par. 6.2 Om de macht 2022

• History
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Hst.6 Regenten en vorsten

Herhaling

Par. 6.2 Om de macht 

Vandaag

herhaling

absolutisme en mercantilisme 

(boek)

weetjes Lodewijk XIV

Frankrijk

De Republiek

Heilige Roomse Rijk

Lodewijk XIV erfde de Franse troon toen hij 4 jaar oud was

Lodewijk XIV (1643 - 1715)

Lodewijk XIV (1643-1715)= absoluut vorst

1. zijn macht was absoluut. Hij kon in zijn eentje elke beslissing maken die hij wilde: l'état c'est moi!!
   
2. zijn koningschap was goddelijk (droit divin) : door God tot koning uitgeroepen 
   
3.  geen vertrouwen meer in de adel na de Opstand in 1648 (La Fronde) 
4. hier zie je dat centralisatie uitgroeit  tot absolutisme

La Fronde (1648-1653)

Van 1648 tot 1653 komen de edelen in opstand tegen de vorst. 

Deze opstand wordt La Fronde genoemd.

Als klein ukkie moet Lodewijk XIV vluchten voor geweld. Dit maakt grote indruk op hem en vanaf dan wantrouwt hij iedereen die van adel is.

Kennis en opleiding bepalen of je mag werken voor de koning, niet meer je afkomst: in plaats van edelen voortaan ambtenaren.

Om edelen te kunnen controleren beveelt hij de adel wel om in Versailles te wonen. Daar geeft hij ze onnozele taakjes en behandelt ze alsof ze bedienden zijn. (fragment Le roi soleil)

Lodewijk XIV gebruikte het symbool van de zon om aan te geven dat hij de spil van het bestaan was, het centrum van het heelal: alles moest om hem heen draaien!!

de koning is goddelijk

Lodewijk XIV was in totaal 40 jaar bezig met de bouw van het Paleis van Versailles  (35.000 bouwvakkers)

Paleis Versailles: 700 kamers (en 1 toilet)

Wist je dat.......

Lodewijk zelf was maar een klein ventje (1,62 m)

Maar met zijn enorme pruiken en hoge hakken leek hij wel bijna 2 meter lang.

Lodewijk promootte rode hakken-schoenen als status symbool

Eeuwen na zijn dood bleven rode schoenen een noodzakelijk onderdeel van de kleding van de edelen.

Big Ego, Big Style. Nu simpel bekend als de " Louis XIV -stijl"

De Franse koninklijke familie in 1670, geportretteerd door Jean Nocret. De Bourbons zijn als olympische goden afgebeeld. Van links naar rechts: Koningin Henriëtta Maria, hertog Filips van Orléans als Pluto, zijn dochter Marie Louise, zijn vrouw Henriëtta Anne als Flora, koningin moeder Anna van Oostenrijk als Gea, drie dochters van hertog Gaston van Orléans, koning Lodewijk XIV als Zeus, zijn zoon Lodewijk als Amor, Koningin Maria Theresia als Hera en Anne Marie, tweede dochter van de hertog van Orléans als Diana.

De koning bezat meer dan 1000 pruiken en wel 413 bedden!

Het hofleven werd gekenmerkt door ijzeren regelmaat. Elke ochtend werd Lodewijk XIV om half negen gewekt, in de overdadige, in goudkleuren gedecoreerde slaapkamer die nog altijd in Versailles te zien is. 'Sire, het is tijd', zei de lakei die in een veldbed aan zijn voeteneinde sliep. Daarna ontrolde zich het lever, het opstaan van de koning. Eerst kwamen de artsen, daarna de naaste familie. Ondertussen stond de adel te antichambreren. In volgorde van belangrijkheid werden de hovelingen naar binnen genood om te zien hoe de vorst werd aangekleed.

De dag verliep volgens een vast stramien: 10 uur mis, 11 uur ministerraad, 13 uur lunch, 15 uur jagen of wandelen, 19 uur spelletjes en amusement, 22 uur souper, 23.30 coucher, het naar bed gaan van de koning.

Naast zijn vrouw, had hij tal van  minnaressen

en minstens 13 onwettige kinderen

courtisanes = minnaressen ==> belangrijke functie, stond je in aanzien

Koninklijke intolerantie:

zijn wet was heilig!

Lodewijk XIV was katholiek en dat was dan ook het enige toegestane geloof in zijn rijk

Lodewijk XIV was meer dan 50 jaar van zijn leven bezig met oorlogvoeren

In 1672 (Rampjaar) viel hij de Republiek binnen.

Op 24 augustus 1715 zagen de artsen zwarte plekken op zijn been. Koudvuur (infectie van gezond vlees  in aanraking met bacteriën in de grond e.d. vaak in oorlogstijd): zijn vlees stierf af en rotte weg, de stank was ondraaglijk. Een bad met bourgogne hielp niet, evenmin als een behandeling met ezelinnenmelk. In de week daarna nam hij afscheid van zijn familie en zijn belangrijkste hovelingen. 'Waarom huilen jullie? Geloofden jullie dat ik onsterfelijk was?', zei hij. Toen Lodewijk op 1 september 1715 stierf, driehonderd jaar geleden, was de linkerhelft van zijn lichaam helemaal zwart van het koudvuur.

Absolutistische maatregelen

ambtenaren in dienst met veel bevoegdheden ( edelen minder macht)

Versailles: machtscentrum

eigen leger

alleen katholiek geloof toegestaan-> einde edict van Nantes /Hugenoten vervolgen.

centrale belastingen 

oorlog en hof kosten veel geld =>minister Colbert bedenkt het mercantilisme  

koninklijke academies om kunst en wetenschap te controleren

oorlogen kosten veel geld en Versailles ook ........

Frankrijk, Keulen, Münster en Engeland vallen in 1672 de Republiek van 3 kanten aan!!

Frankrijks gebied in Noord-Amerika wordt Louisiana Territory 

genoemd

In 1803 werd dit gebied aan de VS verkocht

Mercantilisme

1600-1700

Doel: meer goud en zilver in de staatskas

bedacht door minister van financiën Colbert 

Eigen land beschermen voor buitenlandse handel en eigen producten promoten.

(bijv. door hoge invoerrechten te heffen en lage uitvoerrechten)

Rampjaar 1672

conflict  in de Republiek:

Oranjegezind               Staatsgezind    

Stadhouder                  Raadspensionaris

Willem III                       Johan de Witt

Johan de Witt was lange tijd de belangrijkste politicus in de Republiek. Willem III wilde positie van stadhouder terug en JdW uitschakelen.

www.google.com