Bacteriën

• Pedagogisch werk
• MBO
• Studiejaar 1

Boek

Nu PEDAGOGISCH WERK

Didactiek

Communicatie

en Organisatie

hoofdstuk 6.5

Bacteriën

Bacteriën zijn eencellige organismen die je met het blote oog niet ziet. 

Sommige bacteriën heb je nodig, voor bijvoorbeeld de spijsvertering. 

Er bestaan ook bacteriën die ziekte veroorzaken. 

In eten kunnen goede bacteriën en ziekmakende bacteriën voorkomen. 

Ziekmakende bacteriën kunnen een voedselinfectie veroorzaken. 

De meeste voedselinfecties komen door het eten van dierlijke producten, zoals vlees, vis, ei en zuivel. 

Vooral als je deze rauw eet. 

Maar ook op andere producten zoals groente en fruit kunnen bacteriën zitten. Hygiënisch omgaan met eten verkleint het risico op een voedselinfectie.

Op en in jouw lichaam leven ruim 100 duizend miljard microben

Bacteriën

Bacteriën zijn eencellige micro-organismen. 

Micro-organismen zijn zo klein dat je ze alleen onder een microscoop kunt zien. 

In eten kunnen goede bacteriën en ziekmakende bacteriën zitten. 

Ziekmakende bacteriën in eten zie, ruik of proef je niet.

Bacteriën zijn overal. 

Alleen al in menselijke darmen leven miljarden bacteriën, verdeeld over honderden soorten.

Voortplanting:

Bacteriën kunnen zich snel vermeerderen. Dat doen ze door zich in tweeën te delen. Deze twee nieuwe bacteriën delen zich vervolgens weer in tweeën. Zo kunnen er bij kamertemperatuur uit één enkele bacterie in ongeveer 7 uur miljoenen bacteriën ontstaan. 

De volgende omstandigheden zijn hier ideaal voor:

• Een temperatuur tussen 10 °C en 40 °C. 
• Onder het vriespunt delen ze zich niet meer, maar blijven ze wel in leven als in een soort winterslaap. 
• Bij temperaturen hoger dan 75 °C, bijvoorbeeld tijdens het koken, gaan bacteriën dood.
• Voedingsstoffen als eiwitten en koolhydraten in de buurt. Vlees, kip, groente, fruit, salade en toetjes zijn uitstekende voedingsbronnen voor bacteriën.
• Een vochtige omgeving.

Gezondheidseffecten

Goede bacteriën

Sommige bacteriën heb je nodig. 

In darmen zitten bijvoorbeeld goedaardige bacteriën die helpen bij de spijsvertering. 

In yoghurtdrankjes kunnen ook goedaardige bacteriën zitten.

Ziekmakende bacteriën

Ziekmakende bacteriën kunnen een voedselvergiftiging of een voedselinfectie veroorzaken. 

Ziekmakende bacteriën kun je niet zien of ruiken. 

Het eten bederft niet door deze bacteriën en alleen een laboratoriumtest kan aantonen dat ze erin zitten.

De meest bekende ziekmakende bacteriën in eten zijn:

• Salmonella
• Campylobacter
• Listeria monocytogenes
• Bacillus cereus
• Clostridium botulinum
• Clostridium perfringens
• E. coli
• Staphylococcus aureus

Ziekmakende bacteriën

Staphylococcus aureus en Clostridium perfringens zorgen jaarlijks voor de meeste ziektegevallen, 

maar de ziekteverschijnselen zijn vaak mild. Campylobacter en Salmonella veroorzaken minder ziektegevallen, 

maar de klachten zijn vaak ernstiger.

Bij sommige ziekmakende bacteriën zijn de risico’s groter. 

Zo kan Listeria monocytogenes bij zwangere vrouwen een miskraam veroorzaken of andere ernstige ziekten zoals hersenvliesontsteking. 

Clostridium botulinum kan het zeer giftige botuline produceren, waardoor je verlammingsverschijnselen kan krijgen. 

Gelukkig komt dit maar zeer weinig voor.

Sommige bacteriën produceren enzymen die ervoor kunnen zorgen dat antibiotica niet aanslaan. 

Dit zijn antibiotica-resistente bacteriën. Een voorbeeld van zo’n enzym is Extended Spectrum Beta Lactamase (ESBL).

Risicogroepen Eten dat door ziekmakende bacteriën besmet is maakt niet iedereen (even) ziek. 

Dit heeft te maken met je weerstand. 

Zwangeren, jonge kinderen, ouderen en mensen die al ziek zijn, 

hebben een minder goede weerstand dan gezonde volwassenen. 

Deze kwetsbare groepen zijn gevoeliger voor een voedselinfectie.

Ziektes door bacteriën

Bacteriën en mensen horen bij elkaar.

 

Op de huid en maagdarmkanaal leven bacteriën die nuttig zijn voor ons lichaam, 

voor onze gezondheid.

• Heeft eigen stofwisseling, (deelt zichzelf)
  
• Zijn meestal nuttig ( coli bacterie, voedsel)
  
• Zijn soms schadelijk en veroorzaken bijvoorbeeld een ontsteking
  
• Is te bestrijden met antibiotic (penicilline)

Roodvonk

• Roodvonk is een kinderziekte met koorts, keelpijn en een rode, ruwe huiduitslag. 
  
• Bij kinderen tussen 3 en 8 jaar komt roodvonk het meest voor.
  
• Geef het kind regelmatig een slokje koud water.
  
• Eventueel paracetamol tegen de pijn. 
  
• Het kind mag naar buiten en school/het kinderdagverblijf als het zich goed voelt. 
  
