§2.1 Industriële revolutie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

Nederland als industriële samenleving

Hoofdstuk 2

- Welkom + dagopening

- Bespreken SE 

- Start H2 

- Uitleg §5

- 

Tijdvak 8: Burgers & Stoommachines

Hoofdvraag:

Hoe veranderde de Nederlandse samenleving door industrialisatie en economische groei?

§2.1 Industriële revolutie

Nederland als industriële samenleving

Industriële Revolutie

• De overgang van kleinschalige handmatige productie naar grootschalige machinale productie

• Tussen 1750-1900 begonnen in Engeland 

• Belangrijkste uitvinding:  De stoommachine

van kleinschalige handmatige productie...

... naar grootschalige machinale productie

VOORSPELLEN

VOORSPELLEN

De werkomstandigheden van arbeiders waren in de 19e eeuw enorm slecht.

Toch kwamen zij niet in opstand.

Bedenk waarom niet

§2.1

De industriële revolutie

BASIS

A

Grote economische verschillen

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom België eerder industrialiseerde dan Nederland

Begrippen:

Industriële revolutie

B

Industrie in Nederland

Leerdoel:

Je kunt uitleggen wanneer en waardoor de industrialisatie in Nederland op gang kwam

Begrippen:

Infrastructuur

Afzetgebied

C

Ondernemers en arbeiders

Leerdoel:

Je kunt de arbeidsomstandigheden en woonomstandigheden van ondernemers en arbeiders in de 19e eeuw beschrijven

Begrippen:

Arbeidsomstandigheden

Arbeidsdeling

Verstedelijking

§2.1

De industriële revolutie

BASIS

A

Grote economische verschillen

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom België eerder industrialiseerde dan Nederland

Begrippen:

Industriële revolutie

Industriële revolutie
= Grote verandering in de 18e en 19e eeuw in West-Europa door de komst van fabrieken en machines.

Beantwoord de vraag van het leerdoel.

§2.1

De industriële revolutie

BASIS

A

Grote economische verschillen

België: zuiden

Rond 1800:

• Textielfabrieken
• Stoommachines
• Steenkool en ijzererts in de grond
• 1830: Snel tempo meer spoorwegen

Nederland: noorden

Rond 1800:

• Landbouw
• Handel
• Nauwelijks industrie

§2.1

De industriële revolutie

BASIS

A

Grote economische verschillen

Oorzaken uitblijven industrie in Nederland

Ondernemers hadden geïnvesteerd in windmolens en watermolens. Overstappen op stoom was duur

Rond 1800 nog geen steenkool beschikbaar.

Pas in 1900 steenkolenmijnen in Limburg

Tot 1860 weinig spoorwegen. Aanvoer steenkool uit België was daarom duur

Weinig vraag naar producten vanwege hoge belastingen

Film: 3.32-6.25

§2.1

De industriële revolutie

BASIS

A

Grote economische verschillen

Koning Willem 1 had plannen

België en Nederland kunnen elkaar goed aanvullen

Landbouw

Handel

Industrie

1830

Om welke reden kwam het plan van koning Willem I om Nederland te moderniseren juist in 1830 in moeilijkheden?

1. De Belgen kwamen in opstand
2. De Nederlandse regering eiste dat de koning zou aftreden
3. Er kwam een grote economische crisis
4. Nederland werd aangevallen door Frankrijk

Gebruik de bron.

Nederland kende aan het begin van de 19e eeuw nog nauwelijks industrie. Welke oorzaak daarvan past bij de bron?

1. Door de hoge belastingen waren producten duur en was er weinig vraag naar
2. Door het gebrek aan spoorwegen was steenkool erg duur om te vervoeren
3. Investeerders hadden hun geld besteed aan windmolens en schepen
4. Steenkool moest gedolven worden; dat was voor veel bedrijven te duur

§2.1

De industriële revolutie

BASIS

B

Industrie in Nederland

Leerdoel:

Je kunt uitleggen wanneer en waardoor de industrialisatie in Nederland op gang kwam

Begrippen:

Infrastructuur

Afzetgebied

Infrastructuur

• Aanleg kanalen
• Aanleg spoorwegen (1839 Amsterdam-Haarlem)

1830:

• Eerste textielfabrieken in Twente

Veel huisnijverheid

Lage lonen

§2.1

De industriële revolutie

BASIS

B

Industrie in Nederland

Oorzaken groei industrialisatie

Regering investeerde meer in de infrastructuur

Door winst Nederlands-Indië kon de belasting omlaag en groeide de vraag naar nieuwe producten

De kolonie was een belangrijk afzetgebied voor katoenen stoffen

In het westen van Nederland was het moeilijker om textielfabrieken op te zetten dan in het oosten. Wat was hiervoor de reden?

1. De grond in het westen was te moerassig
2. Er woonden veel te veel mensen in het westen
3. Veel inwoners in het westen weigerden te moderniseren
4. De lonen in het westen waren hoger

Koning Willem I gaf aan het begin van de 19e eeuw de opdracht om meerdere kanalen te graven in Nederland. Wat was hiervan de reden?

1. In die periode ging het vervoer van goederen vooral over water
2. Kanalen konden een grote overstroming voorkomen
3. Kanalen vormden een goede bescherming als Nederland werd aangevallen
4. Scheepvaart via de gewone rivieren was niet langer mogelijk

§2.1

De industriële revolutie

BASIS

C

Ondernemers en arbeiders

Leerdoel:

Je kunt de arbeidsomstandigheden en woonomstandigheden van ondernemers en arbeiders in de 19e eeuw beschrijven

Begrippen:

Arbeidsomstandigheden

Arbeidsdeling

Verstedelijking

Ondernemers

Arbeiders

Fabriekseigenaar

Grote huizen

Rand van de stad

Werken in de fabriek

Grootste groep

Slechte omstandigheden

§2.1

De industriële revolutie

BASIS

C

Ondernemers en arbeiders

Arbeidsomstandigheden

Lage lonen

Vrouwen en kinderen waren goedkoopste

14 uur per dag, 6 dagen per week

Werk was slecht voor de gezondheid

Daarnaast was het ook zeer onveilig

Door arbeidsdeling was het werk eentonig

Je was afhankelijk van de fabriekseigenaar

Er waren geen wetten die je beschermde

§2.1

De industriële revolutie

BASIS

C

Ondernemers en arbeiders

Woonomstandigheden

• Op loopafstand van de fabriek
• Zo ontstonden steden: verstedelijking
• Donkere kleine woningen, dicht op elkaar
• Dag en nacht rook van de fabriek
• Geen stromend water
• Geen riolering
• Slechte hygiëne

1.3

De sociale kwestie

Nederland 1848-1917

Sociale Kwestie

Wat is een juiste beschrijving van arbeidsdeling?

1. Door het grote aanbod van arbeiders waren er lage lonen
2. Om als gezin te kunnen overleven moesten vrouwen en kinderen ook werken
3. Om sneller te produceren maakten arbeiders geen complete producten meer
4. Protesterende arbeiders hadden een grote kans op ontslag