Les 3. Wapens en tactieken bij oorlogvoering

• Burgerschap
• Rode Kruis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Lesinhoud

In deze les worden verschillende middelen (bijv. wapens) en methoden (tactieken) van oorlogsvoering beschreven. Veel van deze middelen en methoden zijn volgens het humanitair oorlogsrecht verboden, toch worden ze nog gebruikt.

Onderwerpen die aan bod komen zijn:

• het herkennen van wapens;
• de manieren van oorlogsvoering;
• de redenen waarom bepaalde wapens verboden zijn;
• de redenen waarom bepaalde manieren van oorlogsvoering verboden zijn.

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen welke wapens en tactieken er worden gebruikt tijdens een oorlog en of ze volgens het humanitair oorlogsrecht gebruikt mogen worden

Leerdoel

.....

Informatie

In deze les worden verschillende middelen (bijv. wapens) en methoden (tactieken) van oorlogsvoering beschreven. Veel van deze middelen en methoden zijn volgens het humanitair oorlogsrecht verboden, toch worden ze nog gebruikt.

Onderwerpen die aan bod komen zijn:

1. het herkennen van wapens;
2. de manieren van oorlogsvoering;
3. de redenen waarom bepaalde wapens verboden zijn;
4. de redenen waarom bepaalde manieren van oorlogsvoering verboden zijn.

Welke wapens ken jij al die worden gebruikt tijdens een oorlog?

Werkvorm: Voorkennis over wapens

Mogelijke antwoorden:

- granaat, handgranaat, clusterbom,

- mijnen, land- of zeemijnen, anti-personeelsmijnen, anti-tankmijnen

- gifgas, chemische wapens, mosterdgas, biologische wapens,

- raketwerper, machinegeweer (zoals bijvoorbeeld AK47), mortier, artilleriegeschut (zoals bijvoorbeeld houwitser)

- raket, torpedo

- kernwapen, atoombom, waterstofbom

- drones, (zoals bijvoorbeeld MQ-9 Reaper)

Video introduceren:

Joost van het Rode Kruis vertelt twee belangrijke regels van het humanitair oorlogsrecht: beginsel van onderscheid en proportionaliteitsbeginsel. Hij legt uit hoe deze regels werken en wat wel/niet mag. 

Joost aan het woord

Hij legt de volgende begrippen uit:

• Proportionaliteit
• Voorzorgsmaatregelen
• Nevenschade

Wat zie je?

Werkvorm: See, Think, Wonder

Op deze foto zie je strijders met wapens in hun handen achter een barricade in Aleppo, Syrië. Ze verdedigen zich en beschermen een bepaald gebied/huis. Let op; ze hebben geen uniform, horen ze bij het leger?  

Wat denk je te zien?

Werkvorm: See, Think, Wonder

Wat vraag je je nog af?

Werkvorm: See, Think, Wonder

0

Video introduceren:

Devran van de NOS vertelt verder over wapengebruik en de voorzorgs-maatregelen die men moet treffen. Dat gaat over het maken van onderscheid en het voorkomen van onnodig lijden.

Middel van oorlogsvoering

...

Begrip

Informatie - Wapens

Een middel is dat wat je gebruikt om de vijand aan te kunnen vallen of je te verdedigen. Dit kunnen wapens zijn zoals een kruisraket of een AK47, maar bijvoorbeeld ook bewapende voertuigen zoals vliegtuigen, F16’s en tanks.

Foto: Oblast Donetsk, Sviatohirsk. Je ziet het orthodoxe klooster beschadigd door de gevechten. Sviatohirsk was voor de oorlog een populaire toeristenbestemming in Oekraïne.

Clustermunitie

 Is het volgende wapen, volgens het humanitair oorlogsrecht, verboden? 

1. Ja
2. Nee

Quiz: Clustermunitie

Het gebruik van clustermunitie maakt het onvoldoende mogelijk om onderscheid te maken tussen burgers en militairen, en burgerobjecten en militaire doelen. Het gebruik van clustermunitie is dus verboden.

Tank

 Is het volgende wapen, volgens het humanitair oorlogsrecht, verboden? 

1. Ja
2. Nee

Quiz: Tank

Alhoewel tanks krachtige wapens zijn en potentieel aanzienlijke schade kunnen veroorzaken, zijn zij niet expliciet verboden. Tanks worden nog steeds gebruikt door verschillende landen in gewapende conflicten over de hele wereld.

Anti-personeelsmijnen

 Is het volgende wapen, volgens het humanitair oorlogsrecht, verboden? 

1. Ja
2. Nee

Quiz: Anti-personeelsmijnen

Het gebruik van antipersoneelsmijnen is verboden. Het onmogelijk om onderscheid te maken tussen burgers en militairen. Na activatie ontploft zo’n mijn als iedere willekeurige persoon erop stapt. Daarnaast liggen ze nog vele jaren na een oorlog in de grond, met alle gevaren die daarbij komen. 

Chemische wapens

 Is het volgende wapen, volgens het humanitair oorlogsrecht, verboden? 

1. Ja
2. Nee

Quiz: Chemische wapens

Het gebruik van chemische wapens ( giftige gassen) is verboden. Dit komt door hun buitengewone wreedheid en de onmenselijke gevolgen die ze hebben voor mens en milieu (landbouw en waterbronnen). Het gebruik ervan is in strijd met het verbod op gebruik van wapens die van overbodig letsel en onnodig leed veroorzaken.

Bewapende drone

 Is het volgende wapen, volgens het humanitair oorlogsrecht, verboden? 

