Les 3: Oorzaken en ziekteverspreiding

• Diergezondheid
• MBO
• Studiejaar 2

Les 3

 

Oorzaken en ziekteverspreiding en preventie & hygiene

Planning van de les

- Herhaling vorige les: Weerstand en immuniteit

-Theorie: Oorzaken en ziekteverspreiding

Herhaling vorige les 

Weerstand en immuniteit

Wat is eerstelijns defensie
Er zijn 2 antwoorden goed

1. Huid
2. Mond
3. Haar
4. Slijmvliezen

Hoe krijg je immuniteit?
Er zijn 2 antwoorden goed.

1. Krijg je vanzelf
2. Krijg je door de omgeving
3. Door de ziekte te doorlopen
4. Door een vaccinatie

Wat is het gevolg van goede weerstand?

1. Ergens geen zin in hebben
2. Je hebt grote kans om ziek te worden
3. Je bent minder vatbaar voor ziektes
4. Je bouwt veel vitamines opbouwen

Welke cellen maken antistoffen aan?

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes
4. Antigenen

Wat is tweedelijns defensie?

1. Bloedplasma
2. Slijmvliezen
3. Rode bloedcellen
4. Witte bloedcellen

Wat is immuniteit?

1. Een ziekte
2. Specifieke weerstand
3. Virus
4. Resistentie

Waaruit bestaat specifieke weerstand?

1. Huid
2. Slijmvliezen
3. Antistoffen
4. Witte bloedcellen

Van welke factoren is de weerstand afhankelijk?

1. Conditie van de huid
2. Conditie van de slijmvliezen
3. Conditie van het weefsel
4. Alle drie antwoorden zijn goed

Wat is passieve immuniteit?
Er zijn 2 antwoorden goed.

1. Antistoffen die het dier ingespoten krijgt
2. Antistoffen die het dier aanmaakt als het ziek is
3. Een vaccinatie
4. Tegengif bij een slangenbeet

Wat is infectiedruk?

1. Stoffen die de weerstand van het kalf verbeteren
2. Aanwezige ziekte-verwekkers in de omgeving
3. ziekteverwekkers die aanwezig zijn in het dier
4. Aanwezige antistoffen in de omgeving

Oorzaken en ziekteverspreiding 

Diergebonden en omgevingsgebonden

Om ziekten te kunnen behandelen en voorkomen, moet je weten hoe ziekten ontstaan.

Een gezond dier heeft de juiste balans tussen de eigen weerstand en de ziektedruk in de omgeving. Als deze balans verstoord raakt, kan een dier ziek worden.

Bacteriën

• Hele kleine organismen, bestaan uit 1 cel zonder celkern
• Goede en slechte bacteriën --> bacteriële infectie
• Voortplanting door zich te delen. Uit één bacterie ontstaan dan twee nieuwe bacteriën (temperatuur, vocht, voedingsstoffen en zuurtegraad

Virus

• Hele kleine ziekteverwekker, geen organisme. Eiwitomhulsel met daarin erfelijk materiaal.
• Heeft een ander organisme nodig om te overleven
• Afweersysteem herkent het niet meteen, omdat de cel er van buiten hetzelfde uitziet.

Voorplanting in de cellen van de gastheer.

Behandeling: nauwelijks medicatie voor, virusinfectie voorkomen door inenting/vaccinatie

Voorbeelden:

BVD, IBR, Pinkengriep, Rota/Corona diarree

Schimmel

• eencellige (gisten) of meercellige organismen (paddenstoelen)
• Hebben een celkern en celwand, geen bladgroenkorrels
• Voortplanting eencellig door celdeling, meercellig door middel van schimmeldraden

Behandeling: Schimmeldodend middel of zonlicht

Voorbeelden:

Schimmel in voer vormen toxinen --> zijn giftige stoffen!

In de longen of op de huid vestigen (ringworm)

Ectoparasieten

• Parasiet is een organisme dat leeft altijd op een ander organisme. 
• Ecto = leeft buiten op het lichaam van de gastheer
• Voortplanting sommige in hun gastheer, andere verschillende gastheren nodig voor ze zich kunnen voortplanten. 

