Centraal Examen lees/kijk-luister

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 2

Centraal examen

• Het centraal examen wordt in 1 keer afgenomen en duurt 90 minuten
• Je krijgt voor het examen 1 cijfer. 
• Lezen en Kijken/luisteren tellen daarbij allebei voor de helft  mee
• Je maakt het examen op de computer

Tekstdoelen

Op het examen worden regelmatig vragen gesteld over het doel van een tekst. Bijvoorbeeld: 

• Wat is de bedoeling van de schrijver met deze tekst?
• Wat is het belangrijkste doel van de schrijver?
• Welk ander belangrijk doel heeft dit filmje?

Tekstdoelen

Om achter het doel te komen, kijk je nog eens goed naar de tekst. Je vraagt je af wat de schrijver wilt bereiken:

• informeren 
• instrueren (iets juist kunnen uitvoeren)
• overtuigen/betogen =instemmen met een bepaalde mening
• overhalen (besluiten om iets wel of juist niet te gaan doen)

Tekstdoelen

Een nieuwsbericht heeft als tekstdoel:

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

Wat is het tekstdoel?

1. Instrueren
2. Informeren
3. Overtuigen
4. Activeren

Wat is een tekstdoel?

1. Artikel
2. Recept
3. Instrueren
4. Blog

Tekstdoel?

1. Informeren
2. Overhalen
3. Amuseren
4. Instrueren

Opbouw van een tekst

• De titel van een tekst noemt het onderwerp en/of trekt de aandacht

• In het begin van een tekst maakt de schrijver duidelijk wat het onderwerp is.                                                                                                                                          Bijvoorbeeld: De schrijver introduceert het onderwerp: vanaf de eerste zinnen weet je waarover de tekst gaat en wat de bedoeling van de schrijver is. 
  

     De schrijver probeert aandacht te trekken met een anekdote (=een                      verhaaltje) of voorbeeld bij het onderwerp. 

Middenstuk tekst

In het middenstuk van de tekst komen de verschillende kanten van het onderwerp aan de orde. Bijvoorbeeld: na de introductie van het onderwerp noemt de schrijver in alinea 2 en 3 voordelen en in alinea 4 en 5 nadelen. 

Slot tekst

Het slot van een tekst van bijvoorbeeld bestaan uit:

-Een verwijzing naar het voorbeeld of de anekdote uit het begin van de tekst

-Een samenvatting of conclusie

Hoofd-en bijzaken

Niet alles in een lees- of kijk/luistertekst is even belangrijk. Er zijn hoofdzaken en bijzaken. De hoofdzaken zijn het belangrijkst. De bijzaken helpen je om de hoofdzaken goed te begrijpen.

In sommige teksten zijn de hoofdzaken makkelijk te vinden: nieuwsberichten beginnen altijd met het belangrijkste nieuws, teksten in een studieboek hebben van een samenvatting. 

Hoofd- en bijzaken.
Wat is een hoofdzaak eigenlijk?

1. Hoofdzaken geven de belangrijke informatie over het onderwerp van de tekst.
2. Hoofdzaken geven minder belangrijke informatie.
3. Hoofdzaken maken de tekst iets duidelijker
4. Hoofd- en bijzaken bestaan niet.

Hoofdgedachte

Vaak kun je het belangrijkste wat er over het onderwerp wordt gezegd, samenvatten in 1 zin. Zo'n zin noem je de hoofdgedachte. Het is de kortst mogelijke samenvatting van de tekst. 

De hoofdgedachte:

1. Vind je in de tekst.
2. Moet je zelf formuleren (bedenken en opschrijven)

Wat is de hoofdgedachte?

1. Het onderwerp van de tekst.
2. De belangrijkste zin van een alinea.
3. Het belangrijkste van het onderwerp in één zin beschreven.
4. Een belangrijke zin uit de inleiding.

De opbouw van een tekst

Een goed geschreven tekst heeft een overzichtelijke opbouw (structuur). De schrijver geeft waar nodig aanwijzingen over het verband tussen de alinea's. Het is belangrijk dat je die aanwijzingen kunt herkennen. 

In het examen komt dit ook aan de orde. Bijvoorbeeld in vragen als: 

• Hoe begint de schrijver de tekst?
• Hoe sluit alinea 5 aan op alinea 4?
• Uit welke alinea's bestaat het slot? 

Signaalwoorden en verbanden

Door signaalwoorden in een tekst kun je verbanden herkennen.

Bijvoorbeeld: stel dat een alinea begint met: Maar er zijn ook nadelen.  Dan is dat een sterke aanwijzing dat je met een tegenstelling te maken hebt: eerst zijn de voordelen besproken en nu komen de nadelen. Het signaalwoord maar waarmee de alinea begint, geeft ook aan dat het om een tegenstelling gaat.

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor reden?

1. omdat
2. zoals
3. en
4. maar

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor een opsomming?

1. zoals
2. ten slotte
3. tegenover
4. denk aan

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor tegenstelling?

1. zoals
2. ten slotte
3. hoewel
4. denk aan

Wat is een signaalwoord

Wat zijn signaalwoorden?

1. Woorden die verbanden tussen zinnen leggen.
2. Ze geven een signaal, zodat je weet waar je gebleven bent met lezen.
3. Ze geven voor welk publiek de schrijver de tekst heeft geschreven.
4. Woorden die extra informatie geven

Feit, mening of argument?
Hij heeft oortjes en staart naar zijn telefoonscherm.

1. feit
2. mening
3. argument

Staat hier een feit, mening of argument?

Omdat hij goede standpunten heeft.

1. Feit
2. Mening
3. Argument

Feit, mening of argument?

Hij praat heel snel.

1. feit
2. mening
3. argument

Feiten en meningen

In een tekst kunnen zowel feiten als meningen voorkomen. Een mening is wat iemand vindt. Je kunt het ermee eens of oneens zijn. Bijvoorbeeld: Maastricht is een leuke stad. 

Mensen gebruiken vaak argumenten om hun mening te onderbouwen. Ze leggen dat uit waarom ze die mening hebben. Iemand kan bijvoorbeeld zeggen: De muziek op het festival stond echt idioot hard (mening). Op 50 meter van het podium kon je elkaar niet eens verstaan (argument).