GS examen: masterclass bronnen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 5

Vaardigheden

geschiedenis

Historische vaardigheden: wat moet je kunnen?

• Hoe je om moet gaan met de betrouwbaarheid van bronnen
• Wat het verschil is tussen een feit en een mening
• Welke soorten bronnen er zijn
• Hoe we het verleden hebben ingedeeld
• Wat het verschil is tussen oorzaak (+ aanleiding) en gevolg
• Wat bedoeld wordt met de representativiteit (= zijn er meer van zulke bronnen te vinden) van bronnen
• Wat tijd- en plaatsgebondenheid (standplaatsgebondenheid) is
• Wanneer er sprake is van een verandering of van continuïteit (= ‘het’ gaat door, ‘het’ blijft hetzelfde)
• Hoe je onderzoek doet

Hoe  betrouwbaar is de bron? Waar let je op?

• Persoon: Wie heeft de bron gemaakt?
• Tijd: Wanneer is de bron gemaakt?
• Plaats: Waar is de bron gemaakt?
• Bedoeling: Wat is het doel van de maker?
• Informatie: Hoe kwam de maker aan de informatie? 

Masterclass Bronnen

Feit of Mening? 

• Een feit is iets dat vaststaat, niet kan veranderen.
  
• Een mening is iets wat iemand vindt, kan veranderen.
  

Feit of mening?
Het is belangrijk dat iedereen gaat stemmen

1. Feit
2. Mening

Welke soorten bronnen zijn er?

• Beeldbron: plaatje/foto/spotprent/strip
• Tekstbron
• geluid


• gebouwen
• voorwerpen
• was de maker erbij of is de bron later door iemand anders gemaakt

Indelen van verleden: 10 tijdvakken

1. Tijd van jagers en boeren -3000 v. Chr.
2. Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v. Chr. - 500 n. Chr.
3. Tijd van monniken en ridders 500-1000
4. Tijd van steden en staten 1000-1500
5. Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600
6. Tijd van regenten en vorsten 1600-1700
7. Tijd van pruiken en revoluties 1700-1800
8. Tijd van burgers en stoommachines 1800-1900
9. Tijd van wereldoorlogen 1900-1950
10. Tijd van televisie en computers 1950-heden

Indelen van verleden: klassieke indeling

Prehistorie -3000 v. Chr.

Oudheid 3000 v. Chr. – 500 n. Chr.

Middeleeuwen 500- 1500

Vroeg moderne tijd 1500-1800

Moderne tijd 1800-nu

Indelen van verleden: sociaal-economisch

De jagers verzamelaars samenleving

De landbouwsamenleving

De landbouw stedelijke samenleving

De industriële samenleving

Oorzaak - Gevolg

• Oorzaken: direct of indirect
• Indirect = dingen die al langer spelen


• Directe = de aanleiding, de  "druppel"

• Gevolg = resultaat van een gebeurtenis
• Gevolgen op korte termijn: direct na de gebeurtenis
• Gevolgen op lange termijn: komen pas later

De moord op Franz Ferdinand leidde tot WO I.
Deze moord was de .... voor WO I

1. directe oorzaak
2. indirecte oorzaak

Het Verdrag van Versailles zorgde voor veel onvrede bij de Duitse bevolking. Dit was een ....?... oorzaak voor het uitbreken van WO II

1. directe
2. indirecte

Is de bron representatief?

• Geldt de bron voor 1 geval/persoon: niet representatief.
• Geldt de bron voor een grote groep/meer gevallen: wel representatief

representatief voor deze tijd?

Begin met: wat zie ik?

Je ziet mensen zwaaien naar anderen aan de andere kant van een muur.

is de bron representatief?

Bedenk: welke tijd/gebeurtenis hoort hierbij?

Je ziet dat er een muur gebouwd is: Berlijn 1961

is de bron representatief?

Geldt de gebeurtenis voor 1 persoon of voor een grote groep mensen in Berlijn?

Het afgescheiden worden van familie goldt voor veel mensen in Berlijn in die  tijd

is de bron representatief?

de bron is representatief voor deze tijd in de stad Berlijn.

