2.2 Duitsland in de Koude oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.2  Duitsland in de Koude Oorlog

Kenmerkende aspecten:

37 De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie

38 Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme

45 De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog

47 De eenwording van Europa

48 De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen

luchtbrug

2.2 Duitsland in de Koude Oorlog

Leidende vraag:

Hoezeer beïnvloedde het ontstaan en het verloop van de Koude oorlog de geschiedenis van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog

(1945-1961)?

Blz 258 Feniks

juni 1941

Operatie Barbarossa

inval in de Sovjetunie

Hitler was overmoedig!

Stalin wordt totaal verrast, echter:

• Lange afstanden
• Russische Winter
• Gevoelige aanvalsroutes
• Afnemende moraal
• 1943 Duitsers langzaam      teruggeslagen
• Stalin wil graag snel 2e front

De Verenigde Staten

• VS aanvankelijk afzijdig
  
• 7-12-'41 Pearl Harbor
  
• 2403 doden
  
• 8-12-'41 oorlogsverklaring VS --> Japan
  
• 11-12-'41 oorlogsverklaring Dui --> VS
  

Hoe moeten we Duitsland verslaan?

Roosevelt/Amerika:

*invasie in West-Europa en aanval op Duitsland

Churchill/Engeland:

*Duitse steden bombarderen en kleine verspreide aanvallen 

D-day

Tekst                                           2e front komt op 6 juni 1944 Operatie Overlord

                                 Geallieerden landen op de stranden van  Normandië/ Frankrijk

Opdrachten maken

Maak opdracht 1 op blz 269

Je kunt de opdrachten in het schrift en/of 

online maken en de antwoorden nakijken/verbeteren zie in SOM bij de jaarbijlagen

Market Garden
September 1944

• Doorbreken naar het midden van het land
  
• Parachutisten moeten bruggen winnen
• Operatie Market Garden is mislukt bij Arnhem ('Brug te ver').
  
• Spoorwegstaking 
  --> hongersnood
  --> hongerswinter (nov 44 - apr 45)

Ardennen-offensief: Hitler probeert VS en GB weer terug te drijven

DU slaat flinke deuk, maar is te uitgeput. Laatste reserves nu verspilt

Geallieerde overwinning

• Met de invasie in Normandië in 1944 wordt de door Duitsland gevreesde tweefrontenoorlog geopend
• Duitsland moet nu haar rijk aan twee kanten verdedigen
  
• Britten willen Berlijn graag eerder bereiken dan de communisten/Rode Leger
• Amerikanen willen Amerikaanse soldatenlevens sparen
• In 1945 vallen de Russen Oost-Duitsland binnen =>Berlijn 30 april 1945
  
• De Russen veroveren Berlijn, en op 2 mei 1945 geeft Duitsland zich over

febr 1945 Conferentie van Jalta (afspraken) 

• Oprichting van de Verenigde Naties (VN)

• Denazificatie en democratiseren van Duitsland

* Sovjetunie krijgt Estland,Letland, Litouwen, deel van Polen en /Roemenië

*Polen een deel van Duitsland erbij

*4 Bezettingszones: Duitsland en Berlijn worden verdeeld in 4 zones

De eerste spanningen

Conferentie van Jalta:

- februari 1945

- 4 bezettingszones 

- oprichting VN

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Conferentie van Potsdam

juli 1945

• Wegvallen gemeenschappelijke vijand (Hitler) 
• Andere spelers in het spel; Churchill en Roosevelt worden opgevolgd bij de volgende verkiezingen 


• Ontwikkeling atoombom door VS (angst SU - wapenwedloop)
• Herstelbetalingen mogen worden opgelegd in de bezettingszones
• Afspraken Jalta verder uitvoeren
• onderling wantrouwen.

Attlee (opvolger van Churchill)

Truman (opvolger van Roosevelt)

Conferentie van Potsdam

Opdrachten maken

Maak opdrachten 2,3,4 op blz 269

Je kunt de opdrachten in het schrift en/of 

online maken en de antwoorden nakijken/verbeteren zie in SOM bij de jaarbijlagen

Eerste jaren

Na Tweede Wereldoorlog ligt Duitsland economische en moreel in puin.

12 miljoen Duitstaligen worden uit verloren gebieden verjaagd: heimatvertriebenen.

Heimatvertriebenen

12 miljoen Duitsers uit het voormalige Oost-Duitse rijk zocht hun toevlucht in Duitsland.

Conferentie van Potsdam mei 45

Ging over de verdeling van Dld na WOII.

Dld werd verdeeld in 4 bezettingszones, net als de hoofdstad Berlijn, die in de Russische zone lag

Democratie en herstelbetalingen

In Sovjetzone in Duitsland:

* "Democratische verkiezingen" ( in Potsdam afgesproken:)

Nieuwe partij SED (Socialistische EinheitsparteiDeutschland)

geen meerderheid toch wordt het bewind communistisch!

laatste vrije verkiezingen in de Russische zone.

