2.5 celdeling

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

 Celdeling

Celdeling nodig voor 

Groei (nieuwe cellen)

Herstel (vervanging dode/ beschadigde cellen)

Instandhouding

Levenscyclus van een cel

BINAS 76A

Chromosomen

Aan het begin van de mitose wordt het DNA extra gespiraliseerd tot zichtbare (microscoop) chromosomen.

Voor de mitose zijn de chromatiden (tijdens de S-fase) verdubbeld (zuster chromatiden)

Mitose

BINAS 76B1

Mitose - Profase

Kernmembraan verdwijnt

Chromosomen spiraliseren

Spoelfiguur ontstaat (celskelet)

Mitose - Metafase

Chromosomen liggen naast elkaar op de equator/ evenaar van de cel

Spoelfiguur bij de polen met trekdraden naar de centromeren van elk chromosoom

Elk chromosoom is verbonden met beide spoelfiguren

Mitose - Anafase

Trekdraden trekken de chromatiden uit elkaar.

De chromosomen zijn nu weer 'normaal'.

Mitose - Telofase

Chromosomen despiraliseren

Nieuw kernmembraan ontstaat

Spoelfiguren verdwijnen

Celdeling

0

Aan de slag

maak de vragen op de volgende slides. Bekijk ook de theorie die volgt.

In welke fase van de celcyclus wordt het DNA gekopieerd?

1. Tijdens de G1-fase.
2. Tijdens de S-fase.
3. Tijdens de G2-fase.
4. Tijdens de M-fase (mitose).

Sommige mensen zeggen dat de interfase de ‘rustfase’ van de cel is. Licht toe dat dit onterecht is.

Controle van de celdeling

Regelgenen: maken eiwitten die processen in de cel zelf regelen, bijvoorbeeld de snelheid van celdeling.

Tijdens de celdeling vinden controles plaats. Is het DNA goed gekopieerd/ zijn alle chromosomen goed aan het spoelfiguur verbonden? Zo nee: gecontroleerde celdood (apoptose): er worden dan eiwitten gemaakt die er voor zorgen dat de cel sterft.

Controle van de celdeling

Als er een probleem is met de regelgenen (mutatie) die de snelheid van celdeling bepalen dan gaan cellen ongecontroleerd delen en ontstaat een tumor.

Een tumor is dus een groepje cellen dat ongecontroleerd groeit.

Controle van de celdeling

Een tumor is goedaardig als hij netjes omsloten is en langzaam groeit. Als hij snel groeit en omliggende weefsels binnendringt is een tumor kwaadaardig = kanker.

Als kankercellen losraken en via bloed/ lymfe in andere organen terecht komen en daar een tumor veroorzaken is dit een uitzaaiing.

Soms gaat de regeling van de celdeling mis:

Leg uit waarom kanker een vorm is van een kwaadaardig gezwel.

Licht toe of er in het derde plaatje al sprake is van een kwaadaardig gezwel.

Tijdens een operatie verwijdert een chirurg niet alleen het gezwel, maar ook delen van het omringende weefsel en enkele lymfeknopen. Wat is daarvoor de reden?

In de celcyclus zijn drie controlepunten: tijdens de G1 -fase, vlak voor de M-fase en tijdens de M-fase. In een tumor zijn cellen aanwezig met afwijkende aantallen chromosomen, soms zijn er meer, soms minder dan 46. Van welk van de drie controlepunten van de celcyclus is het het meest waarschijnlijk dat die in de voorlopers van deze tumorcellen niet goed gewerkt heeft?

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl