MC 2_Z-route_Wetenschappelijk onderzoek 'Het spijsverteringsstelsel'

• Natuurwetenschappen
• Secundair onderwijs

Week 2 - MC 2 - Het spijsverteringsstelsel

Human Body

Week 1 - Van cel tot organisme

Week 2 - Spijsvertering

Week 3 - Ademhaling

Week 4 - Uitscheiding

Week 5 -> Bloedsomloop + samenhang stelsels

Week 6 -> Toets + jury

Overzicht van de inhouden = verkennen van de leerstof in dit project.

Slokdarm

Lever

Dikke darm

Galblaas

Maag

Alvleesklier

Dunne darm

Endeldarm

Blinde darm

Wat is spijsvertering?

1. Het proces waarbij voedsel wordt afgebroken en opgenomen.
2. De opslag van voedsel in het lichaam.
3. Het transport van voedsel door het lichaam.
4. Het kauwen en slikken van voedsel.

Stap 1: de mond

In de mond vinden twee soorten verkleiningen plaats:

   1) Mechanische verkleining => stof blijft hetzelfde

   2) Chemische verkleining => er vindt een stofomzetting plaats

Speeksel breekt lange zetmeelketens af naar glucose.
Dit is een voorbeeld van ...

1. Stofomzetting
2. Stofuitwisseling
3. Energieomzetting
4. Er is geen juist antwoord

Stap 2: de slokdarm

Hoe beweegt voedsel zich door de slokdarm?

-> Dit noemen we peristaltiek of peristaltische bewegingen.

Wat bedoelen we met peristaltiek?

1. Beweging van onze buikspieren
2. Voortstuwende beweging van slokdarm, maag en darmen
3. Vertering van voedsel
4. Afbraak van enzymen

Stap 3: de maag

Na de slokdarm komt de maag 

• ligt onder het middenrif
• de maag kneedt het voedsel
• de maag heeft verteringsklieren 
•                      => maagsap

Stap 4: de twaalfvingerige darm

Lever

Galblaas

Twaalfvingerige darm

Alvleesklier

Maag

Lees eerst de tekst, bekijk het schema en beantwoord de vragen op volgende slide.

Afbreken van voedingsstoffen

Welk orgaan maakt galsap aan?

1. de galblaas
2. de pancreas
3. de lever
4. de gal

Alvleessap verteert ...

1. eiwitten, koolhydraten, vetten
2. eiwitten, koolhydraten, mineralen
3. eiwitten, koolhydraten, suikers
4. koolhydraten, vetten, vitaminen

Hoe lang is de twaalfvingerige darm

1. 6 a 7 meter
2. 1 meter
3. ca. 0,5 meter
4. ca. 25 cm

Bij welke verteringssap gebeurt er geen stofomzetting?

1. Alvleessap
2. Darmsap
3. Maagsap
4. Galsap

Stap 5: de dunne darm

Stap 5: de dunne darm

Opgelet!

We hebben in voorgaande organen voedingsstoffen al deels afgebroken tot een kleinere vorm. 

In de dunne darm komt er nog een laatste sap inwerken op de voedingstoffen.

Darmsap gaat het afgebroken zetmeel verder afbreken tot glucose, eiwitten tot aminozuren en vetten tot glycerol en vetzuren.

Nu dat de voedingsstoffen afgebroken zijn tot hun kleinste vorm kunnen ze door de darmwand opgenomen worden in het bloed = absorptie.

Hier komen we terug aan bij ons celfabriekje. De voedingsstoffen en
glucose worden opgenomen in het bloed, die deze transporteert naar
de cel. Hier wordt de chemische energie uit het voedsel omgezet in
bewegings- en warmte-energie = energieomzetting.

Functie darmplooien & darmvlokken

A4 blad

Geplooid blad

Door het blad te plooien maken we het contactoppervlak groter.

Als je een knikker over het A4 blad gooit gaat die sneller het einde bereiken dan dat we dit doen bij het geplooide blad.

