1.3: waar komen de grondstoffen vandaan?

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

1.3: waar komen de grondstoffen vandaan? 

Leerdoelen

Hoe is de aarde ontstaan en hoe ontwikkelde het leven zich?

Belangrijke leerdoelen bij 1.3

Hoe ziet de geologische tijdschaal eruit en welke perioden waren belangrijk voor Nederland?

Hoe kun je de ontwikkeling van de aarde zien in fossielen en gesteenten?

Hoe zijn steenkool aardolie en aardgas ontstaan?

Het ontstaan van de aarde

• De aarde zag er 4,5 miljard jaar terug uit als: een hete bol
• Door afkoeling ontstond de: aardkorst
• De atmosfeer vulde zich met magma en gassen uit: vulkanen. 

Het ontstaan van de aarde

Afkoeling          ontstaan van oceanen:

Hier ontstond het eerste leven: kleine levensvormen zoals bacteriën. 

Belangrijke begrippen

geologie: de wetenschap die het ontstaan van de aarde, de samenstelling van de aardkorst en de ontwikkeling van het leven bestudeert.

geologische tijdschaal: indeling van de geschiedenis van de aarde in tijdperken en perioden. 

Het ontstaan van de aarde

De geologie doet onderzoek naar:

1. Het ontstaan van de aarde

2. De samenstelling van de aardkorst

3. De ontwikkeling van het leven

Nederland heeft niet altijd op dezelfde plek gelegen. Soms waren we bedekt met zee, soms niet. Soms was het warm, soms niet. Soms was het nat, soms droog. 

Aan het werk

Opdracht 2 t/m 4 maken/bespreken

Geologie

Geologie betekent de wetenschap over het ontstaan van de aarde. 

Over de geschiedenis van de aarde is er een geologische tijdschaal.

         Belangrijke perioden voor Nederland. Toen                 ontstonden er grondstoffen (bijv. aardolie).

Opdracht 5 maken/bespreken

Leerdoelen

Hoe is de aarde ontstaan en hoe ontwikkelde het leven zich?

Belangrijke leerdoelen bij 1.3

Hoe ziet de geologische tijdschaal eruit en welke perioden waren belangrijk voor Nederland?

Hoe kun je de ontwikkeling van de aarde zien in fossielen en gesteenten?

Hoe zijn steenkool aardolie en aardgas ontstaan?

Fossielen en gesteenten

Hoe kunnen we iets te weten komen over de omstandigheden van vroeger?

• Fossielen: versteende overblijfselen van planten/dieren 
  
• Bodemlagen, bv: zoutlaag (woestijnklimaat) en kalksteen (tropisch klimaat)

Aan het werk

1.3 Waar komen de grondstoffen vandaan?

Opdracht 6 t/m 8 maken. 

Belangrijke begrippen vandaag:

Delfstoffen (= voor de mens nuttige stof uit de bodem): 

steenkool 

aardolie 

aardgas

zout

kalksteen

CARBOON

Plantenresten => steenkool

PERM

De zee droogt op....  => ZOUT!

JURA

Nederland: zee met plankton

=> aardolie 

KRIJT

Nederland: tropische zee met schaaldieren => KALK

Steenkool, aardolie en aardgas

Een energiebron of grondstof in de bodem die nuttig is voor de mens = een delfstof 

Er zitten 3 belangrijke energiebronnen in de Nederlandse ondergrond:

• Steenkool: ontstaat uit plantenresten door druk van nieuwe bodemlagen
  
• Aardolie: ontstaat uit plankton door de druk van nieuwe bodemlagen 
  
• Aardgas: ontstaat uit aardolie en steenkool die onder druk staan
  

Tot 3:24 afspelen 

Nederland heeft altijd op precies dezelfde plek gelegen.

1. Waar
2. Niet waar

Welk tijdperk was NIET belangrijk voor Nederland?

1. Perm
2. Krijt
3. Jura
4. Cambrium

Steenkool, aardolie en aardgas zijn voorbeelden van...

1. Delfstoffen
2. Fossielen
3. Energiebronnen
4. Tijdperken

Steenkool

Fossiel

Geologische 

tijdschaal

Aardolie

Aan het werk

1.3 Waar komen de grondstoffen vandaan?

Opdracht 9 en 10 maken.