2.1 Wereldrijken rondom de Middellandse Zee

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

H2 Ontdekking en verovering

2.1 Wereldrijken rondom de Middellandse Zee

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe twee machtige wereldrijken tegenover elkaar kwamen te staan hoe zij met godsdiensten omgingen, hoe de handel achteruitging en welke slavernij er was

Het Ottomaanse Rijk

• Opgericht door Osman I
• Grootgemaakt door Suleiman de Grote
• Islamitisch wereldrijk in het huidige Turkije

Het Ottomaanse Rijk

De Ottomaanse sultan kreeg de titel kalief. Daarmee werd hij opvolger van Mohammed als wereldlijk en godsdienstig leider van de moslims.

Het Ottomaanse rijk was Islamitisch, maar het Christendom en Jodendom waren toegestaan.

Belegering van Constantinopel uit Bibliothèque nationale manuscript Français 9087 (folio 207 v). Het Turkse leger van Mehmet II valt Constantinopel aan in 1453. Sommige soldaten wijzen kanonnen op de stad en anderen trekken boten naar de Gouden Hoorn.

Het Spaanse Rijk

Uit een samenvoeging van koninkrijken ontstond in 1479 het Spaanse Rijk.
De Spaanse koningen heroverden Spanje: de reconquista. 

Door overerving en verovering breidde het Spaanse Rijk zich uit.

Spanje was katholiek. De Islam en het Jodendom waren verboden.

Christoffer Columbus vraagt de goedkeuring van Isabella van Castilië en Ferdinand II van Aragon voor financiering van een ontdekkingsreis - schilderije van Eugène Devéria (1805-1865)

Reconquista, 1492

Overgave van de laatste sultan van Granada aan de katholieke koningen Ferdinand en Isabella (grootouders Karel V) 

Het Spaanse Rijk

• Karel V
  
• Bourgondische Habsburger wiens vader de Koning van Spanje was
• Bezaten een groot deel van Amerika: "Het rijk waar de zon nooit onder ging"

Godsdienst

• Oorlogen tussen Spaanse en Ottomaanse rijk werden voorgesteld als ''Heilige Oorlogen''
• Spaanse Rijk was Katholiek en na de Reconquista zeer intolerant
• Ottomaanse Rijk was Islamitisch en een beetje tolerant

Christenen, Joden en Moslims

Het Spaanse rijk was katholiek: Christelijk

• Joden en moslims werden niet geaccepteerd
• Vluchten of bekeren
  
  

Het Ottomaanse rijk was Islamitisch

• Christendom en Jodendom werd geaccepteerd
• Christenen moesten zonen leveren aan het leger; Janitsaren

Strijd om Europa

De Ottomanen wilden met een heilige oorlog (jihad) Europa onderwerpen.

In 1529 en 1532 stonden de moslims voor Wenen, maar werden door Karel V teruggedrongen.

De slag Bij Lepanto in 1571 betekende het eind van een Ottomaanse opmars over zee.

Ontzet van Wenen, 1529, Dirck Volckertsz. Coornhert, naar Maarten van Heemskerck, 1555 - 1556

Strijd tussen Ottomanen en Habsburgers voor Szigetvar Hongarije, 1566

Slag bij Lepanto
1571

In west-Griekenland kwam een eind aan de opmars van de Ottomanen in het Middellandse Zeegebied.

Handel

• Middellandse Zee als middelpunt van de handel
• Vol Venetiaanse en Genuaanse handelspunten
• Na 1400 werden deze door de Ottomanen overgenomen
• Piraten uit Barbarije
• Barbarije: Marokko, Tunesië en Algerije
• Krijgsgevangenen worden slaafgemaakten

De neergang van de Middellandse zeehandel

Er bestond een bloeiende handel via Italiaanse steden tussen Europa en Azië. 

Na 1400 ging de handel in het Middellandse Zeegebied achteruit. Onder meer door groei van het Ottomaanse rijk.

Europeanen gingen op zoek naar andere handelsroutes naar Oost-Azië.

'Il Milione' is een reisverslag uit de 13e eeuw, oorspronkelijk geschreven in 1298 door Rustichello van Pisa aan de hand van de verhalen van de Venetiaanse wereldreiziger Marco Polo.

Achteruitgang in de handel

Continuïteit: 

Europa, Azië en Afrika handelden met elkaar sinds de Grieks/Romeinse tijd.

Verandering:

Oorzaak: verovering Italiaanse handelssteden in West-Azië door ottomanen

Gevolg: producten uit deze werelddelen werden veel duurder voor Europeanen.

Karavanen uit het Oosten

De belangrijkste handelsroute voor luxegoederen naar Europa is de zijderoute. Deze route liep vanuit China naar het Midden-Oosten en eindigde rond de Middelandse Zee.

Handelaren legden telkens een etappe van de reis af. Daarna verkoopt hij zijn producten aan een andere handelaar die de volgende etappe aflegt en het daarna ook weer doorverkooptt. 

Vanuit zuid Europa (Genua en andere Italiaanse handelssteden) worden de producten doorverkocht aan noord en west Europa.