• De verschijnselen gaan vanzelf over, meestal binnen 7 tot 10 dagen. 

Roodvonk begint met hoge koorts, braken, hoofdpijn en keelpijn.
Daarna komen er meestal felrode vlekjes op het lichaam. Er zijn geen vlekjes bij de neus of mond.
De huid met de vlekjes ziet eruit als rood kippenvel en voelt aan als schuurpapier.
Ook op de tong komen felrode puntjes, dit heet ook wel frambozentong.
Na een paar dagen begint de huid te vervellen, vooral aan de vingers en tenen

Krentenbaard

• Krentenbaard (impetigo) is een besmettelijke infectie van de huid.
  
• De infectie zit meestal rond de neus of mond, maar kan op het hele lichaam voorkomen.
  
• Krentenbaard komt het meest voor bij kinderen onder de negen jaar, maar ook volwassenen kunnen het krijgen. 
  
• Meestal wordt de bacterie overgedragen via handen of besmet speelgoed.
  Soms ontstaat de besmetting via hoesten of niezen

Krentenbaard begint vaak op een plaats waar de huid al beschadigd is (een schaafplekje, krabplekje of eczeem). 

Er ontstaan enkele wondjes, rode plekjes en soms blaasjes met gele pus. Deze ontstoken plekjes kunnen samenvloeien en zich uitbreiden. Een open gebrast blaasje droogt in waardoor een honinggele korst ontstaat. Als er veel wondjes, blaasjes en gele korstjes rond de neus en mond zitten, dan kan het eruitzien als een baard van krenten. Daar komt de naam vandaan. Krentenbaard kan jeuken. Verder zijn er bij krentenbaard in het gezicht soms zwellingen in de hals te voelen. Dit zijn klieren die opzwellen als reactie op de infectie.

Hersenvliesontsteking (meningitus) (nekkramp)

Definitie:

Oorzaak:

Risicofactoren:

Vaccinatie met Hib-vaccin biedt volledige bescherming tegen Hib-ziekten. Maar hersenvliesontsteking wordt maar in 5 procent van de gevallen veroorzaakt door de Hib- bacterie. Kinderen die tegen Hib-ziekten zijn ingeënt kunnen dus wel nog hersenvliesontsteking krijgen die door een andere bacterie of virus wordt veroorzaakt. De vaccinatie is opgenomen in het Nederlandse Rijksvaccinatieprogramma

ontsteking van de hersenvliezen, die zowel de hersenen als het ruggenmerg omgeven (nekkramp)

bacterieel, zoals meningococ (ernstig) of virus (minder ernstig)

leeftijd, (mee)roken, slechte hygiëne, verminderde weerstand

Tetanus

Bij besmetting met tetanus krijg je in het ziekenhuis antistoffen tegen het gifstof van de bacterie, spierverslappers en pijnstillers.

Altijd nagaan of je voldoende tegen tetanus bent ingeënt als je een wond oploopt of een verre reis gaat maken. Rondom de wond waarmee tetanus is opgelopen kan stijfheid ontstaan. je kunt pijnlijke spierkrampen krijgen, bijvoorbeeld in de kaakspieren (kaakklem). Door de spierkrampen kunnen slik-klachten en ademhalingsproblemen ontstaan. Je hele lichaam kan zelfs verkrampen, waardoor het als een soort hoepel krom trekt. De spierkrampen kunnen zo erg zijn, dat botten kunnen breken.

Ook komen hartproblemen voor en kunnen longontsteking (door verslikken) en coma ontstaan. 

Zonder behandeling is tetanus dodelijk.

Tetanus is een ernstige, besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door de tetanusbacterie.

Bijna alle kinderen in Nederland zijn tegen tetanus ingeënt. 

Daardoor komt het hier bijna niet meer voor.

Tetanus geeft spierkrampen in het hele lichaam, die levensbedreigend zijn.

Besmetting gaat via dierenbeten en via wonden die in contact komen met straatvuil, 

aarde of mest

Bij kinderen tussen 3 en 8 jaar komt roodvonk het meest voor

1. Juist
2. Onjuist

Bacteriën en mensen horen bij elkaar.

1. Juist
2. Onjuist

Krentenbaard (impetigo) is een besmettelijke infectie van de huid.

1. Juist
2. Onjuist

Hersenvliesontsteking wordt maar in 5 procent van de gevallen veroorzaakt door de Hib- bacterie

1. Juist
2. Onjuist

Tetanus is een ernstige, besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door de tetanusbacterie.

1. Juist
2. Onjuist

Bacteriëninfecties zijn te bestrijden met antibiotica (penicilline)

1. Juist
2. Onjuist

Meningitis of nekkramp zijn andere benamingen voor:

1. Tetanus
2. Hersenschudding
3. Epilepsie
4. Hersenvliesontsteking

Kun je ziekmakende bacteriën zien of ruiken?

1. Juist
2. Onjuist

In de darmen bij de mens zitten bacteriën die helpen bij de spijsvertering.

1. Juist
2. Onjuist

Roodvonk wordt veroorzaakt door een:

1. Virus
2. Bacterie

Krentenbaard kan o.a. overgedragen worden door besmet speelgoed?

1. Juist
2. Onjuist

De ziekte roodvonk:

1. wordt veroorzaakt door een virus
2. word je tegen ingeënt
3. wordt veroorzaakt door een bacterie
4. is hetzelfde al rode hond

Krentenbaard:

1. kan behandeld worden met antibioticum
2. is niet besmettelijk
3. krijgen alleen kleine kinderen
4. is een virusinfectie