verzuiling deel 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

verzuiling, schoolstrijd en algemeen kiesrecht 

par. 2.2 & 2.4

Programma

• terugblik/oefenen
• uitleg 2.2 (herhalen) en 2.4
• afsluiten  

Welke stroming was van 1918-1994 het machtigst in Nederland?

1. Liberalen
2. Confessionelen
3. Socialisten
4. Communisten

Leg uit dat veel Liberalen voorstanders zijn van een kleine overheid.

Wat maakt een "bijzondere school", bijzonder?

1. Het is gesticht door de overheid en niet door burgers
2. Er zijn lessen met ICT (Laptops Ipads ect.)
3. Scholen die niet door de overheid zijn gesticht en uitgaan van een geloofsovertuiging
4. Scholen met docenten die niet ouder dan 30 mogen zijn

Welk kenmerk past niet bij een parlementaire democratie?

1. Alle burgers zijn voor de wet gelijk.
2. De politieke macht ligt bij het parlement.
3. De regering beslist of een wet wordt aangenomen.
4. Er zijn vrije en geheime verkiezingen.

3. Welke politieke stroming past bij de uitleg?

Uitleg	Politieke stroming
Politieke groep die vindt dat ieder mens zoveel mogelijk vrijheid moet hebben.
Politieke stroming die het verschil tussen arm en rijk wil verkleinen door sociale wetten.
Politieke groep waarbij mensen hun ideeën over politiek, onderwijs etc. baseren op hun godsdienst

Liberalen

Sociaaldemocraten

Confessionelen

6. Wat hoort bij elkaar? Sleep de taken naar de juiste personen

Minister-president

Ministers

Regering

Parlement

Zitten in de regering

Is samen met de regering de baas

Bestuurt het land

Leidt de regering

In een stelsel van evenredige vertegenwoordiging:
I. hebben grote, landelijke politieke partijen kans op meerdere Kamerzetels.
II. is het voor kleine politieke partijen onmogelijk om een Kamerzetel te halen.
III. hebben zwevende kiezers weinig invloed.

1. Alleen I is juist.
2. I en II zijn juist.
3. II en III zijn juist.
4. Alle antwoorden zijn juist.

De tekenaar wil met de spotprent een politieke boodschap duidelijk maken.
Bespreek:
- met behulp van de bron, welke politieke boodschap dit is en
- bij welke politiek maatschappelijke stroming deze prent past.

Verzuiling

Vanaf de tweede helft van de 19e eeuw ontstaat er in Nederland een verzuilde samenleving.

De Nederlandse bevolking kun je vanaf dan opdelen in vier verschillende groepen of zuilen.

Mensen leven naast elkaar.

Niet met elkaar.

 

Zuilen

We noemen de groepen in de Nederlandse samenleving ook wel zuilen. Net als bij een Griekse tempel staan de zuilen (of groepen) wel naast elkaar maar raken elkaar niet. De groepen hebben onderling ook weinig contact. Maar de zuilen werken wel samen om het dak te dragen, net zoals de groepen het dak 'Nederland' dragen. 

Een zuil is een bevolkingsgroep met een eigen levensovertuiging en eigen organisaties. 

De zuilen

De Nederlandse bevolking kun je opdelen in vier verschillende groepen of zuilen, namelijk:

1. Protestanten
2. Katholieken
3. Socialisten
4. Liberalen

Liberalen.

Voor liberalen was vrijheid (engels = liberty) belangrijk. Mensen moesten vrij zijn om hun eigen levensomstadigheden te kunnen verbeteren. De overheid moest zich daarom niet zo veel met de bevolking bemoeien, doorvoorbeeld door wetten te maken. 

Socialisten.

Voor de socialisten was gelijkheid belangrijk. Zij wilden de verschillen tussen arm en rijk verkleinen en kwamen op voor de rechten van de arbeiders. 

Katholieken.

Katholieken zijn christenen die de Paus in Rome als hun leider zien. Zij vinden het geloof belangrijk en vinden dat ook in de politiek de christelijke regels gevolgd moeten worden. 