1. Ja
2. Nee

Quiz: Bewapende drone

Het gebruik van drones niet verboden. 

Er gelden wel regels, de verwachte schade en het verwachte leed mogen niet extreem hoog zijn in verhouding tot het militaire voordeel dat je ermee behaalt (proportionaliteit). 

Stelling

.....

.....

Een drone kan in een oorlog alleen worden gebruikt als er geen burgerslachtoffers vallen.

....

Helemaal eens

Eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Werkvorm: stelling 

Laat de leerlingen aangeven in hoeverre ze het met deze stelling eens zijn.

Bespreek vervolgens de uitkomst.

Methode van oorlogsvoering

Begrip

...

Informatie - Tactieken 

Wat heeft Joost net uitgelegd?  

Een methode is de manier om oorlog te voeren om de vijand aan te vallen of je ertegen te verdedigen. Dit kunnen operaties of strategieën zijn, maar ook tactieken, zoals het bombarderen van alle bruggen of het uitschakelen van netwerkverbindingen.

Voorbeeld: Zo is de volgende methode van oorlogsvoering expliciet verboden: verbod op het geven van het bevel dat niemand mag overleven.

Martelen 

 Is dit, volgens het humanitair oorlogsrecht, toegestaan? 

1. Ja
2. Nee

Werkvorm: Quiz

Wat zie je: een krijgsgevangene die wordt gemarteld.

Het antwoord is: nee. Mishandeling van een krijgsgevangene is niet toegestaan. Evenals marteling om inlichtingen te verkrijgen is ook verboden.

Zijn deze tactieken toegestaan in een oorlog of niet? Sleep ze naar het juiste vak

     Niet toegestaan     

     Toegestaan     

Krijgsgevangenen nemen

Uithongering van burgers 

Menselijk schild 

Spionage

Een gebied bezetten

Plundering

Werkvorm: sleepvraag

Bij deze opdracht moeten de leerlingen aangeven welke van de methoden zijn toegestaan/niet-toegestaan tijdens een gewapend conflict.

De tactiek moet een duidelijk militair voordeel hebben. Waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen militaire doelen en burgers.

Wellicht dat de volgende begrippen nog wat uitleg nodig hebben.

Krijgsgevangene:

Een status die een gevangen soldaat in een oorlog kan krijgen, mits

hij of zij bepaalde voorwaarden vervult. Degenen die deze status verkrijgen zijn voornamelijk leden van de strijdkrachten. Krijgsgevangenen worden beschermd.

Menselijk schild:

Het verwijst naar het intentioneel gebruik van burgers of krijgsgevangenen om strijders of militaire objecten tegen aanvallen te beschermen. 

.....

Stelling

Het is mogelijk om in een oorlog geen burgerslachtoffers te maken.

Helemaal eens

Eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Werkvorm: stelling 

Laat de leerlingen aangeven in hoeverre ze het het met deze stelling eens zijn.

Bespreek vervolgens de uitkomst.

0

Video introduceren:

In dit fragment legt Devran van de NOS uit dat een strijdende partij altijd rekening moet houden met nevenschade, zodat dat beperkt kan blijven.

Nevenschade

...

Begrip

Informatie - Nevenschade

Nevenschade (ook wel randschade of collateral damage genoemd) is onbedoelde schade die wordt toegebracht tijdens een aanval die tegen iets of iemand anders is gericht

De term wordt in het bijzonder gebruikt voor militaire aanvallen waarbij ook schade wordt berokkend aan burgers, civiele objecten of de eigen soldaten (in het laatste geval wordt gesproken van eigen vuur). Met name in een totale oorlog is sprake van veel nevenschade.

Nevenschade is in strijd met het

 humanitair oorlogsrecht.

1. Waar
2. Niet waar

Werkvorm: Waar / Niet waar

Het oorlogsrecht erkent dat bij aanvallen op militaire doelen letsel onder burgers en schade aan burgerobjecten kan ontstaan, zonder dat die zelf doelwit waren. Het uitgangspunt moet echter altijd zijn dat dit tot een minimum wordt beperkt

Stelling

.....

Nevenschade in een oorlog is niet te voorkomen.

Helemaal eens

Eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Werkvorm: stelling 

Laat de leerlingen aangeven in hoeverre ze het het met deze stelling eens zijn.

Bespreek vervolgens de uitkomst.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Werkvorm: Exit Ticket (formatief evalueren)

In de volgende slides gaan de leerlingen terug kijken op hetgeen ze hebben geleerd. Dat doen ze in de 3 stappen:

• Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.
• Schrijf 2 dingen op waarover je meer zou willen weten.
• Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer zou willen weten.

Werkvorm: Exit Ticket 

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

Werkvorm: Exit Ticket

Opdracht: Het HOR-dossier

1.

2.

Beantwoord de volgende vragen:

Welk wapen en/of tactiek werd er gebruikt?

Wat was het effect van dit gebruik?

Uitleg HOR-dossier

Je gaat een nieuwsdossier aanleggen over het humanitair oorlogsrecht. Na deze les ga je op zoek naar twee nieuws items (NOS app, Podcast, krant, blog, YouTube). Voordat je ze toevoegt aan je dossier, controleer je of ze de volgende vragen kunt beantwoorden:

1. Welk wapen en/of tactiek werd er gebruikt?
2. Wat was het effect van dit gebruik?

Indrukwekkende afsluitende video:

Disclaimer; bekijk of dit past bij de doelgroep.

In deze video komt een tegenstellingen naar voren die gaat over de keuze na inzet van een ingrijpend wapen. 

Wat zou jij doen?