14.4 Zenuwcellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

14.4 Zenuwcellen

Leerdoelen

- Je beschrijft de bouw van zenuwcellen. 

- Je legt uit hoe impulsen zich verplaatsen langs het celmembraan en hoe de impulsoverdracht naar andere zenuwcellen verloopt. 

- Je beschrijft een reflexboog

Spier

zintuig

motorisch

sensorisch

schakel

BINAS 88A

Voorkennis:

Op naar 14.4!

Neuronen

Cellichaam: kern en 

celorganellen

Zenuwcellen

Zenuwcellen hebben een cellichaam (waar de kern zit) en uitlopers (lange 'armen' van de cel)

Neuronen

Dendriet: uitloper die signalen opvangt van andere neuronen of zintuigcellen en richting het cellichaam stuurt

Neuronen

Axon: uitloper die signalen van het cellichaam doorstuurt naar andere neuronen of een spier/ klier

Neuronen

Myelineschede: isolerende laag rondom uitlopers (dendrieten of axonen)

Cellen van Schwann (binas 88A)

Vormen de myelineschede om de lange uitlopers van neuronen. Vormen de oorzaak van sprongsgewijze impulsgeleiding. 

De actiepotentialen worden sprongsgewijs doorgegeven van insnoering naar insnoering tussen de Myeline schedes (gevormd door de cellen van Schwann)

Altijd een kant op. 

Impuls kan hierdoor met een snelheid van 120 m/s door het zenuwstelsel (i.p.v. 2 m/s)

Sensorisch neuron

Schakelneuron

Motorisch neuron

Impuls

Zenuwcellen zijn electrisch geladen, de binnenkant is veel negatiever dan de buitenkant. Dit komt doordat er actief Na+ buiten en K+ binnen de cel worden gepompt. 

Als er een impuls ontstaat gaan er opeens veel positieve deeltjes (Na+) via natriumkanalen naar binnen en verandert de lading.

Impulsen

Een impuls is een soort elektrische stroom door een zenuwcel.

Een impuls is een serie ladingsveranderingen die zich langs de zenuwcel verplaatst. 

Hij begint ergens (dendriet of cellichaam) en verspreidt zich over het hele membraan van de zenuwcel richting de uiteinden van het axon.

BINAS 88F

Actiepotentiaal

- In rust: Na⁺ buiten en K⁺ binnen, cel is negatief geladen t.o.v. weefsel 

- Bij een actiepotentiaal draait de lading om: binnen wordt positief i.p.v. negatief geladen door Na+ instroom 

en K+ uitstroom

Impulsrichting

Doordat volgende Na+ en K+ poorten openen als gevolg van de actiepotentiaal in de buurt (elektrische prikkel) 'loopt' de actiepotentiaal over de hele zenuwcel bij het bereiken van de drempelwaarde. 

Impulsgeleiding op een rijtje

Impuls = elektrisch stroompje = actiepotentiaal

• ontstaat als prikkel sterk genoeg is (boven drempelwaarde)
• Alles of niets principe
• negatieve lading slaat om naar positieve lading door Na⁺ instroom
• herstelt door K⁺ uitstroom, gevolgd door volledig herstel
• zenuwcel is niet prikkelbaar tijdens K⁺ uitstroom/ korte herstelperiode
• hoogte van impuls is altijd hetzelfde
• bij sterkere prikkel neemt impulsfrequentie toe

Impulsoverdracht tussen zenuwcellen

Gebeurt altijd één richting op.

Neuronen

Synaps: plaats waar neuronen signalen aan elkaar doorgeven

Neuronen

Neurotransmitter: chemische stof die berichten tussen zenuwcellen doorgeeft

Wat gebeurt er in de synaps? Tabel 88G

Neurotransmitter bindt aan receptoren

binas 88G

Neurotransmitters

Stimulerende neurotransmitters

Stimuleren het ontstaan van een impuls in de volgende zenuwcel

bv Acetylcholine, glutamaat, adrenaline, dopamine

Remmende neurotransmitters

Remmen het ontstaan van een impuls in de volgende zenuwcel

bv GABA, serotonine

Neurotransmitters

Stimulerende neurotransmitter: Natrium kanalen gaan open:

Na+ stroomt naar binnen: Drempelwaarde bereikt? Impuls

Remmende
neurotransmitter:

Natrium kanalen
blokkeren: geen
impuls.

Reflex

Reflexboog

De aansturing van de spieren/klieren zonder betrokkenheid van de grote hersnenen (niet bewust).

Loopt meestal via het ruggenmerg en meteen weer terug. Behalve reflexen in het gebied van het hoofd, die gaan via de hersenstam.

Sommige reflexen zijn aangeboren, sommigen aangeleerd.

Reflex

Binas 88K

Een reflex is snel, omdat de impuls maar langs weinig synapsen moet. 

Een reflex is snel, omdat de impuls maar langs weinig synapsen moet. 

Zelfstandig werken

Maak de opdrachten van het stencil. 

Leerdoelen behaald?

- Je beschrijft de bouw van zenuwcellen.

- Je legt uit hoe impulsen zich verplaatsen langs het celmembraan en hoe de impulsoverdracht naar andere zenuwcellen verloopt.

- Je beschrijft een reflexboog