Repatriëring uit Nederlands-Indië

De reis van honderdduizenden Indische Nederlanders, Molukkers, Chinezen en Papua's na de Tweede Wereldoorlog (1946-1967).

Repatriëring uit Nederlands-Indië

1 / 25

Slide 1: Slide

GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 3,4

Lesson by Stadsarchief Rotterdam

This lesson contains 25 slides, with interactive quizzes and text slides.

Lesson duration is: 45 min

Introduction

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de kolonie Nederlands-Indië overgenomen door de Japanners. Na de Japanse capitulatie roept Sukarno de Indonesische onafhankelijkheid uit op 17 augustus 1945. Wat volgt is de onafhankelijkheidsoorlog in Indonesië waarin veel mensen met banden met de voormalige Nederlandse kolonisten worden vervolgd. Nadat Nederland zich in 1949 terugtrekt, komen Indische Nederlanders en Molukkers met duizenden tegelijk aan in de havens van Amsterdam en Rotterdam. Rotterdam wordt voor deze Indische Nederlanders hun eerste kennismaking met Nederland. Dat verloopt niet altijd even goed, de kou en kille houding van het moederland, vallen soms bar tegen. In deze les focussen we op de reis die de Indische Nederlanders, Molukkers, Chinezen en Papua's maakten vanuit Indonesië naar Rotterdam; de ervaringen, verhalen en ontberingen die zij meemaakten; en hoe zij werden ontvangen in Rotterdam. In de les leren leerlingen over het onderwerp middels kennisvragen, quizvragen, sleepvragen, visible thinking opdrachten en historische achtergrondinformatie. De les is aangevuld met bronnen uit het Rotterdams Stadsarchief in de vorm van foto's, secundaire literatuur en dagboeken. Naast de informatie en teksten in de slides kan de leraar toelichting en antwoorden tot de opdrachten vinden in de notities onder elke slide.

Items in this lesson

De reis van honderdduizenden Indische Nederlanders, Molukkers, Chinezen en Papua's na de Tweede Wereldoorlog (1946-1967).

Repatriëring uit Nederlands-Indië

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

Dit leer je nu

Dit weet je al

Doen

Terugkijken

Klik op de hotspot

Afbeelding vergroten

Navigeren door de les

Legenda

Kijken

Luisteren

Slide 2 - Slide

This item has no instructions

Aan het eind van deze les kun je uitleggen hoe duizenden Indische Nederlanders, Molukkers, Chinezen en Papua's na de Tweede Wereldoorlog in Rotterdam aankwamen.

Leerdoelen

Slide 3 - Slide

This item has no instructions

Wat betekent repatriëring?

Opdracht

Vluchten naar een ander land

Opnieuw overnemen van een kolonie

Verhuizen naar een kolonie

Terugkeren naar het vaderland

Slide 4 - Quiz

This item has no instructions

Waarom is het eigenlijk gek om het te hebben over "repatriëring" uit Nederlands-Indië?

Opdracht

Slide 5 - Open question

Antwoord/toelichting

Bijna alle Indische-Nederlanders die na de Tweede Wereldoorlog van Nederlands-Indië naar Nederland geëvacueerd werden, waren nog niet eerder in Europees Nederland geweest. Het is dus raar om het over een terugkeer naar het vaderland (repatriëring) te hebben. Het kan beter een evacuatie genoemd worden.

Veel Indische-Nederlanders zagen Nederland nu eenmaal niet als hun thuis. Ook waren er veel die hun verblijf in Nederland als iets tijdelijks en niet iets definitief zagen. Zij waren in de veronderstelling dat ze weer terug zouden keren naar de Indische eilanden.

Er zijn bronnen die laten zien dat opvarenden ook liever 'evacués' genoemd werden dan 'repatrianten'.

Wat weet je al over de repatriëring uit

Nederlands-Indië na

de Tweede Wereldoorlog?

Slide 6 - Mind map

This item has no instructions

27 december 1949

Nederland erkent de onafhankelijkheid van Indonesië. Als gevolg trekken er honderdduizenden mensen trekken naar Nederland.

Historische achtergrond

17 augustus 1945

De Tweede Wereldoorlog is voorbij; Japan is verslagen en Soekarno en Hatta roepen de onafhankelijkheid van Indonesië uit.

21 juli 1947 - 27 december 1949

Nederland wilt de Indonesische Eilanden heroveren en begint een koloniale oorlog.

Soekarno en Hatta zijn samen de drijvende kracht achter de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd. Al lang vóór de Tweede Wereldoorlog zetten beiden zich in voor een onafhankelijk Indonesië. Wanneer Japan capituleert op 15 augustus wordt er snel gehandeld. Jonge Indonesische revolutionaire strijders zetten Soekarno en Hatta onder druk om de Indonesische Onafhankelijkheid uit te roepen. Dit gebeurt op 16 augustus. Soekarno wordt uitgeroepen tot president en Hatta tot vice-president van Indonesië.

