Thema 4 - Stevigheid en beweging

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Thema 4

Stevigheid en beweging

Basisstof 1 Leerdoelen

- Je kent de delen van het lichaam

- Je kunt in een afbeelding van het skelet de botten benoemen

- Je kunt de functies van het skelet noemen

Skelet

• Hoeveel botten heeft de mens?
• Schedel, wervelkolom, borstkas schoudergordel, bekken
• Waarom hebben wij een skelet? (aantekening)

Maak de opdrachten van B1

opdracht 1, t/m 4 (afb 7) 6 t/m 9

Basisstof 2 Leerdoelen

- Je kunt de bouw van botweefsel en kraakbeenweefsel beschrijven

- Je kunt beschrijven hoe de samenstelling van botten verandert tijdens het leven

Bouw botten 

• Mergholte in pijpbeenderen
• Geel beenmerg in mergholte slaat vet op
• Rood beenmerg vormt bloedcellen, in de koppen van pijpbeenderen en platte beenderen

Botweefsel

• Cellen in kringen rondom dunne kanaaltjes
• Uitlopers waarmee ze met elkaar in contact staan
• Kanaaltjes bevatten bloedvaten en vocht
• Tussencelstof van kalkzouten (stevig) en lijmstof/collageen (buigzaam)

Kraakbeen

• Buigzaam en zachter dan bot
• Botten van een baby bestaan vooral uit kraakbeen dat verandert in bot
• Fontanellen: ruimte tussen botten schedel baby, ook kraakbeen
• Cellen in groepjes bij elkaar
• Tussencelstof elastisch en stevig (veel collageen, beetje kalkzout)

B2 Maak opdrachten

Huiswerk 1 t/m 10

Leerdoelen

Je kent de namen en functies van botten

Je weet uit welke stoffen botten zijn opgebouwd

Je kunt beschrijven dat de samenstelling van botten verandert

Bottenbingo

Programma

Herhaling

Uitleg B3

Werken aan project Dier

Welk bot is hier gebroken?

1. borstbeen
2. rib
3. sleutelbeen
4. opperarmbeen

Been (bot)

Kraakbeen

Veel collageen

Weinig collageen

Veel kalkzouten

Weinig kalkzouten

Waarom heeft een schedel bij een baby fontanellen?

Het percentage kalkzouten en het percentage collageen in botweefsel veranderen tijdens het leven.
In welk van de diagrammen van de afbeelding  wordt dit het best weergegeven?

1. Diagram 1
2. Diagram 2
3. Diagram 3
4. Diagram 4

Basisstof 3

- Je kunt de beenverbindingen beschrijven

- Je kunt de bouw van een gewricht beschrijven

- Je kunt de werking van een kogelgewricht, een scharniergewricht en een rolgewricht beschrijven

Botverbindingen

• Vergroeid
  
• Naden
  
• Kraakbeen
  
• Gewricht
  

Bouw gewricht

Typen gewrichten

• Kogelgewricht: gewrichtskogel draait in gewrichtskom, beweging in verschillende richtingen
• Scharniergewricht: botten bewegen als scharnier ten opzichte van elkaar, alleen beweging heen en terug
• Rolgewricht: botten draaien in lengteas om elkaar

Basisstof 3

Start met lezen blz 24-26 onderstreep belangrijke info in stilte

(8 min)

Maak opdracht 1-2, 5-7

Hoe noem je deze beenverbinding?

1. Gewricht
2. Vergroeid
3. Kraakbeen
4. Naad

Welke beenverbinding is R?

1. Vergroeid
2. Naad
3. Kraakbeen
4. Gewricht

Scharnier gewricht

Kogel gewricht

Eivormig gewricht

Kogel gewricht

Rol gewricht

gewrichtskom

gewrichtkogel

gewrichtsmeer

kraakbeenlaagje

gewrichtkapsel

In de afbeelding zijn enkele beenverbindingen getekend.

Bij welke van deze beenverbindingen is de meeste beweging mogelijk?

