Levensloop (5e) H2. Risico en informatie

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Week 2 (vanaf 6 januari) 

Hoofdstuk 6. Verzekeren

• herhaling vorige les (speltheorie)
• leerdoelen
• instructie (risico en informatie)
• filmpjes (2)
• maakwerk: opdracht 2.1 t/m 2.21

Herhaling vorige les (speltheorie)

1. Pay-off Matrix volgens onderstaande tabel.
2. Dominante Strategie is voor beiden Steal.
   
3. Zonder samenwerken: beiden Steal = £ 0 / £ 0 (Nash-evenwicht).
4. Met samenwerken: beiden Split = £ 6.800 / £ 6.800 (Bindende Afspraak).
5. Er is sprake van een gevangenendilemma want het Nash-evenwicht is suboptimaal.

		Abraham
		Split	Steal
Nick	Split	£ 6.800 / £ 6.800	£ 0 / £ 13.600
	Steal	£ 13.600 / £ 0	£ 0 / £ 0

Oefening

• wat: oefening dominante strategie en gevangenendilemma
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
  
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
  
• tijd: 5 minuten
• uitkomst: zo ver mogelijk
  
• klaar: ga verder met PO

Dominante strategie

Er is sprake van een dominante strategie wanneer een speler altijd kiest voor dezelfde strategie, ongeacht wat de andere partij doet.

In welke variant(en) is er bij beide spelers sprake van een dominante strategie? Verklaar je antwoord.

• matrix 1: beide spelers kiezen steeds voor géén korting
• matrix 3: beide spelers kiezen steeds voor wél korting
• matrix 4: A kiest steeds voor géén korting, B kiest steeds voor wél korting

Ze hoeven niet allebei steeds hetzelfde te kiezen om een dominante strategie te hebben (zie matrix 4)!

I                            

I                                  

I              

I                                                     

I                                 

I                                                     

I              

I                                                

Gevangendilemma

Er is sprake van een gevangendilemma wanneer er voor beide spelers een niet-optimale uitkomst uit komt.

Bij welke variant(en) is er sprake van een gevangenen-dilemma? Verklaar je antwoord.

• matrix 3: beide spelers kunnen beter worden, maar niet door zélf van actie te veranderen
• matrix 1: er is wel sprake van een dominante strategie, maar er is sprake van een optimale uitkomst, dus geen gevangenendilemma
• matrix 4: beide spelers moeten in een niet-optimale uitkomst zitten, voor bedrijf B is het nash-evenwicht echter optimaal, dus geen  gevangenendilemma

I                            

I                                  

I              

I                                                     

I                                 

I                                                     

I              

I                                                

Leerdoelen H2. Risico en informatie

Ik kan de 16 begrippen op pagina 36 omschrijven (zie ook LWEO).
Ik beheers het economisch onderwerp Risico en informatie als:

• ik kan uitleggen wat transactiekosten zijn
• ik kan aantonen of iemand risicoavers gedrag vertoont
• ik kan aantonen in welke situaties er sprake is van asymmetrische informatie
• ik kan verklaren hoe asymmetrische informatie kan leiden tot averechtse selectie
• ik kan analyseren hoe asymmetrische informatie via moral hazard kan leiden marktfalen
• ik kan bepalen hoe aanbieders inspelen op asymmetrische informatie, averechtse selectie en moral hazard
• ik kan aantonen dat bij verzekeren sprake kan zijn van (verplichte) solidariteit
• ik kan analyseren hoe asymmetrische informatie de principaal-agent relatie kan verstoren

Transactiekosten

Transactiekosten:

• geld, tijd en moeite om een transactie tot stand te brengen
• naarmate de risico’s van een transactie groter zijn, nemen ook transactiekosten toe

Risico-aversie

Keuze:

• A: je krijgt € 100
  
• B: je krijgt € 200 met een kans van 50%
  

Waar kies je voor?

