Besturingstechniek - Les 1 - Inleiding

• Voeding
• MBO
• Studiejaar 2

Besturingstechniek - Les 1

Lesplanning

17-05 - Les 1 - Inleiding en kennismaking besturingstechniek 

24-05 - Vervalt

31-05 - Les 2 - Uitvoeringsorganen en toepassingen in de praktijk

07-06 - Les 3 - Signaalgevers en toepassingen in de praktijk

14-06 - Les 4 - Pneumatische besturing               

21-06 - Les 5 - Elektrische besturing    

28-06 - Mondelinge toets

Hoe sluit je het vak af?

• Elke les krijg je een opdracht die je gaat uitvoeren/uitzoeken op stage
• Deze opdracht plaats je in je portfolio dat je zelf bijhoud
• Donderdag 24-06 lever je het portfolio in
• Maandag 28-06 heb je een mondeling gesprek over dit vak, je portfolio en hetgeen dat je hebt geleerd deze periode

Leerdoelen

• Jij kunt techniek herkennen op je stage
• Jij kunt het verschil uitleggen tussen elektrische besturing en pneumatische besturing en dit ook herkennen op je stage
•  Jij kunt het verschil benoemen tussen meet- en regeltechniek en besturingstechniek
• Jij kunt een (eenvoudige) stuurkring toelichten

Eens kijken....

1. Bekijk welke apparatuur je allemaal ziet die te maken hebben met techniek --> Plak hier een Post - it op 
2.  Onderzoek onder welke vorm van techniek de apparatuur valt:

• Elektrisch aangestuurd
• Pneumatisch aangestuurd (met perslucht)

Besturingstechniek

Besturingstechniek is het in gang zetten van acties onder bepaalde voorwaarden.

Die acties kunnen zijn: 

- de motor van de pomp gaat draaien;

- de motor van een lopende band die in werking wordt gezet;

- een deur die automatisch open of dicht gaat.

Voorbeelden van besturingstechniek

Meet- en regeltechniek

Bij meet- en regeltechniek worden processen geregeld door of met een procesgrootheid. 

Bijvoorbeeld door de temperatuur, druk, snelheid of het niveau.

Bij meet- en regeltechniek gaat het om het bereiken en handhaven.

Meet- en regel: Er wordt eerst iets gemeten, dan kan het geregeld worden (thermosstaat)

Besturingstechniek: Schakelt aan/uit (lamp)

Eens kijken.... 

1. Ga eens op zoek naar apparatuur dat behoort tot meet- en regeltechniek
2. Ga eens op zoek naar apparatuur dat behoort tot besturingstechniek 

meet- en regeltechniek

besturingstechniek

lichtschakelaar

laagwaterbeveiliging

thermostaat

deurbel

Besturingstechniek

Automatisering is tegenwoordig niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Vooral in productiebedrijven is de automatisering onmisbaar geworden bij het produceren en verpakken van producten.

In verdere sheets zullen alle automatische hulpmiddelen (apparaten, machines, installaties) installaties worden genoemd.

Besturingstechniek

Een groot deel van de automatische installaties heeft een digitale besturing. Deze besturingen doen eigenlijk niets anders dan aandrijfcomponenten aan- en uitschakelen, op het juiste moment en in de juiste volgorde.

Noem twee voordelen van machines ten opzichte van de mens.

- Machines voeren de werkzaamheden altijd op dezelfde wijze uit.

- Machines zijn nooit ziek.

Wat verstaan we onder 'installaties'?

Installaties zijn alle automatische hulpmiddelen (apparaten, machines en installaties) die een bedrijf nodig heeft om het proces te kunnen uitvoeren.

Geef een omschrijving van het begrip 'besturingstechniek'.

Besturingstechniek is het aan- en uitschakelen van aandrijfcomponenten op het juiste moment en in de juiste volgorde.

Besturingskring

Om een proces in werking te zetten is een stuurkring nodig.

Een besturingskring is een proces waarbij als de ene stap is uitgevoerd de besturing op een voorwaarde om de volgende stap te kunnen uitvoeren.

Besturingskring

handknop

pneumatische cilinder (zuigerstangloos type)

schuifdeur

Figuur 1.3: Automatische schuifdeur met pneumatische cilinder, handknop en besturingskastje.

Besturingskast

Drukknop

Pneumatische cilinder

Schuifdeur

Automatische schuifdeur

Zoek uit hoe het volgende systeem werkt

Besturingskring

Schema van de automatische schuifdeur

Schuifdeur op rails

signaal

commando's

Besturingskring

Door een druk op de drukknop gaat er een 

signaal naar de besturingskast.

Vanuit de besturingskast wordt een 

commando naar de pneumatische cilinder

gestuurd.

De cilinder krijgt de opdracht uit te gaan, waardoor de schuifdeur open gaat.

Besturingskring

De componenten van een automatische installatie wisselen informatie uit. 

Er zijn twee verschillende informatiestromen:

- Signalen: gaan van de signaalgevers naar de besturing.

- Commando's: gaan van de besturing naar de uitvoerorganen.

