Les 2: Effectoren

• Biologie
• Secundair onderwijs

Check 1: Werkboek 

Thema 4 (pg 199 t.e.m. 222) 

Check 2: Pen device

opgeladen + wifi connectie

URL: lessonup.app

vb: Guillaume N.

REGELSYSTEMEN

De verwerking van een prikkel tot een reactie.
OPDRACHT: zet de verschillende onderdelen bij volgende opdrachten in de juiste volgorde 

(= sleepoefening -> klaar?  klik op                   )

Klaar

prikkel

receptor

conductor

effector

reactie

fel zonlicht

ogen toe knijpen

oogspieren

zenuwstelsel

fotoreceptor

spieren en klieren zijn...

1. prikkels
2. conductoren
3. effectoren
4. receptoren

Voor welke reactie zorgen spieren?

600+ spieren in het lichaam

Skeletal muscles vary considerably in size, from tiny muscles inside the middle ear to very large muscles in the upper leg

Is het hart een spier?

1. ja
2. nee

Geef van de volgende spieren aan of je ze bewust of onbewust gebruikt.

1.  Spieren waarmee je je arm buigt

2. Spieren in je maag

3. Hartspier

4. Spieren waarmee je je vingers buigt

5. Haarspiertjes in de huid

6. Spieren waarmee je een bal wegschopt

Bewust

onbewust

onbewust

onbewust

Bewust

Bewust

Welke spieren besturen we onbewust (= onwillekeurige spieren)?

1. gladde spieren
2. dwarsgestreepte spieren
3. hartspier
4. gladde spieren + hartspier

Soorten spieren

Soorten spieren

gladde 

spieren

dwarsgestreeptespieren

hartspier

autonoom ZS

somatisch ZS

autonoom orgaan

DWARSGESTREEPTE SPIEREN

• Skeletspieren (aanhechting skelet)
  -> botten bewegen t.o.v. elkaar
• Gelaatsspieren (aanhechting huid en schedel)
  -> gelaatsuitdrukkingen 
• Kringspieren rond mond, oog en anus
  -> bewust samentrekken van oogleden, mond en anus

GLADDE SPIEREN

Kringspieren/lengtespieren in de wanden van organen

vb: bloedvaten, luchtwegen, spijsverteringskanaal

-> zorgen voor af & aanvoer van bloed, lucht en voedsel

Waarom is de hartspier geen gladde spier?

HARTSPIER

Autonoom orgaan: onbewust aangestuurd door het hart zelf  + dwarsgestreept uitzicht.

• bij het transport v/e donorhart blijft het hart kloppen 

-> geen reactie op prikkels door het centraal ZS

• Hartfrequentie (snelheid) beïnvloed door het autonome ZS

-> reactie op prikkels

Skeletspieren

(Dwarsgestreepte spieren)

Bouw en werking 

bot

pees

spier

Voel maar eens bij je jezelf:

1.  maak een vuist

2. plooi je arm

3. voel met je vingers aan de buigspier.

4. strek je arm

5. voel met je vingers aan de buigspier.

Voel je het verschil?

                            zijn spieren die met                      vastzitten aan de                          van het skelet. 

Als skeletspieren samentrekken, dan trekken ze aan de beenderen zodat er                             in het                  ontstaat. 

skeletspieren

pezen

beenderen

gewricht

beweging

armbuigspier

armtrekspier

Biceps

Triceps

spant op

ontspant

korter & dikker

langer & dunner

armbuigspier

armtrekspier

Biceps

Triceps

spant op

ontspant

korter & dikker

langer & dunner

Antagonisten zijn spieren met een                                       werking.

Voorbeeld: Biceps - Triceps

Biceps  =                              (                            beweging)

Triceps =                              (                            beweging)

Antagonisten zijn altijd werkzaam rond                         gewricht.

tegenovergestelde

armbuigspier

eenzelfde

armtrekspier

buig

strekkende

Ken je nog andere voorbeelden van antagonisten?

spiervezel

pees

spierbuik

spierbundel

De spierschede omringt de verschillende ...

1. spiervezels
2. zenuwen
3. spierbundels
4. spieren

De bundelschede omringt de verschillende ...

1. spiervezels
2. zenuwen
3. spierbundels
4. spieren

Doorheen het bindweefsel van de spiervezel lopen ...

1. bloedvaten
2. spierbundels
3. pezen
4. uitlopers van zenuwen

een terugkerend segment in de spierfibrillen noemt men een...

1. sarcomeer
2. actine
3. myosine
4. myofibril

ontspannen

myosine

actine

spiervezel

opgespannen

spierfibril

sarcomeer

dikke EW draad

dunne EW draad

spiervezel

motorische eindplaat

axon geeft signalen door

dendrieten ontvangen signalen

sensorische neuronen

Schakelneuron

cellichaam

lange dendriet

Dwarsgestreepte spieren

- spiervezels (= samensmelting van meerdere cellen)

- meerdere kernen 

- gestreept uitzicht (= actine en myosine EW banden)

- bewust aangestuurd (somatisch ZS)

- opspannen & ontspannen

- antagonisten

Waarom is chocolademelk drinken na het sporten een goed idee?

Handboek pg 201-212

(opdracht 6 + 7 + 8)