1. 1
2. 2
3. 3

Programma

de sterkste spier

bouw en werking spieren

huiswerk + bespreken wat te leren voor de toets

wat is de sterkste spier van je lichaam?

Basisstof 4

Lees blz 34-37 goed door en onderstreep de belangrijkste biologische informatie (10 min)

 beantwoord de volgende vragen:

1. Hiermee zit een spier vast aan het bot

3. Welke spier is de antagonist van de scheenbeenspier?

3. Welke 3 typen spierweefsels zijn er? En waar komen ze voor?

4. Een marathonloper heeft in vergelijking met een sprinter meer snelle/langzame spiervezels

Huiswerk

Maak de opgaven: 1 t/m 3 en 5 t/m 9 NIET 8

Spierstelsel

• Oppervlakkige skeletspieren en diepe spieren werken samen om botten te bewegen
• Onbewuste spieren in je organen (darmen)

Bouw spier

• Spierschede: bindweefsel om spier heen
• Pees: verbindt spier met bot bij aanhechtingsplaats
• Spier bestaat uit spierbundels, die uit spiervezels bestaan

ontspannen kuitspier 

(lang en dun)

aangespannen kuitspier 

(kort en dik)

Antagonisten

• Als spiervezels samentrekken wordt een spier korter en dikker
• Biceps en triceps bewegen onderarm. Biceps buigt de arm, triceps strekt de arm
• Antagonist: twee spieren werken samen om een bot te bewegen, maar hebben een tegengesteld effect

Drie type spierweefsel bij de mens

Glad spierweefsel

Dwarsgestreept spierweefsel

Hartspierweefsel

Spierfibril

• Spiervezel bestaat uit fibrillen
• De eiwitten actine en myosine schuiven in elkaar als de spier aanspant
• Deze liggen gerangschikt in fibrillen, overlappen elkaar

Spiervezels

• Langzaam: doen er lang over om samen te trekken, kunnen minder kracht zetten, hebben weinig energie nodig
• Snel: snel en krachtig samentrekken, veel energie nodig

Als een spier zich ontspant wordt deze:

1. Dunner en langer
2. Dunner en korter
3. Dikker en langer
4. Dikker en korter

Hoe noem je de tegengestelde spier van een spier die actie onderneemt?

Hoe heet spier 1?
Hoe heet spier 2?

1. Nr 1: armbuigspier Nr 2: armstrekspier
2. Nr 1=armstrekspier Nr 2=armbuigspier

Basisstof 6

- Je weet dat spieren sterker worden door training

- Je kunt uitleggen dat lichaamsbeweging goed is voor je gezondheid

Tijdens de warming-up en vooral tijdens een wedstrijd neemt de hartslag toe.
Door te gaan trainen, bijvoorbeeld hard te lopen, wordt je hart sterker.
Leg dat uit.

1. omdat je vaker dezelfde beweging gebruikt en dus je hart traint.
2. Je traint en hoe vaker je iets doet wordt je hart sterker.
3. Je hart bestaat ook uit spieren en wanneer je traint worden je spieren ook sterker.
4. je hart krijgt dan een betere conditie.

Leg uit dat veelvuldig gebruik van een telefoon, tablet, laptop, pc en gameconsole kan leiden tot RSI.

1. Omdat je dan niet veel beweegt.
2. omdat je dan altijd op de zelfde manier je arm of hand ofzo gebruikt waardoor het kan leiden tot RSI.
3. omdat je steeds dezelfde beweging maakt
4. want je beweegt alleen met je armen en schouders

Huiswerk

Maken 4.4 spieren kennis + inzicht

Toetsstof periode 3:

Thema 4 B 1-4 +6 + T5 B1 en B4

B1 NIET letterlijk alle botten uit je hoofd leren 

(je krijgt een afbeelding met namen + vragen)

Lichaamsbeweging

• Spieren trainen
• Ontspanning
• Conditie
• Coördinatie
• Motorisch geheugen, geautomatiseerde beweging

Blessure

RSI

https: