2. Ze waren altijd met geld bezig en daarom niet te vertrouwen
3. Ze kregen vaak de goede baantjes
4. Ze werden beschuldigd van de moord op Jezus

Wat is het zionisme?

1. Beweging die de rechten van Joden bevorderde
2. Beweging die streefde naar een eigen land voor Joden
3. Beweging die tegen het nationalisme van de Joden was
4. Beweging die herstelbetalingen wil voor het leed dat de Joden is aangedaan

Aan welke persoon is het modern Zionisme te danken?

1. Sigmund Freud
2. Isaac Israëls
3. Theodor Hertzl
4. Baruch Spinoza

Beredeneer waarom Joodse gemeenschappen vaak onderdrukt worden in gebieden waar een sterk nationalisme is.

Ottomaanse rijk

•  Sinds 1271 (laatste kruistocht) geen Joodse aanwezigheid meer in Palestina.

• Vanaf 1516 was Palestina onderdeel van het Ottomaanse rijk.
  

• Halverwege de 19e eeuw door toedoen van opkomend nationalisme (antisemitisme) en zionisme, eerste Joodse migranten in Palestina.

Wat is 'antisemitisme'?

1. Sterk gevoel van nationalisme
2. Haat tegen elk vorm van geloof
3. Haat tegen joden
4. Beweging die streeft naar eigen land voor Joden

Verval Ottomaanse rijk

• In de loop van 19e eeuw brokkelt het Ottomaanse rijk af (landen worden zelfstandig).

• Engeland aast op Palestina om het Suez kanaal veilig te kunnen stellen.

• 'Deze navelstreng van het Britse rijk'  mocht niet in gevaar komen.
  

Op het plaatje zie je de koloniën van Engeland.
Bedenk waarom het Suez Kanaal de 'navelstreng van het Britse rijk wordt genoemd'

Eerste Wereldoorlog

•  1914 breekt WO1 uit. Het Ottomaanse rijk was een bondgenoot van Duitsland (en daarmee vijand van ENG).

• Engeland maakt een afspraak met de Arabieren in Palestina; als zij de Britten helpen de Turken te verslaan worden ze onafhankelijk.

• Sykes-Picotverdrag; FR en ENG spreken in het geheim af het Midden-Oosten te verdelen onder elkaar (geen onafhankelijkheid voor de Arabieren).

• Balfour-verklaring; ENG belooft de joden een eigen gebied in Palestina in ruil voor hulp bij de oorlog.
  

Welk land heeft de sterkste claim op gebied in Palestina? (gezien de afspraken met de Britten)

1. De Arabieren
2. De Joden (zionisten)

Pauzemoment

Werktijd max. 20 min.

1. Werk de eerste helft van paragraaf 1 voor jezelf verder uit