2. De Romeinen

H2. De Romeinen

3000 v. Chr. - 500 n. Chr.

2.1 Van stad tot wereldrijk

Leerdoelen:

- Je kunt uitleggen hoe Rome eerst werd bestuurd.

- Je kunt uitleggen hoe gebieden veroverd werden.

- Je kunt uitleggen hoe het Romeinse wereldrijk werd bestuurd.

- Je kunt uitleggen hoe het keizerrijk ontstond en hoe keizers voor vrede in het rijk zorgden.

750 v. Chr.: ontstaan Rome.

Rome was eerst een koninkrijk.

509 v. Chr.: Rome wordt een republiek.

De senaat heeft de meeste macht.

Republiek = een staat zonder vorst.

Senaat = een vergadering van 300 mannen uit aanzienlijke families.

Kenmerken van het Romeinse leger:

- Goed getrainde soldaten.      - Goede uitrusting en wapens.

- Beroepsleger.

https://www.youtube.com/watch?v=QE2E3CSShR0

350 v. Chr.: Romeinen veroveren Italië. 

Daarna onderwerpen ze ook de westelijke en oostelijke kustgebieden van de middellandse zee, inclusief Griekenland.

Onderwerpen = in je macht krijgen.

50 v. Chr.: Julius Caesar verovert Gallië. (Fr, Be, Nl)

https://schooltv.nl/video-item/clipphanger-wie-was-julius-caesar

Opdracht: Julius Caesar, feit of mening?

Denk aan:

- kalender

- Cleopatra

- moord

In het Romeinse wereldrijk werd de politiek geregeld door de overheid die ambtenaren in dienst had.

Kenmerken van het bestuur:

- Boeren leverden een deel van hun oogst in als belasting.

- Iedereen moest zich aan dezelfde wetten houden.

Forum Romanum

27 v. Chr.: Augustus wordt de eerste keizer van het Romeinse rijk. 

Keizer = vorst van een groot rijk.

Afbeelding: hij is blootvoets (een teken van goddelijkheid) en Cupido (die op een dolfijn naast zijn rechter voet zit) herinnert ons aan Venus, de goddelijke voorouder van zijn familie, de gens Iulia. Augustus heeft een speer (verloren gegaan) in zijn linker hand en strekt zijn rechterarm uit bij een toespraak tot zijn troepen.

Maak opdracht  en  op bladzijde .

Even checken... 

Open je laptop en ga naar LessonUp. 

Leerdoelen:

- Je kunt uitleggen hoe Rome eerst werd bestuurd.

- Je kunt uitleggen hoe gebieden veroverd werden.

- Je kunt uitleggen hoe het Romeinse wereldrijk werd bestuurd.

- Je kunt uitleggen hoe het keizerrijk ontstond en hoe keizers voor vrede in het rijk zorgden.

2.2 Samenleving en cultuur

Leerdoelen:

Je kunt uitleggen:

- welke sociale verschillen er in het rijk waren.

- hoe het met de economie in het rijk ging.

- hoe multicultureel de Romeinse samenleving was.

- wat de kenmerken zijn van de Romeinse godsdienst.

Het Romeinse rijk had een landbouwstedelijke samenleving. 

Rijke mensen

Middenlaag

Arme mensen

Slaven

1 op de 10 mensen was slaaf!

Vaak als krijgsgevangene meegenomen in een oorlog. 

Ze werkten op het land, in werkplaatsen, in mijnen of als gladiator.

Dankzij de vrede ging het goed met de economie. Veel mensen werkten in de handel en nijverheid.

Je kon overal met Romeinse munten betalen.

Nijverheid = het maken van producten, thuis of in een werkplaats.