Standplaatsgebondenheid van de bron

- in welke plaats/land/gebied is de bron gemaakt, achtergrond van de maker (politiek idee, geloof, arm of rijk, leeftijd, beroep)

- een bron is altijd tijd- en plaatsgebonden

- dit onderdeel gebruik je bij het vaststellen van de betrouwbaarheid van de                      bron

Verandering of Continuiteit

• continu = wat steeds doorgaat, hetzelfde blijft
• continuiteit in de geschiedenis is een situatie die (ongeveer) hetzelde blijft.

Spotprenten

• een cartoon of spotprent is een humoristische tekening
• de spot wordt gedreven met personen of situaties
• de tekening beeldt de persoon of situatie overdreven uit
• geeft vaak commentaar of kritiek

Stappenplan analyseren spotprent

1. Lees de vraag goed! Wat is de opdracht precies?
2. lees de titel, onderschrift, toelichting, tekst in de tekening.
3. Waar gaat het over?  Wie zie je?


4. In welke tijd speelt dit zich af?
5. Welke symbolen/tekens zie je?
6. Tegenstellingen of overdrijvingen?
7. Bepaal nu de mening of bedoeling van de maker door gebruik te maken van een element uit de bron.

symbolen/tekens

je ziet de vlag met hamer en sikkel: symbool voor het communisme

5

titel/tekst?

"No admittance " = geen toegang

|"by order Joe" = in opdracht van Joe

2

opdracht?

Wat is de boodschap van de maker van de bron?

Hoe weet je dat?

Gebruik een bronelement!

1

onderwerp? Personen?

Onderwerp: Het IJzeren Gordijn en de gevolgen ervan

Personen: De man die onder het gordijn wil kijken is Churchill (Gr. Brit.)_

Verder zie je nog mensen die vluchten vanuit het oosten.

3

Tijd? Jaartal?

Het term IJzeren Gordijn werd vlak na WO II gebruikt door Churchill dus het speelt zich af na 1945.

4

tegenstellingen? Overdrijvingen?

De SU zie je achter het IJzeren Gordijn, je ziet donkere wolken, een stad met stinkende fabrieken en een bewaker op de grens (boven). De SU/oostblokkant wordt negatief neergezet hierdoor. Mensen die vluchten naar het westen is ook negatief voor het oosten.

6

mening/boodschap/bedoeling?

De SU ziet hij als een bedreiging: donkere wolken, vluchtende mensen, bewaker.

Het Westen wil graag weten wat er gebeurt: Churchill probeert stiekem onder het Gordijn door te kijken om erachter te komen wat de Sovjets allemaal aan het doen zijn.

7

OPDRACHT

Wat is de mening van de maker van de spotprent OF wat is de boodschap?

=> volg het stappenplan!

1- Wat zie je en/of welke tekst zie je?
2- Wie zie je?
3- Welke tijd of jaartal?
4- Symbolen of handeling?
5- Tegenstelling of overdrijving?
6- Mening tekenaar + bronelement

1- Wat zie je en/of welke tekst zie je?
2- Wie zie je?
3- Welke tijd of jaartal?
4- symbolen of handeling?
5- tegenstelling of overdrijving?
6 Mening tekenaar + bronelement

1- Wat zie je en/of welke tekst zie je?
2- Wie zie je?
3- Welke tijd of jaartal?
4- Symbolen of handeling?
5- Tegenstelling of overdrijving?
6- Mening tekenaar + bronelement

1- Wat zie je en/of welke tekst zie je?
2- Wie zie je?
3- Welke tijd of jaartal?
4- Symbolen of handeling?
5- Tegenstelling of overdrijving?
6- Mening tekenaar + bronelement

1- Wat zie je en/of welke tekst zie je?
2- Wie zie je?
3- Welke tijd of jaartal?
4- Symbolen of handeling?
5- Tegenstelling of overdrijving?
6- Mening tekenaar + bronelement

1- Wat zie je en/of welke tekst zie je?
2- Wie zie je?
3- Welke tijd of jaartal?
4- Symbolen of handeling?
5- Tegenstelling of overdrijving?
6- Mening tekenaar + bronelement

1- Wat zie je en/of welke tekst zie je?
2- Wie zie je?
3- Welke tijd of jaartal?
4- Symbolen of handeling?
5- Tegenstelling of overdrijving?
6- Mening tekenaar + bronelement