• risiconeutraal persoon: verwachte opbrengst is bij beide € 100
• risicoavers persoon: A geeft meer zekerheid
• over het algemeen zijn de meeste mensen risicoavers
• maar onvrijwillige risico’s zijn niet te vermijden, oplossing: verzekeren

Filmpje (verzekeren)

Filmpje over verzekeren.

Kijkvragen:

1. Wat is een polis?

2. Wat is een premie?

3. Wat is een eigen risico?

Filmpje (verzekeren)

Filmpje over verzekeren.

Kijkvragen:

1. Wat is een polis?

• Een door de verzekeraar afgegeven document waarin de verzekeringsvoorwaarden schriftelijk of digitaal wordt vastgelegd.

2. Wat is een premie?

• Bedrag dat je betaalt aan een verzekeraar, waardoor je verzekerd bent tegen financiële gevolgen van onverwachte overeengekomen gebeurtenissen.

3. Wat is een eigen risico?

• Het bedrag dat je als verzekerde zelf moet betalen bij schade.

Hoogte verzekeringspremie

Voor een verzekering betaal je premie. De hoogte is afhankelijk van 2 factoren:

 1 . bedrag wat is verzekerd (hoger bedrag = hogere premie)
 2. risico dat de verzekeringsmaatschappij loopt (hoger risico = hogere premie)

Formule verzekeringspremie = kans op schade in % x uitkeringsbedrag

Voorbeeld

Stijn heeft een auto ter waarde van € 3.000. De kans dat hij de auto total loss rijdt is 1 op 80. Bereken de verzekeringspremie.

• verzekeringspremie = kans op schade in % x uitkeringsbedrag
  
• verzekeringspremie = 1/80 * € 3.000 = € 37,50

Verzekeringen

Verzekeringen

• Collectief

       - verplicht

       - risico van inkomensverlies bij ziekte, werkloosheid,

          arbeidsongeschiktheid en ouderdom

 

• Particulier 

       - vrijwillig (uitgezonderd WA- en basisverzekering ziektekosten)

       - risico van verschillende individuele risico's

Collectieve verzekeringen

Particuliere verzekeringen

Solidariteit

Vanaf 18 jaar ben je verplicht om een basiszorgverzekering af te sluiten. Afhankelijk van de verzekeraar en je eigen risico kost deze verzekering ± € 150 per maand.

Waarom is deze verzekering verplicht?

• solidariteit tussen goede en slechte risico’s.
  
• solidariteit tussen ouderen en jongeren

Averechtse selectie

Als ik denk dat ik weinig zorgkosten ga maken, dan zal ik mij …. verzekeren.

• NIET, je verwacht: premie > schade
• je bent een goed risico voor de verzekeringsmaatschappij

Als ik denk dat ik veel zorgkosten ga maken,  dan zal ik mij …. verzekeren.

• WEL, je verwacht: premie < schade
• je bent een slecht risico voor de verzekeringsmaatschappij

Averechtse selectie

Hoe kan een verzekeraar averechtse selectie tegengaan?

• verplicht verzekeren: basiszorgverzekering (goede risico’s verplicht om te verzekeren vanuit solidariteit)
• uitsluiten slechte risico’s: bijvoorbeeld zeggen dat rokers zich niet mogen verzekeren.
• premiedifferentiatie: verschillende prijzen voor verschillende groepen, goede risico’s minder laten betalen zodat ze zich toch gaan verzekeren
• vrijwillig eigen risico, korting geven als je een hoog eigen risico accepteert

Moral hazard

“Ik ben toch verzekerd, waarom zou ik de deur nog op slot doen?”, gevolg asymmetrische informatie: moral hazard.

Hoe kun je zorgen dat mensen zich niet roekeloos gaan gedragen?

• eigen risico
• bonus-malus ladder (bij autoverzekering)

Wat speelt er bij verzekeren?

