Thema 4 - Planten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 4

Planten

B1 Bouw, groei en ontwikkeling

Leerdoelen:

Wortel

Stengel

Blad

Groei

• Delingen in meristeem toppen van stengels en wortels (groeipunten)
• Diktegroei: cambium
• Celstrekking en celspecialisatie één van twee dochtercellen stamcel

Cambium

• Houtcellen naar binnen, bastcellen naar buiten
• Kunnen vaten vormen

Houtvaten en bastvaten

• Houtcellen maken secundaire celwanden van cellulose en lignine, dwarswanden verdwijnen
• Bastvaten krijgen openingen tussen cellen, celkernen verdwijnen

Jaarringen

• voorjaarshout: wijde houtvaten met dunne wanden
• zomerhout: nauwe houtvaten met dikke wanden
• jaargrens: tussen het donkere zomerhout en het lichte voorjaarshout
• Niet in de bast, want de bastvaten worden snel samengedrukt

Plastiden

B2 Transport in planten

- Houtvaten en bastvaten

- Wateropname

- Waterpotentiaal

- Huidmondjes

Sapstroom

• Anorganisch: houtvaten (xyleem)
• Organisch: bastvaten (floeem)

Capillaire werking

Watertransport wortelcellen

• Bij kurkbandjes actief transport via celmembraan
  
• Hoge osmotische waarde in centrale cilinder
• Osmose naar centrale cilinder
• Kurkbandjes verhinderen terugstromen water
• Water in houtvat stijgt --> worteldruk

Waterpotentiaal

• Osmotisch potentiaal wordt negatiever met meer opgeloste stoffen
• Drukpotentiaal wordt positiever met hogere turgordruk
• Water beweegt van hoog naar laag waterpotentiaal

Houtvaten

• Watertransport door verdamping, capillaire werking en waterpotentiaal
• Sapstroom van beneden naar boven
• In zomer vooral verdamping, in lente vooral worteldruk

Huidmondjes

• Regelen verdamping
• Afname turgor sluitcellen door watertekort zorgt voor vormverandering waardoor huidmondje dicht gaat
• Kan ook onder invloed van licht en CO2

Bastvaten

• Bevat vooral suiker
• Variabele richting sapstroom, van suikerbron naar plek waar suiker nodig is of opgeslagen wordt

Basisstof 4

Assimilatie en dissimilatie

Beperkende factoren

• Intensiteit fotosynthese: snelheid waarmee glucose wordt gevormd en zuurstof vrijkomt
• Bepaald door factor die het minst gunstig  is: beperkende factor

Overdag: fotosynthese + dissimilatie

's Nachts: dissimilatie

Basisstof 5

Geslachtelijke voortplanting

Ongeslachtelijke voortplanting

Voortplantingsorganen plant

Zelfbestuiving en kruisbestuiving

Insecten bestuiving

Wind bestuiving

Bevruchting

Ontwikkeling vrucht

Verspreiding zaden

Polyploïde planten

Ongeslachtelijke voortplanting

Stekken

Enten

Weefselkweek

Basisstof 6

Groeistoffen

Fototropie en geotropie

Ethyleen

Fototropie

Geotropie

Ethyleen

Fotoperiodiciteit

• Bouw planten
• Meristemen, groeipunten
• Houtvaten en bastvaten, cambium, jaarringen
• Transport door houtvaten en bastvaten, capillaire werking, worteldruk, waterpotentiaal
• Huidmondjes
• Assimilatie en dissimilatie, beperkende factor
• Geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting, bestuiving, bevruchting, polyploïd, stekken, enten, weefselkweek
• Auxine, fototropie en geotropie, ethyleen, fotoperiodiciteit, CAM-planten