*Woordenschat H5 + H6, havo 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Woordenschat H5 + H6

Uitdrukkingen uit de handel en scheepvaart

Na deze les:

• Weet je hoe een oude naamval eruit ziet
  
• Weet je waarom we nog oude naamvallen gebruiken
• Kun je een oude naamval noemen en gebruiken

Vandaag

Korte terugblik naar hoofdstuk 5 (5 minuten)

Introductie hoofdstuk 6 (10 minuten)

Aan de slag (10 minuten)

Bespreken opdracht (5 minuten)

Klassikale opdracht maken (10 minuten)

Noem een uitdrukking uit de handel of scheepvaart die je nog weet van de vorige lessen.

Woordenschat H6

Oude naamvallen

Wat was zij boos toen ze ten onrechte werd beschuldigd van afkijken!

Wat betekent 'ten onrechte'?

Op de klassenfoto staat Japie ter linkerzijde van Koos.

Wat betekent 'ter linkerzijde'?

Vorige week was er een collecte ten bate van het Rode Kruis.

Wat betekent 'ten bate van'?

Wat valt je op aan deze woorden?

Ter linkerzijde, ten bate van, ten onrechte

Kijk naar het filmpje

Oude naamvallen

In het Nederlands vind je nog sporen van oude naamvallen. Bijvoorbeeld in ’s avonds, een verkorting van de tweede naamval des avonds (= in de avond). 

Andere voorbeelden zijn: ten strengste verboden (= echt niet toegestaan) en ter controle (= om te controleren, onderzoeken)

Zo herken je oude naamvallen

Oude naamvallen bestaan vaak uit verbogen vormen van de en te:

– den: aan den lijve;

– der: in naam der wet;

– des: de vader des vaderlands;

– ten: ten val brengen;

– ter: ter plaatse.

In veel gevallen staat er een verbogen vorm van een ander woord bij: heden ten dage, in koelen bloede, met voorbedachten rade, ter grootte van. Deze vormen kun je het beste uit je hoofd leren.

Aan de slag

Maak opdracht 1 van H6 woordenschat. Deze gaan we zo bespreken. Je hebt hier 10 minuten voor!

Opdracht 1

a tot bloedens toe

b ter dood

c op den duur

d van ganser harte

e ten huize van

f ten koste van

g in levenden lijve

h ter plaatse

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.
In het verzorgingstehuis zijn veel oudjes slecht ... been.

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

Ben jij op het schoolfeest door die jongen ... dans gevraagd?

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

Mijn ouders waren ... duivels toen ik weer te laat thuis was.

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

Youri heeft nog nooit iets ... nadele van jou gezegd.

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

Het monument heeft de tand ... tijds goed doorstaan.

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

Afkijken tijdens een toets is uit ... boze.

Welk woord past er op de puntjes? Kies uit: den, der, des, ten en ter.

Ik heb een vaas ... waarde van duizenden euro's laten vallen.

Huiswerk

Maak opdracht 3 van H6 Woordenschat (blz 175)