Romeinse munten:

Omstreeks 280 v. Chr. werden in Rome de eerste munten geslagen, maar het zou nog bijna twee eeuwen duren voordat de Romeinse muntmeesters beeltenissen van beroemde staatslieden of belangrijke historische gebeurtenissen op hun munten mochten zetten. In 44 v. Chr., het jaar waarin hij werd vermoord, verwierf Julius Caesar als eerste het recht om munten met zijn eigen portret te laten slaan. Vanaf keizer Augustus (27 v. Chr.) werd het portret van de keizer de gebruikelijke afbeelding op de voorkant van de munt.

Massacommunicatiemiddel

Daarmee was de munt het massacommunicatiemiddel bij uitstek geworden: de burgers van het Romeinse rijk wisten nu wie hun keizer was. De munt gaf niet alleen de gelaatstrekken van de heersende vorst weer, de keizer liet op de keerzijde ook persoonlijke boodschappen aanbrengen, zijn politieke programma, zijn dynastieke banden, zijn band met de goden, het volk en het leger, zijn grootse prestaties, deugden en militaire overwinningen. Daarvoor werden afbeeldingen gebruikt, allegorieën, symbolen en teksten.

Muntrecht

In ons land zijn nooit van staatswege Romeinse munten geslagen. Het recht om gouden en zilveren munten te slaan berustte in tijden van oorlog van oudsher bij de Romeinse veldheer. Het muntrecht van het kopergeld lag bij de senaat, het hoogste bestuursorgaan ten tijde van de republiek. Het laten slaan van gouden en zilveren munten behoorde vanaf Augustus tot de rechten van de keizer.

Rome had in de keizertijd een miljoen inwoners en was een multiculturele samenleving.

Na de verovering van Griekenland namen de Romeinen veel dingen over uit de Griekse cultuur.

Er ontstond een Grieks-Romeinse cultuur.

Het Romeinse rijk had een staatsgodsdienst. Er was verdraagzaamheid, maar naast de eigen goden moest iedereen de belangrijke staatsgoden en de keizer vereren.

Bijvoorbeeld: Jupiter (oppergod), 

Neptunus (zee), Venus 

(liefde en vruchtbaarheid).

Maak opdracht  en  op bladzijde .

Even checken... 

Open je laptop en ga naar LessonUp. 

Leerdoelen:

Je kunt uitleggen:

- welke sociale verschillen er in het rijk waren.

- hoe het met de economie in het rijk ging.

- hoe multicultureel de Romeinse samenleving was.

- wat de kenmerken zijn van de Romeinse godsdienst.

2.3 De opkomst van het christendom

Christenen plakken soms een kleine afbeelding van een vis op de achterkant van hun auto. Het christelijke symbool is afgeleid van het Oudgriekse woord Ichthus (ἰχθύς), dat ‘vis’ betekent. In de eerste eeuwen na Christus toen christenen in het Romeinse Rijk nog vervolgd werden, gebruikten sommigen gelovigen de vis als herkenningssymbool.

Ichthus betekent dus vis, maar het is ook een acroniem. Iedere letter is namelijk een afkorting van een ander woord:

I (I) Ιησους Ièsous Jezus

Χ (CH) Χριστός Christos Christus

Θ (TH) Θεου Theou Gods

Υ (U) Ὑιός Huios Zoon

Σ (S) Σωτήρ Sootèr Redder

Het woord Ichthus vormt zo dus de zin Jezus Christus, Gods Zoon, Redder. Het teken van de vis verwijst voor veel christenen daarnaast naar verschillende verhalen uit het Nieuwe Testament, zoals de wonderbare visvangst en de doop in het water. Verder riep Jezus volgens de evangeliën ooit enkele vissers op hem als apostel te volgen. 

In de catacomben in Rome, waar vervolgde christenen vroeger een schuilplaats vonden, zijn nog verschillende Ichthus-tekens te vinden.

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- hoe het christendom ontstond.

- hoe joden in het Romeinse rijk terechtkwamen.

- hoe het christendom werd verspreid, verboden en later de Romeinse staatsgodsdienst werd.

In de Romeinse 

provincie Judea 

(huidige Palestina/Israël) woonden joden.

Volgens het jodendom 

was er maar 1 god.

Jezus was een joodse prediker. De Romeinen vonden hem een onrust-stoker en arresteerden hem.

Jezus had al wel veel aanhangers, die hem Christus (de verlosser) gingen noemen.

Het aantal aanhangers groeide en zo ontstond er een nieuw geloof:

Het christendom. 

Ook een geloof met 1 god.

70 n. Chr.: joodse opstand tegen het Romeinse bestuur.

Gevolg: joden werden vermoord en verjaagd en verspreidden zich door het Romeinse rijk (diaspora).

Synagoge van Rome

Joden bouwden synagogen (joods gebedshuis) waarin ze samenkwamen voor gebed.

Het christendom werd populair.

De Romeinen verboden het christendom, want:

- christenen wilden de Romeinse staatsgoden niet vereren.

- christenen wilden de keizer niet als god vereren.

Christenen werden vervolgd in het Romeinse rijk. (Opgepakt, gemarteld en gedood).

313 n. Chr.: keizer Constantijn gaf de christenen godsdienstvrij-heid. 

380 n. Chr.: keizer Theodosius maakt van het christendom de staatsgodsdienst. Andere godsdiensten worden daarna verboden.

Het christendom wordt georganiseerd:

- kerken bouwen

- het rijk wordt verdeeld in kerkprovincies met bisschoppen aan de leiding.

- de leider van de rooms-katholieke kerk wordt de bisschop van Rome: de paus.

Bisschop: godsdienstig leider van een kerkprovincie.

paus: bisschop van Rome en leider van de rooms-katholieke kerk.

Rooms-katholiek: wat hoort bij de kerk onder leiding van de paus.

Maak opdracht  en  op bladzijde .

Even checken... 

Open je laptop en ga naar LessonUp. 

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- hoe het christendom ontstond.

- hoe joden in het Romeinse rijk terechtkwamen.

- hoe het christendom werd verspreid, verboden en later de Romeinse staatsgodsdienst werd.

https://schooltv.nl/video-item/het-verhaal-van-nederland-in-de-klas-romeinen-en-bataven

Het verhaal van Nederland: Romeinen en Bataven.

2.4 Romeinen en Germanen

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- hoe de Rijn de noordelijke grens van het rijk werd.

- welke invloed de Romeinen hadden op het leven in Zuid-Nederland.

- hoe het West-Romeinse rijk eindigde.

De Rijn vormde de noordgrens (limes) van het Romeinse rijk. Langs de limes werden wachttorens, forten en leger-

kampen 

gebouwd.

De Romeinen en 

Bataven werden bondgenoten. Zij sloten 

een verdrag af met 

elkaar waarbij de 

Bataven militaire hulp leverden in ruil voor belastingvermindering.

In de veroverde gebieden kwam de cultuur onder Romeinse invloed. 

Romanisering = het overnemen van dingen uit de Romeinse cultuur.

https://www.youtube.com/watch?v=g5dmYk_VBIs

Afbeelding: resten Romeins badhuis in Limburg.

Vanaf de 3e eeuw gaat het minder goed met het Romeinse rijk door invallen van andere volkeren.

395: het rijk wordt gesplitst in het West-Romeinse rijk en het Oost-Romeinse rijk.

4e en 5e eeuw: grote volksverhuizingen

476 n. Chr.: val van het West-Romeinse rijk.

3000 v. Chr. - 500 n. Chr.: tijd van Grieken en Romeinen / Oudheid.

Maak opdracht  en  op bladzijde .

Even checken... 

Open je laptop en ga naar LessonUp. 

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- hoe de Rijn de noordelijke grens van het rijk werd.

- welke invloed de Romeinen hadden op het leven in Zuid-Nederland.

- hoe het West-Romeinse rijk eindigde.