2.6 Veilig vrijen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Veilig vrijen

Leerdoelen

Je kunt de werking van enkele voorbehoedsmiddelen beschrijven en aangeven of ze betrouwbaar zijn of niet.

Je kunt ziekteverschijnselen en genezingsmogelijkheden noemen van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA). 

Voorbehoedsmiddelen

Betrouwbare en onbetrouwbare methoden

Betrouwbare methoden

Anticonceptie pil

(combinatie pil)

•  Afgifte oestrogeen en progestageen
• 2 weken lang 1 pil, daarna 1 stopweek (21 dagen)
• Neem in op een vast moment  voor de hoogste betrouwbaarheid

--> 0,01% kans op ongewenste zwangerschap

Nuva ring

Plaatselijke afgifte van hormonen (via je vagina naar je bloed)

Pessarium

• Pessarium: sperma kan de baarmoeder niet binnentreden
• Zaaddodende gel: doodt de (achtergebleven) zaadcellen

Hormoonspiraal zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies niet dik wordt

Koperspiraal zorgt ervoor dat zaadcellen niet bij de eileider komen

Hormoonspiraal vs. Koperspiraal

Het condoom

Sterilisatie

Hormoonpleister:

Hormoonstaafje

(Implanon)

• Periodieke onthouding
• Coïtus interruptus

Onbetrouwbare methoden

Periodieke onthouding 

Periodieke onthouding

Kalender bijhouden: bij een regelmatige menstruatiecyclus kun je de dag van de ovulatie berekenen.

Temperatuur meten: de lichaamstemperatuur is na de ovulatie tot aan de volgende menstruatie gemiddeld 0,3 °C hoger.

Afscheiding uit de vagina: bij veel vrouwen wordt de afscheiding uit de vagina rond de ovulatie doorzichtiger en elastischer. Er is vaak ook meer afscheiding.

Coïtus interruptus

(Terugtrekken voor de zaadlozing)

Voorvocht bevat ook zaadcellen!

Ongewenste zwangerschap

• Morning-after pil: Binnen 72 uur
  
• Abortuspil: 4,5 tot 7 weken
• Abortus: 4,5 tot 13 weken
• Late abortus: 13 tot 23 weken

SOA

Geslachtsziekten

Chlamydia

Chlamydia

Chlamydia is een soa die wordt veroorzaakt door een bacterie en kan een ontsteking veroorzaken.

Deze komt vooral voor in de urinebuis en baarmoederhals. 

Chlamydia is goed te bestrijden met antibiotica. 

Tijdens onveilige seks kun je deze soa overdragen.

Gonnoroe (druiper)

Vrouwen merken vaak niets
Branderig gevoel plassen, andere/meer afscheiding
Antibiotica

Hepatitis B

•  Virus

• Kunnen leverkanker krijgen

• Voorkomen: vaccineren

Herpes

Syfilis

Klachten: 

• eerst: zweertje aan geslachtsorgaan /
  mond / tong / anus
• later: verlammingen en geestelijke achteruitgang

Gevolgen:

• beschadigingen aan hart, hersenen, ruggenmerg en botten

Veroorzaker:

• bacterie

Genezing:

• volledig bij tijdige behandeling met antibiotica

Fun fact:  Vroeger (rond 1500) was syfilis een rage!

https://historianet.nl/maatschappij/dagelijks-leven/syfilis-was-een-rage-en-een-onzichtbare-killer

HIV / aids                                       

Behandeling:

• HIV-remmers

Genezing:

• niet mogelijk

Aids:

• Besmetting met HIV; het afweersysteem is niet
  meer bestand tegen ziekteverwekkers.
  
• Geen specifieke ziekteverschijnselen
  

Inenting tegen HPV

HPV is een virus dat wordt overgedragen door seksueel contact en dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken.

Inenting tegen HPV vermindert de kans op het ontstaan van baarmoederhalskanker.

Soa test

• GGD
• Gratis tot 25 jaar
• Anoniem 

Een soa-test

Soort test	Bij wie?	Hoe?
Urine onderzoek	Jongens	Plassen in een potje
Bloedonderzoek	Jongens en meisjes	Er wordt bloed afgenomen
Uitstrijkje	Meisjes (en jongens)	Wattenstaafjes 10 seconden langs de wand van de vagina (of keel of anus) strijken.

Vragen?

Welke van de besproken voorbehoedsmiddelen bescherm ook tegen Soa's?

Ja

Nee

De Pil

Pessarium

Condoom

NuvaRing

Sterilisatie

Spiraaltje

Prikpil

Maken van de opdrachten

BS2.6 Veilig vrijen

Opdracht 1 t/m 9 in het boek

Klaar? Maak de test jezelf