Protestanten

Protestanten zijn christenen die de Bijbel als de belangrijkste bron van hun geloof zien. Zij vinden het geloof belangrijk en vinden dat ook in de politiek de christelijke regels gevolgd moeten worden. 

Ontstaan 1

Tussen ongeveer 1850 en 1900 werd Nederland geregeerd door liberalen.

Zij bepaalden wat er gebeurde op het gebied van politiek, de sociale kwestie en onderwijs.

De andere groepen (protestanten, katholieken en socialisten) hadden weinig invloed, maar wel kritiek op het beleid van de liberalen. 

Ontstaan 2 

Om sterker te staan gaan de protestanten, kahtolieken en socialisten zich organiseren, bijvoorbeeld in poltieke partijen.

Maar... later ook vakbonden, kranten, sportclubs, scholen en bejaardenhuizen.

Elke zuil voor zichzelf. 

Katholieken

• RKSP & KVP
• Herman Schaepman
• Achtergestelde groep (alleen veel katholieken in het Zuiden). Willen dezelfde rechten als protestanten.
• Vanaf 1848 groeien zij in aantal: door de nieuwe grondwet was er vrijheid van geloof en vrijheid van onderwijs. 
  

 Protestanten

• Eerste politieke partij van Nederland: ARP (1879).
• Abraham Kuyper, 
• Stemmers: "Kleine Luyden": arbeiders die hard werkten: winkeliers, schoolmeesters, boeren.
• Kuyper wil dat zijn achterban mag stemmen.  

Politieke tegenstellingen

• De socialisten willen algemeen kiesrecht, de liberalen en de confessionelen niet (tegen vrouwenkiesrecht)
  
• De confessionelen willen geld voor bijzonderde scholen, de liberalen en de socialisten niet
• De confessionelen en socialisten besluiten op elkaars voorstellen te gaan stemmen, waardoor er toch een meerderheid ontstaat.
• Hierdoor worden de liberalen buiten spel gezet

Algemeen kiesrecht

• In plaats van censuskiesrecht. 

• Nieuwe kieswet 1896 met nieuwe eisen. Aantal stemmende mannen nu 46%. 
• Maar dat was niet genoeg...

Strijd algemeen kiesrecht

1896: kieswet --> uitleg geschiktheid:

1. Bepaald belastinggeld
2. Bepaald spaargeld
3. Bepaalde examens
4. Bepaald loon
5. Bepaalde huurwaarde

Toename stemmers naar bijna 50%

Politiek 1

In de politiek moeten de zuilen wel samenwerken. 

Want... geen enkele zuil haalde de meerderheid in de verkiezingen. 

(Je hebt een meerderheid nodig om een regering te mogen vormen)

Het dak van de Tempel van de Nederlandse Verzuiling staat symbool voor het Nederlandse bestuur. 

Politiek 2

De Socialisten willen algemeen kiesrecht, de overige zuilen niet.

Politiek 3

De katholieken en protestanten werken samen.

Want... zij wilden allebei subsidie voor christelijke scholen. 

Hoe zit dat?

Politiek 4

De katholieken en protestanten krijgen subsidie voor bijzondere scholen. 

In ruil voor...

De socialisten krijgen algemeen mannen kiesrecht. 

Oplossing? in 1917

Pacificatie

1917

Pacificatie betekent letterlijk: vredestichting

Er werd tussen de partijen politieke vrede gesloten door 

een oplossing te vinden voor een aantal politieke problemen

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (1)

• Er komt een einde aan de Schoolstrijd: zowel Openbaar- als Bijzonder onderwijs krijgen nu geld van de overheid

• Er komt Algemeen Kiesrecht voor mannen (vanaf 23 jaar)

• Er komt kiesrecht voor vrouwen (1917: passief kiesrecht, 1919: actief kiesrecht)

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (2)

• Er komt een verandering van het kiesstelsel: het districtenstelsel wordt vervangen door evenredige vertegenwoordiging. Dit hebben we tegenwoordig nog steeds.

• Einde van de politieke macht van de Liberalen: pas in 2010 komt er weer een Liberale minister-president, Mark Rutte

www.npostart.nl