3. De verzorgingsstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

3. Van wieg tot graf

De opbouw van de verzorgingsstaat

Leerdoelen

Aan het eind van de paragraaf kun je uitleggen:

- Waarom na de Tweede Wereldoorlog een verzorgingsstaat wordt opgebouwd.

- Wie Willem Drees was

- Wat sociale verzekeringen zijn

- Wat het verschil is tussen een sociale verzekering en een sociale voorziening. 

- Op welke manier de overheid de verzorgingsstaat betaald. 

Verder na de oorlog

• Tussen 1940 en 1945 is Nederland in oorlog.
  

        - Tweede Wereldoorlog

• Als Nederland compleet bevrijdt is in 1945 ligt heel Nederland in puin en moet opnieuw worden opgebouwd.
  

      - De wederopbouw

 

• De Nederlandse regering had geleerd van Colijn en zijn crisisbestrijding.
  

      - Niet afwachten en bezuinigen, maar aanpakken.

      - Harde arbeid en samenwerking moet Nederland opbouwen.

Rooms-Rode coalitie

• In de regering van dat moment zitten de twee, op dat moment, grootste partijen:
  

       - De Katholieke Volkspartij (KVP)
       - De Partij van de Arbeid (PvdA)

• Samen vormen zij de Rooms-Rode Coalitie
  

       - Rood voor socialisme
       - Rooms voor katholicisme/confessionalisme

• Samenwerken is hun belangrijkste motto.
  
• Ondanks hun enorme verschillende opvattingen
  

De geleide Loon- en prijspolitiek

• De overheid ging zich tijdens de wederopbouw erg bemoeien met de economie
  

       - Lonen worden vastgezet.

• Bedrijven kunnen hun geld gebruiken voor meer werkgelegenheid of productie.

       - Kunnen producten hierdoor ook goedkoop aanbieden.

       - Hierdoor kunnen bedrijven veel produceren en verkopen

       - Werkeloosheid neemt af.

• Ook internationale samenwerking komt aan bod.
  

       - Marshallplan

       - Amerika leent geld aan o.a. Nederland voor de wederopbouw

       - In ruil voor politieke samenwerking met de VS.

Leg in eigen woorden uit wat de geleide loon- en prijspolitiek is.

De eeuwige discussie

• Niet alleen de economie, maar ook de armoede onder de bevolking is een aandachtspunt.
  

       - Medeleven voor de zwakkeren.

       - Angst voor communistische revolutie.

       - Grote bewondering in Europa voor communisme.

• Er ontstaat in de politiek weer de discussie:

      ‘In hoeverre moet de overheid zorgen voor de burgers en zich met de burgers bemoeien?’

• De PvdA wilde uitkeringen!
  

       - Kwam wel weerstand tegen.

Waarom is het niet gek dat na de crisis en WOII steeds meer mensen vinden dat de overheid de mensen moet helpen?

entoen.nu

Wie was Willem Drees?

Willem Drees

• In de coalitie zit ook PvdA’er Willem Drees.
  

        - Minister van sociale zaken.

• Hij wilde het armoedeprobleem in Nederland aanpakken.
  

       - Beginnende bij de ouderen.

• Voert in 1947 de Noodwet Ouderdomsvoorziening in.
  

      - Ouderen die te weinig verdienen of gespaard hebben, krijgen een uitkering.

• In 1957 vervangen door de Algemene Ouderdomswet (AOW).
  

      - Iedereen vanaf 65 recht op een uitkering.

Vadertje Drees

• Deze noodwet en andere ideeën maakt Willem Drees enorm populair onder de Nederlanders.
  

       - Voorbeeldfunctie in zware tijd van wederopbouw.

       - Zuinigheid, bescheidenheid en hard werken.

• Krijgt al snel de bijnaam: ‘Vadertje Drees.’
  

• Onder leiding van Willem Drees worden de sociale wetten nog verder uitgebreid.
  

       - 1952: Werkeloosheidswet (WW)

       - 1967: Wet Arbeidsongeschiktheid (WAO)

Solidariteit

• Om al deze zaken te betalen komt regering Drees met de sociale verzekering.
  

        - Verplichte verzekering die men via de overheid afsluit.

        - Mensen betalen premies van hun inkomen.

        - Hoe meer je binnenkrijgt, hoe meer je betaalt.

• Het geld wat binnenkomt gebruikt de overheid om uitkeringen mee te betalen.
  

       - De werkende mens betaalt nu voor de zwakkeren.

• Dit vanuit het solidariteitsbeginsel.
  

       - De sterken helpen de zwakkeren.

Sociale voorzieningen

• Toch waren er mensen die geen gebruik konden maken van de sociale verzekeringen.
  

       - Mensen die geen recht meer hebben op een uitkering.

 

• In 1965 komt de KVP’er Marga Klompé met de Algemene Bijstandswet.
  

       - Mensen die het nodig heeft, heeft recht op financiële hulp.

       - Niet langer meer afhankelijk van liefdadigheid.

•  Sociale voorziening waar de overheid zelf deze kosten betaald.
  

• Hier hebben ze veel geld voor nodig.
  

       - Belasting over de lonen en accijns.

       - Verkoop van aardgas nadat in Groningen in 1959 aardgas werd ontdekt.

Wat is het verschil tussen een sociale verzekering en sociale voorziening?

Van wieg tot graf

• Zo ontstond na de Tweede Wereldoorlog de verzorgingsstaat.
  

       - Maar bestond niet alleen uit financiële hulp.

       - Ook zorg via verbetering onderwijs en gezondheidszorg moet het leven van de burgers                    beter maken.

• Waar aan het einde van de 19e eeuw iedereen voor zichzelf moet zorgen, zorgen tegen het einde van de 20e eeuw mensen voor elkaar.
  
•  Zo waakt de staat ervoor dat jij je hele leven verzorgt wordt.
  

       ‘Van wieg tot graf’.