Arm en Rijk Eise Eisinga

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 7

Waar op de tijdbalk? In welk tijdvak?

Handel in de Gouden Eeuw

Arm en Rijk in de Verlichting

“Hoe kwam het dat mensen zo anders gingen denken over de verschillen tussen arm en rijk in de verlichting en wat heeft Eise Eisinga hiermee te maken?”

Rijke regenten - ____________ - arme gewone volk

Rijke regenten

Arme gewone volk

Opgeleide mensen met genoeg geld 

Rijke regenten

Arme gewone volk

Opgeleide mensen met genoeg geld

Opgeleide mensen met genoeg geld

John Locke

Isaac Newton

Zwaartekracht

Onbeschreven blad

Pieter kan tijdreizen

Meer dan 250 jaar terug!

Hij kent hierdoor het verhaal van Eise Eisinga goed.

Welke provincie zie je hier?

Pieter is in Franeker, Friesland. Hier woont Eise Eisinga. De jonge Eise is ontzettend slim, maar kan niet verder leren na de  basisschool. Daar is geen geld voor. Hij moet bij zijn vader werken als wolkammer. Hij is zo gek op wiskunde, dat hij van zijn vader wiskundeles mag nemen in Franeker. Dat is wel twee uur heen en twee uur terug lopen, maar Eise heeft het ervoor over. Als hij 15 jaar is, schrijft hij al zijn eerste wiskundeboek.

Wolkammerij

Eise's wiskundeboek

Sterrenkundigen hebben berekend dat op 8 mei 1774 (Eise is dan 30 jaar) de planeten Mercurius, Venus, Mars en Jupiter op één lijn staan met de maan. Mooi! Maar dat dacht niet iedereen..

Dominees voorspelden dat de de planeten zouden botsen aarde uit zijn baan zou slingeren en zou verbranden in de zon. Zij vertelden dit in de kerken. Toen de mensen dit hoorden, waren ze erg bang geworden. Wat ging er met ze gebeuren?

De planeten op één lijn met de maan

Dominee

Eise was helemaal niet bang. Door alles wat hij al wist over het zonnestelsel, begreep hij dat planeten nooit op elkaar kunnen botsen, en dat de aarde dus niet zou vergaan. Hij wilde dat mensen niet meer zo bang hoefden te zijn en besloot een planetarium te bouwen om dit te bewijzen. Een planetarium is een model op schaal van het zonnestelsel. Hij deed er zeven jaar over om het planetarium af te krijgen, maar daarna wist iedereen dat ze niet bang hoefden te zijn. Zijn meesterwerk bestaat nog steeds en het werkt echt!

Het zonnestelsel

Planetarium

hetklokhuis.nl

Welke groep mensen begon de verandering naar gelijkheid en wetenschap?

1. Arme burgers
2. Opgeleide mensen met genoeg geld
3. Rijke regenten
4. De koning

Wat hoort NIET bij de verlichting?

1. Mensen gingen zelf onderzoeken doen
2. De gedachte dat iedereen gelijk was geboren
3. De macht moet niet bij een klein groepje liggen
4. Mensen gingen vaker naar de kerk

Waarom bouwde Eise Eisinga een planetarium?

1. Zijn vrouw hield van sterren
2. Om mensen gerust te stellen dat planeten niet kunnen botsen
3. Hij wilde een prijs winnen van de wetenschap
4. Zijn vader bouwde graag grote dingen met Eise

Wat is er zo bijzonder aan het planetarium van Eise Eisinga?

1. Het planetarium is van Friesland naar China gebracht
2. Na 250 jaar werkt het planetarium nog steeds tot op de seconde
3. Het is nu een museum
4. Hij heeft het binnen 7 dagen gemaakt

Laten we zelf ook iets doen met het zonnestelsel

Je krijgt zometeen per drietal een werkblad. Hierop staan de acht planeten in ons zonnestelsel. Vul de tabel in door informatie op te zoeken op jullie Chromebooks. 

We gaan naar buiten

Wat vond je hiervan?

Wat weet je nog van deze les?

“Hoe kwam het dat mensen zo anders gingen denken over de verschillen tussen arm en rijk in de verlichting en wat heeft Eise Eisinga hiermee te maken?”

ontrafel-franeker.nl