Slide 7 - Slide

Antwoord/toelichting

Deze slide dient als historische context voor de repatriëring uit Nederlands-Indië naar Nederland. Het geeft samengevat weer wat er zich afspeelde in voormalig Nederlands-Indië en geeft de reden waarom velen na 1949 naar Nederland repatriëerden.

Wie repatriëren er naar Nederland?

Opdracht

Slide 8 - Open question

Antwoord/toelichting

Indische Nederlanders (totok's) (Indo-Europeanen), Molukkers, Chinezen, & Papua's.

Alhoewel er veel mensen al tijdens de Tweede Wereldoorlog van Nederlands-Indië naar Europees Nederland repatriëren, arriveren de meesten tussen 1946 en 1967. Het precieze aantal mensen dat naar Nederland trekt is onbekend maar naar schatting zijn het zo'n 430.000 die uiteindelijk tussen 1946 en 1967 de reis naar Nederland maken.

Hoe lang duurt de reis per schip van Jakarta (Indonesië) naar Rotterdam ongeveer?

Opdracht

16 uur

2 weken

1 maand

2 maanden

Slide 9 - Quiz

Toelichting

Niet alleen de duur van de reis naar Nederland was heftig, ook de reisomstandigheden aan boord waren niet even fijn.

Veel van de schepen die gebruikt worden voor de overtocht zijn oude oorlogsschepen. In 1946 vonden de eerste Nederlands-Indische migranten bijv. gaarkeukens, alarmsystemen, kanonnen aan boord. Men sliep in hangmatten of in stapelbedden van 4 hoog, mannen en vrouwen in aparte afdelingen.

Ook zijn er gevallen van ziekte uitbraken aan boord zoals waterpokken en de mazelen. Tijdens de reis van de Nieuw-Amsterdam die op 8 december 1945 vertrok, breekt er een mazelen epidemie uit en veel kinderen aan boord raken besmet. Door zwakte, ondervoeding en kou raken ze ernstig ziek. Uiteindelijk sterven er tijdens de reis tussen de 50 en 150 kinderen aan de mazelen.

Van Semarang naar Rotterdam met de Willem Ruys

Weet jij waar alle tussenstops zich bevinden op kaart?

Southampton

Ouessant

Algiers

Genua

Messina

Port Said

Derim

Colombo

Sabang

Singapore

Slide 10 - Drag question

This item has no instructions

Van Indonesië naar Rotterdam

Op 24 augustus 1952 vertrekt Stans Lentze met haar familie van Semerang (Indonesië) naar Rotterdam. De reis duurt 37 dagen.

Slide 11 - Slide

This item has no instructions

Onderweg houdt Stans een reisverslag bij

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

Ma 8 sept. - "de Rode Zee binnengevaren en van toen af vreselijk last v.d. warmte gehad: air conditioning slechts gedurende de nacht!"

Wo 17 Sept. - "Southhampton (a/d kade). Oponthoud van slechts enkele uren, dus geen walverlof."

Onderweg

Do 18 sept. - "11u v.m. voor Hoek van Holland: lichtjes te zien aan de kust vanuit de patrijspoort van m'n hut, bij 't varen door de Nieuwe Waterweg."

Slide 13 - Slide

Toelichting

Is het wel een goed idee?

Slide 14 - Slide

Toelichting

Aan het begin van de reis van de Nieuw Amsterdam op 16 maart 1946 horen alle passagiers een informatief boekje te krijgen. Het boekje wordt echter pas op 27 maart uitgedeeld (11 dagen later). In het boekje staat bijv. de vraag of - indien men geen familie in Nederland heeft - het wel een goed idee is om de tocht naar Nederland te maken. Deze belangrijke informatie komt dus voor veel passagiers veel te laat.

Wat zie je?

Slide 15 - Slide

Toelichting

In deze dia's wordt de tool Visible Thinking toegepast, een tool die de betrokkenheid van kinderen en jongeren vergroot en hen bij de les houdt tijdens de lessonup-les. Door met hen een dialoog te forceren wordt de gepresenteerde bron/afbeelding meer vanuit een persoonlijk standpunt benadert. Laat de leerlingen hardop zeggen of opschrijven wat ze zien in elke dia.

Uitleg bron

Te zien zijn medewerkers van het Rode Kruis die zich ontfermen over repatrianten uit Indonesie, gearriveerd met de Sibajak aan de Lloydkade op 19 januari 1958. Het is januari en het is koud in Nederland. Zoals te zien is de vrouw in het midden dik ingepakt tegen het winterse weer.