2.1 Griekse stadstaten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

2.1 Griekse Stadstaten

Leerdoel

• Je kunt enkele eigenschappen noemen van Griekse stadstaten

• Je kunt uitleggen dat niet alle mensen die in Griekenland woonden, burgerrechten hadden

• Je kunt uitleggen hoe het leven in een Griekse stadstaat eruitzag 

Wat weet je eigenlijk
van Griekenland?

Leerdoel

• Je kunt enkele eigenschappen noemen van Griekse stadstaten

Bergen, heuvels en dalen

Kolonies buiten Griekenland 

• Een kolonie is een gebied van een land buiten dat land

• Griekenland is door het droge klimaat en de rotsachtige grond erg onvruchtbaar (slechts 20% is geschikt voor landbouw)

• Een mislukte oogst betekende al snel een hongersnood

Oplossing

• Sommige Grieken trokken weg, op zoek naar handelscontacten buiten Griekenland

• De Grieken waren zeevaarders

• Rond 750 v. Chr. hadden de Grieken kolonies langs de kusten van de Middellandse Zee en Zwarte Zee

Griekse 

stadstaten (1)

• Griekenland bestond nog niet als één land

• Er waren steden met het omringende land die zichzelf bestuurd

• Zo'n zelfstandige stad heet een polis of stadstaat

Eigenschappen 

Griekse stadstaten (2)

• Poleis (meervoud van polis) worden op verschillende manieren bestuurd

• Ze hebben wel vaak dezelfde 'Griekse' cultuur, taal en goden

• De bekendste en grootste poleis waren Athene en Sparta

• De meeste poleis waren klein (1000 inw.), behalve Athene en Sparta

Sparta

• Een koning is de baas (monarchie)

• Oorlog en het leger zijn belangrijk

• Kinderen krijgen een zware, Spartaanse opvoeding

• Er zijn slaven

Athene

• Het volk is de baas (democratie)

• Oorlog en het leger zijn minder belangrijk

• Kinderen krijgen een opvoeding met veel kunst en cultuur

• Er zijn slaven

Leerdoel

• Je kunt uitleggen dat niet alle mensen die in Griekenland woonden, burgerrechten hadden 

Je kunt uitleggen dat niet alle mensen die in Griekenland woonden, burgerrechten hadden

Burgerrechten = lidmaatschap van een polis

-> alleen volwassen vrije mannen uit de stadstaat zelf

-> stad verdedigen, in ruil meebeslissen over oorlog of vrede

Geen burgerrecht:

- vrouwen (en kinderen)

- vreemdelingen (uit andere stadstaat of buiten Griekenland)

- slaven -> eigendom van iemand anders, totaal geen rechten

     Ongelijkheid in de polis

Oud Griekenland heeft landbouw, maar moet veel handelen

In de Griekse wereld zijn de mannen de baas

Mannen hebben inkomsten en regelen het bestuur

Vrouwen zorgen voor het huishouden

Ongelijkheid in de polis

volwassen mannelijke burgers uit de stad

vrije mensen

tot slaafgemaakten

vrouwen en buitenlanders

geen burgerrechten

Ongelijkheid tussen...

• vrije en onvrije mensen
• vrije mensen onderling: afhankelijk van wie er burgerrecht heeft.
• mannen en vrouwen

onvrij

burgerrechten

     Ongelijkheid in de polis

Oud Griekenland heeft landbouw, maar moet veel handelen

In de Griekse wereld zijn de mannen de baas

Mannen hebben inkomsten en regelen het bestuur

Vrouwen zorgen voor het huishouden

Hoe word ik slaaf in Griekenland?

Optie 1: je wordt geboren als slaaf, omdat je ouders slaven zijn

Optie 2: je wordt gevangen genomen tijdens een oorlog

Slaven werkten in de landbouw, mijnen, het huishouden, maar ook als arts of leraar. 

Tablet uit late zevende eeuw v.c. waarin slaven werken in een mijn

Ongelijkheid

In Griekenland heerste veel ongelijkheid

Slavernij was er heel gewoon. Een slaaf is het eigendom van iemand anders zonder enige rechten

Ook vrouwen hadden heel weinig rechten 

Vaak moesten vrouwen al op hun 14e trouwen, hun vader bepaalde met wie. 

Begrippen uit deze les

• kolonies
• polis (stadstaat)
• democratie
• monarchie
• burger
• ostracisme

Jaartallen uit deze les

• 800 v. Chr. - 550 v. Chr.: Griekse kolonisatie
• 594 v. Chr.: wetten van Solon
• 500 v. Chr.: wetten van Kleisthenes: Athene wordt een democratie

Welk bestuur had de stad Athene?

1. Keizer
2. Democratie
3. Adel
4. Koning

Wat betekent democratie?

1. Een koning regeert
2. Het volk regeert
3. Een tiran regeert
4. Een kleine groep rijken regeert

I. Athene lag in Griekenland, Sparta niet.
II. Athene was een stadstaat, Sparta niet.

1. stelling I is juist, stelling II is onjuist.
2. stelling I is onjuist, stelling II is juist.
3. Stelling I en II zijn allebei juist
4. Stelling I en II zijn allebei onjuist

De Grieken stichtten koloniën.
Waarom deden ze dat?

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Acropolis

De acropolis (hoge stad) was het middelpunt van de stad. Het was een versterkte heuvel.

Tempel

De tempel was voor de Grieken erg belangrijk. Net als de Egyptenaren dachten de Grieken dat de goden invloed hadden op het dagelijks leven en ze moesten dus tevreden gehouden worden.

Agora

De agora was het marktplein. Hier konden burgers elkaar ontmoeten om te praten over het bestuur en konden de handelaren handelen.

Stad

Om de acropolis groeide vaak een stad. Door de handel en veiligheid kwamen veel mensen hier wonen.

Platteland

Veel mensen woonden in de stad, maar de meeste mensen waren toch nog boer en woonden op het platteland.

Haven

De Grieken waren handelaren. Veel handel gebeurde over zee en bijna elke stad had dan ook een haven.

Stadsmuur

In de tijd van de Grieken werd veel oorlog gevoerd. Veel steden bouwden dus een stadsmuur om de stad en burgers te beschermen.

     Leven in de polis

Oud Griekenland heeft landbouw, maar moet veel handelen

In de Griekse wereld zijn de mannen de baas

Mannen hebben inkomsten en regelen het bestuur

Vrouwen zorgen voor het huishouden