• risico-aversie: mensen willen zoveel mogelijk risico's vermijden
• solidariteit: saamhorigheid of gemeenschapszin, je bent solidair als je het belang van de groep boven het (financieel) eigenbelang stelt.
• asymmetrische informatie: verschil tussen informatie van verzekerde en verzekeraar
  
• averechtse selectie: alleen slechte risico's die zich gaan verzekeren
• moral hazard: opzettelijk onvoorzichtig gedrag van verzekerde
• premiedifferentiatie: verschillende prijzen voor verschillende groepen
• eigen risico: bij schade een deel zelf betalen, vermindert moral hazard

Filmpje

Volkswagen 'oud vrouwtje' commercial.

Kijkvraag: waar is hier sprake van?

1. risico-aversie
2. solidariteit
3. asymmetrische informatie
4. averechtse selectie
5. moral hazard
6. premiedifferentiatie
7. eigen risico

Filmpje

Volkswagen 'oud vrouwtje' commercial.

Kijkvraag: waar is hier sprake van?

1. risico-aversie
   
2. solidariteit
3. asymmetrische informatie
   
4. averechtse selectie
   
5. moral hazard
   
6. premiedifferentiatie
7. eigen risico

Filmpje

Volkswagen 'oud vrouwtje' commercial.

Kijkvraag: waar is hier sprake van?

1. risico-aversie
   
2. solidariteit
3. asymmetrische informatie
   
4. averechtse selectie
   
5. moral hazard
   
6. premiedifferentiatie
7. eigen risico

Asymmetrische informatie

Wat is het gevolg voor de premie van verzekeringen?

• premie stijgt vanwege fraude
  
• opsporen fraude kost veel geld

Asymmetrische informatie is ook aanwezig bij verzekeren:

• de verzekerde heeft meer informatie dan de verzekeraar

Principaal-agent relatie

In een principaal-agent relatie ‘huurt’ de principaal een agent in om voor hem een taak uit te voeren. Er is een gezamenlijk, maar ook een eigen belang.

Er is pas sprake van een probleem bij een principaal-agent

relatie als er sprake is van:

 1. tegengestelde belangen
 2. asymmetrische informatie

Oplossing:

• zorg dat agent en principaal hetzelfde belang krijgt
• verminder de asymmetrische informatie (dat genereert wel transactiekosten!)

134. Twee beweringen over eigen risico bij de verplichte basisverzekering.
I. Eigen risico ondersteunt het draagkrachtbeginsel bij de basisverzekering.
II. Eigen risico remt moral hazard van verzekerden.

Welke bewering(en) is/zijn juist?

1. beide zijn goed
2. I is goed en II is fout
3. I is fout en II is goed
4. beide zijn fout

135. Twee beweringen over verzekering.
I. Naarmate er grotere verschillen zijn tussen goede en slechte risico's doet zich eerder averechtse selectie voor.
II. Niet bij iedere verzekering subsidiëren de goede risico's de slechte risico's.

Welke bewering(en) is/zijn juist?

1. beide zijn goed
2. I is goed en II is fout
3. I is fout en II is goed
4. beide zijn fout

138. Dat de verzekerde bij de zorgverzekering meer weet over de kans op ziekte / ziektekosten dan de zorgverzekeraar noemen we ...

1. risico-aversie
2. asymmetrische informatie
3. averechtse selectie
4. moral hazard

140. Het zich onverantwoordelijk gedragen van verzekerden, omdat ze toch verzekerd zijn noemen we ...

1. risico-aversie
2. asymmetrische informatie
3. averechtse selectie
4. moral hazard

139. Het proces dat uiteindelijk alleen de slechte risico's zich verzekeren en de goede risico's juist niet noemen we ...

1. risico-aversie
2. asymmetrische informatie
3. averechtse selectie
4. moral hazard

Maakwerk deze week

• wat: opdracht 2.1 t/m 2.21
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
  
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
  
• tijd: tot 1 minuut voor einde les
• uitkomst: zo ver mogelijk
  
• klaar: ga verder met PO