Dit geldt ook voor de voedingsstoffen in onze dunne darm.

meer voedingsstoffen opnemen

Voedingsstoffen langer onderweg

Stap 6: de dikke darm, endeldarm, aars

- onttrekken van vocht aan de ontlasting

Wanneer de voedselresten in de dikke darm aankomen zijn de voedingstoffen er al uitgehaald door de dunne darm. Er zit nog wel veel vocht in de voedselbrij. De functie van je dikke darm is het onttrekken van vocht aan de ontlasting. Ook de dikke darm stuwt de voedselbrij, we spreken inmiddels van ontlasting, voort middels peristaltische bewegingen. Deze bewegingen worden versterkt door eten. Daarom is het eten van een ontbijt zo belangrijk. Door ’s ochtends wat te eten wordt de dikke darm in beweging gezet en de spijsvertering geactiveerd.

Vertering

Stofomzetting

Omzetten van 

voedingsmiddelen in voedingsstoffen

Verteringssappen:

• speeksel
• maagsap
• lever en afvlees-sap
• darmsap

Stofuitwisseling

dunne darm -> het bloed

Spijsvertering bij zoogdieren

Dier eet voornamelijk:

Planten – herbivoren:  Herba = kruid/plant

Vlees- carnivoren:  Carne = vlees

Beiden/alles - omnivoren:  Omni = alles

Herbivoor = Planteneter

Herbivoren / planteneters

• langer verteringsstelsel (Bv: paard 40 meter!)
• Plantaardig materiaal lastiger af te breken vanwege cellulose vezels in celwand van de

      plantencel

• Plooikiezen om voedsel fijn te malen

      en hebben meestal geen hoektanden

de koe

0

Hoe lang eten koeien?

1. 5 tot 6 uur per dag.
2. 8 tot 10 uur per dag.
3. 10 tot 12 uur per dag.
4. 12 tot 15 uur per dag.

Mondholte

Dikke darm

Dunne darm

Endeldarm

Blinde darm

Maag

Slokdarm

Carnivoor = Vleeseter

Carnivoren / vleeseters

• Kort verteringsstelsel, platte buik 
• Grote en scherpe hoektanden
• Knipkiezen om stukken vlees af te

        kunnen scheuren

• Kiezen glijden langs elkaar als bij
  

       een schaar

hoektanden, snijtanden, knipkiezen

Omnivoor = Alleseter

Omnivoren / alleseters

• Middellang verteringsstelsel
• Knobbelkiezen om voedsel fijn te malen
• Hoektanden; soms groot om te jagen
  

       Bij sommige dieren even groot als de snijtanden 

We kunnen dieren verdelen in 3 groepen: Carnivoren, omnivoren en ..........

De herbivoren eten vooral ...........................  en kruiden en gebruiken hiervoor hun ............. 

Sommige herbivoren zijn ook herkauwers, zoals bijvoorbeeld de ...................

Carnivoren zijn dieren die alleen ....................  eten. 

Dit kunnen ......................... zijn, maar ook insecten en ..................... 

Zij hebben grote hoektanden en vlijmscherpe  ............................

Herbivoren

Planten

Plooikiezen

Koeien

Vlees

prooidieren

wormen

Snijkiezen

                          Scheetkunde bij dieren. 

Scheten ontstaan in je darmen.

Er komt zuurstof in je darmen door

- drinken met een rietje

- praten tijdens eten

- door de spijsvertering

De lucht zakt meteen naar je darmen.

Wist je dat... een konijn  geen boeren kan laten? Al het gas dat in zijn lijfje terechtkomt, gaat er via zijn poepgat uit. 

Welk dier laat geen scheten?

1. Honden
2. Katten
3. Goudvissen
4. Vogels

Omdat de spijsvertering bij een vogel zodanig snel gaat, moet hij op gezette tijden wat ruimte vrijmaken: wat eruit moet, moet eruit en wel nu! Tussen haakjes, dit is ook de reden waarom vogels geen scheten laten: hun voedsel heeft simpelweg geen tijd om te fermenteren in de maag

Ook vogels moeten eten

Aan de vorm van de snavel kun je zien wat vogels het liefste eten. Een merel trekt met zijn lange spitse snavel regenwormen uit de grond. Een boomklever haalt met een dunne snavel insecten uit de bast van een boom. En een vink kraakt met een sterke kegelvormige snavel zaden en pitten. 

klik hier voor een oefening

Tijd voor actie

Onderzoek

1) Welke functie hebben ons gebit, tong en speeksel bij de opname van voedingsmiddelen en voedingsstoffen in ons lichaam?

2) Hoe lang duurt de reis van het voedsel doorheen je spijsverteringsstelsel?

Aan de slag!

Werk nauwkeurig, antwoord op de vraag,...