Besturingskring

Stuurkring van een automatische installatie

signalen

commando's

Besturingskring

En hoe werkt dit systeem?

Besturingskring

Signalen en commando's kunnen op verschillende manieren worden overgedragen, zoals:

- pneumatisch (met luchtdruk);

- hydraulisch (met oliedruk);

- elektrisch;

- met licht (glasvezelkabel; vuurtoren).

Binaire signalen en commando's

Binair betekent 'twee-waardig'.

Een binair signaal of commando heeft twee mogelijkheden.

Bijvoorbeeld wel of geen licht, wel of geen contact, wel of geen warmte.

Denk aan een deurbel, lichtschakelaar, bewegingssensor.

Binaire signalen en commando's

Deurbel-installatie

1 belschakelaar (handbediend, terugverend)

bel

batterij

+

bel

belschakelaar (handbediend, terugverend)

I-<-

stroomkring

Uitvoerorganen

Uitvoerorganen zijn de "handen en voeten" van het proces.

Uitvoerorganen kunnen iets uitvoeren, bijvoorbeeld:

- bewegingen maken (pneumatische cilinder, elektromotor);

- licht geven (lamp);

- geluid maken (sirene, claxon, bel);

- verwarmen (verwarmingselement).

Uitvoeringsorganen worden vaak niet direct aan- en uitgezet.

Uitvoerorganen - Hoofdschakelelementen

Uitvoerorganen, zoals de cilinder bij de automatische schuifdeur, worden vaak niet direct door de besturing aan- en uitgeschakeld. Dat gaat via een hoofdschakelelement.

Een voorbeeld van een hoofdschakelelement in het voorbeeld van de automatische schuifdeur is een (5/2) ventiel.

Uitvoerorganen

Signaalgevers

Signaalgevers zijn de "oren en ogen" van de installatie.

De signaalgevers zijn bedoeld om iets te kunnen waarnemen.

Een signaalgever is een meetinstrument en wordt ook wel eens een detector of sensor genoemd.

In het voorbeeld van de automatische schuifdeur is de drukknop de signaalgever. Het signaal komt als de knop wordt ingedrukt.

Signaalgevers

Signaalgevers geven een signaal af, dat signaal gaat naar de besturing.

Signaalgevers zijn informatie-omzetters, ze zetten een meetwaarde (beweging, licht, temperatuur) om in een pneumatisch of electronisch signaal.

Signaalgevers

Voorbeelden van signaalgevers:

- fotocel (licht);

- luchtpoort;

- signaalgever temperatuur;

- signaalgever druk;

- signaalgever vloeistofniveau;

- benaderingsschakelaar (kleine afstand).

Signaalgevers

Benaderingsschakelaar

Wat is de functie van een uitvoerorgaan?

Een uitvoerorgaan kan iets uitvoeren bijvoorbeeld een beweging maken, licht geven of geluid maken.

Wat is de functie van een signaalgever?

Een signaalgever is bedoeld om iets te kunnen waarnemen bijvoorbeeld licht, warmte, luchtstroom of een bepaald niveau.

De juiste volgorde van de informatie-overdracht in een stuurkring is:

1. installatie, besturing, signaalgever, uitvoerorgaan
2. besturing, installatie, signaalgevers, uitvoerorgaan
3. installatie, signaalgevers, besturing, uitvoerorgaan
4. signaalgevers, installatie, besturing, uitvoerorgaan

Een verwarmingsspiraal is een:

1. uitvoerorgaan
2. hoofdschakelelement
3. signaalgever
4. besturingscomponent

Welke bewering is waar?

1. Een fotocel is een uitvoerorgaan.
2. Handknoppen zijn signaalgevers.
3. Uitvoerorganen zijn informatie-omzetters
4. Er bestaan alleen maar pneumatische schakelaars.

Een binaire signaalgever is op te vatten als een:

1. binair signaal
2. besturingscomponent
3. twee-standenschakelaar
4. uitvoerorgaan

Wat is een stuurkring?

Hoe sluit je het vak af?

• Elke les krijg je een opdracht die je gaat uitvoeren/uitzoeken op stage
• Deze opdracht plaats je in je portfolio dat je zelf bijhoud
• Donderdag 24-06 lever je het portfolio in
• Maandag 28-06 heb je een mondeling gesprek over dit vak, je portfolio en hetgeen dat je hebt geleerd deze periode

Huiswerkopdracht

Ga op stage op zoek naar: 

• Drie voorbeelden waarin je besturingstechniek toepast
• Drie voorbeelden waarin je meet- en regeltechniek toepast
• Twee voorbeelden van een stuurkring (geen schuifdeur)
• Vier uitvoerorganen
• Vier signaalgevers

Als het kan en mag, gebruik foto's!

Leerdoelen

• Jij kunt techniek herkennen op je stage
• Jij kunt het verschil uitleggen tussen elektrische besturing en pneumatische besturing en dit ook herkennen op je stage
•  Jij kunt het verschil benoemen tussen meet- en regeltechniek en besturingstechniek
• Jij kunt een (eenvoudige) stuurkring toelichten