*Russen plunderen hun bezettingszone leeg (herstelbetalingen)

Invloedssfeer = Gebied waar een land invloed heeft.

Kapitalisme en communisme botsen in Europa

Europa was verdeeld in twee invloedsferen; De Amerikaanse invloedssfeer en de Russische inlvoedssfeer.

In de Amerikaanse invliedssfeer leefde mensen in een kapitalistsiche maatschappij. Onder Russische invloed leefde mensen in een communistische wereld.

Kenmerkend aspect

KA 45 De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog

Russische invloedssfeer

• Dictatuur

• Communisme

• geen vrijheid van meningsuiting/censuur
• Geheime politie
• Gelijkheid
  
• Planeconomie ( geleid door overheid)

Truman doctrine

President Truman hield in het Amerikaanse congres (parlement) een historische toespraak. Hij beloofde hulp aan landen die zich door de communistische uitbreiding bedreigd voelden.

De Trumandoctrine

 leidde tot de containmentpolitiek.

containment

De VS wil het communisme indammen

Ingrijpen als een land communistisch dreigt te worden

1948 Marshallplan

Minister Marshall beloofde economische en financiële hulp aan alle Europese landen.

Echter Sovjetunie verbiedt landen in haar invloedssfeer mee te doen.

Afzetmarkt in de Verenigde Staten

Voorwaarde: Europese samen- 

werkingen in de OEES

Organisatie voor Europese Economisch samenwerking

opgericht in 1948

EGKS Europese Gemeenschap voor Kolen en staal

• EGKS wordt in 1952 opgericht
• Samenwerking bij het winnen en verdelen van Steenkool en ijzererts  
  
• Zes landen (Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland, België Luxemburg)
• Samenwerking op economisch gebied dus ook met Duitsland
• Onderling werden er geen invoerrechten geheven.
  

In 1951 werd de EGKS opgericht: samenwerking voor de productie van kolen en staal

In  1949 werd de comecon opgericht: economische samenwerking Oostbloklanden

Wederopbouw van de Sovjetunie kreeg echter voorrang

Verdeling Duitsland

Verdeling Berlijn

Spanningen tussen Oost en West nemen toe:

*Russen plunderen hun bezettingszone leeg in Duitsland

*Westelijke bezettingszones gaan steeds meer samenwerken ook met de Duitsers in een Economische Raad en een Parlementaire Raad

en voeren in 1948 nieuwe munt de Deutsche Mark in.

Stalin woedend:

In Jalta was samenwerking in Duitsland afgesproken

Gevolg: Blokkade van Berlijn 

Splitsing

• Gevolg: Blokkade van Berlijn door SU
• Door luchtbrug bewijst VS dat ze West-Europa zullen helpen 
• 1949: oprichting BRD (West) en DDR (Oost)
• BRD wordt parlementaire democratie --> bestuur via Bondsdag (parlement)
• Premier Adenauer wil BRD snel laten aansluiten met westen: wirtschaftswunder
• Gevolg: BRD wordt snel een rijk, westers land --> lid NAVO en EGKS

Opdrachten maken

Maak opdrachten 5,6,7,8 op blz 269

Je kunt de opdrachten in het schrift en/of 

online maken en de antwoorden nakijken/verbeteren zie in SOM bij de jaarbijlagen

Na de Blokkade van Berlijn

Oprichting NAVO 1949:

• Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO)
  
• Militair bondgenootschap tussen de Westerse landen

Oprichting Warschaupact 1955:

• Militair bondgenootschap van de Sovjet-Unie
  

• Tegenhanger van de NAVO

NAVO en Warschaupact

DDR Duitse Democratische Republiek (1949-1990)

- Totalitaire, communistische staat => privé belang onbelangrijk

- economisch slechter dan BDR

- 1953 arbeidersopstand die hardhandig wordt onderdrukt (300 doden en veel arrestaties) 

- Socialistische Eenheidspartij van Duitsland (SED)

- Walter Ulbricht (r.1960-1971)

- Erich Honecker (r.1971-1989)

- Staatssicherheitsdienst

  (STASI=geheime politie)

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Berlijnse Muur

• 1949-1961: 2,6 miljoen mensen vluchtten van DDR naar BRD
• 13 augustus 1961: begin bouw Berlijnse Muur
• 162 kilometer lang; 3,6 meter hoog

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Nacht van 12 op 13 augustus 1961

Start bouw Berlijnse Muur

Video: De Berlijnse Muur

Het ontstaan van de Muur

Opdrachten maken

Maak opdrachten 9 t/m 16 op blz 269/270

Je kunt de opdrachten in het schrift en/of 

online maken en de antwoorden nakijken/verbeteren zie in SOM bij de jaarbijlagen