Endoparasiet

leeft binnen in het lichaam van de gastheer. 

Voortplanting: sommige in hun gastheer, andere verschillende gastheren nodig voor ze zich kunnen voortplanten. 

Behandeling: Parasietdodend middel (ontwormmiddelen)

Voorbeelden: 

maag/darmworm, longworm, leverbot, cryptosporidium (darmparasiet)

Protozoa

• Eencellige mirco-organismen (is parasiet, hebben altijd gastheer nodig) leven in de pens van de koe.
• Samen met bacteriën en schimmels zorgen ze voor vertering. 
• Voortplanting: in de darm vermeerderen ze zich door het vormen van een soort eitjes.

Behandeling: Parasietdodend middel

Voorbeelden:

Als ziekteverwekker zijn ze bijvoorbeeld coccidiose bij kalveren.

Prionen

• Niet levend, is een eiwit in het lichaam dat zich niet gedraagt zoals zou moeten. 
• Fout in de afbraak van eiwitten
• Voortplanting doordat prion in contact komt met goede eiwitten worden die ook slecht

Aangetaste zenuwcellen worden afgebroken, dier vertoont neurologische verschijnselen zoals verlamming, hoofdschudden. 

Behandeling: Geen behandeling mogelijk

Voorbeelden:

BSE (koeien) en Scrapie (schapen)

Opdracht: Ziekte verwekkers

Wat: Je gaat per groepje een PowerPoint dia maken van een ziekte verwekker. 

Hoe: Maak per 2 of 3 tal een dia met de volgende informatie: 

Wat is de naam van de ziekte en de ziekteverwekker?

Hoe wordt de ziekte verspreid?

Wat zijn de symptomen bij melkvee?

Hoe kan de boer de ziekte behandelen of voorkomen?

Hoelang: 15 minuten de tijd.

Klaar: Lever de dia in via de mail naar [e-mail]

Presenteren

Doen

Lees eerst hfdst. 1.6 van algemene diergezondheid door. Linkje staat in je werkboek bij opdracht 3.

Zoönose

Door wat kan een zoönose worden veroorzaakt?

1. Parasieten
2. Bacteriën
3. Virussen
4. Schimmels

Voorkomen van
zoönoses

Meest voorkomende zoönoses

Tuberculose

Qkoorts

Listeriose

Brucellose 

Ringworm

Salmonella

Toxoplasmose

Brucellose

• Bacterie
• Via zuivelproducten, speeksel of urine
• Komt weinig voor 
• Klachten
• Lichte koorts, hoofdpijn, gewrichtlasten, zweten vermoeid, blaasontsteking, niet, long en hartkleppen

Ontstaat een abortus

Salmonella

Bacterie

Darminfectie

Buikkrampen, misselijkheid, braken en diarree

Q-koorts

• Infectie ziekte
• Inademen van lucht
• Geboortes
• Weinig ziekteverschijnselen -> Look a like griep

Bacterie vooral bij schapen/geiten

In de lucht bij besmette dieren die moeten lammeren

Voorkomen

Inenten

Klachten

Soms niks maar griep, hoofdpijn koorts, longontsteking en pijn op de borst. 

Preventie en hygiëne

Preventie

Bij preventie kun je op twee vlakken sturen:

1. De weerstand van de koeien

2. De bioveiligheid op het bedrijf

Bioveiligheid

Als de term 'bioveiligheid' wordt gebruikt, gaat het om alle maatregelen die insleep van ziekteverwekkers en ongedierte tegen gaat. Daarnaast wordt er gedacht aan andere factoren die van belang kunnen zijn om een zo veilig mogelijke omgeving te creëren voor de veestapel.

Bioveiligheid

We maken hierin een onderscheid tussen interne bioveiligheid: versleep binnen het bedrijf en externe bioveiligheid: insleep van buiten het bedrijf, het bedrijf op.

 

Wat zijn preventie maatregelen tegen versleep van ziekten?

Einde van de les

Wat is geen infectieuze ziekteverwekker?

1. Virussen
2. Schimmels
3. Erfelijke aandoeningen
4. Bacteriën