10.2 De Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

10.2 De koude oorlog

Oorzaken van de Koude Oorlog

Waarom heet het zo en tussen wie ging het conflict?

Na de Tweede Wereldoorlog ontstond er een nieuwe conflict: De Koude Oorlog 1945-1990.

 

De Koude Oorlog wordt zo genoemd omdat er nooit echt oorlog is geweest tussen de twee grootmachten. 

Oorzaken van de Koude Oorlog

Amerika en de Sovjet-Unie kwamen sterker uit de Tweede Wereldoorlog dan hun bondgenoten. 

Oorzaken strijd tussen Amerika en de Sovjet-Unie: 

Ideologische tegenstelling: Kapitalisme tegen over communisme. 

Dachten dat beide landen hun ideologie ook wilde verspreiden naar het andere land. 

Dit leidde tot blokvorming: 

Het Oostblok onder leiding van de Sovjet-Unie.

Het vrij Westen onder leiding van de VS. 

Jalta en Potsdam

In februari 1945 werden in Jalta de volgende afspraken gemaakt over het naoorlogse Europa. 

Oprichting van de Verenigde Naties, geleid door een Veiligheidsraad waarin grote mogendheden samen conflicten in de wereld zouden oplossen. 

Stalin mocht de grenzen van de Sovjet-Unie naar het westen opschuiven. 

Landen die bevrijd waren door de Sovjet-Unie behoorden tot de invloedssfeer van de Sovjet-Unie. 

In deze landen zouden wel democratische verkiezingen komen. 

Duitsland en Berlijn zouden verdeeld worden door 4 bezettingszones. 

Jalta en Potsdam

In juli 1945, in Potsdam was de sfeer tussen de grootmachten grimmig. 

Truman had Stalin net verteld dat de VS een atoombom had. 

Stalin zag dit als een poging van Truman om Stalin te intimideren. 

Stalin zegt tegen zijn veiligheidschef: Onze wetenschappers moeten zo snel mogelijk een eigen atoombom maken. 

Dit is het begin van de wapenwedloop tussen de VS en de Sovjet-Unie. 

Het IJzeren Gordijn

Van democratische verkiezingen in Oost-Europa is nooit iets terecht gekomen. 

Tussen 1945 en 1948 bracht Stalin hier communistische dictaturen aan de macht.

Het ijzeren Gordijn

De grenzen met het westen werden hermetisch dicht gemaakt. 

Midden in Europa kwam een ondoordringbaar IJzeren Gordijn, bewaakt met prikkeldraad, mijnenvelden, grenstroepen en schietinstallaties. 

Het IJzeren Gordijn

Om de opmars van het communisme tegen te houden beloofde hij economische en militaire steun. 

Het indammen of stoppen van de verspreiding van het communisme wordt containmentpolitiek genoemd. 

Economische steun tijdens de containmentpolitiek was de Marshallhulp. Zo konden landen beginnen aan de wederopbouw.

Want als landen arm waren, werden ze sneller communistisch. 

Vraag Examen 2019 tv2

De Amerikaanse president Truman noemde de Trumandoctrine en het Marshallplan two halves of the same walnut (twee helften van dezelfde walnoot), waarmee hij aangaf dat ze onlosmakelijk met elkaar verbonden waren.

Licht dit toe door:

 het doel te noemen dat met de Trumandoctrine werd nagestreefd en

 uit te leggen waardoor het Marshallplan aan dat doel bijdroeg.

Het IJzeren Gordijn

In 1949 werd West-Duitsland samengevoegd in een nieuwe staat. 

Reactie daarop werd de Sovjetzone samengevoegd tot een communistische staat. 

In 1949 sloten de West-Europese landen, VS en Canada een militaire bondgenootschap genaamd: De NAVO. 

In 1955 sloten de Oost-Europese landen een militaire verbond genaamd het Warschaupact. 

De Korea-oorlog

In 1949 greep de communist Mao de macht in China. 

Als reactie hierop paste Truman de containment politiek nu ook toe in Azië. 

In 1950 viel het communistische Noord-Korea met (geheime) steun van Stalin, Zuid-Korea binnen. 

Als reactie hierop en door de containment politiek reageerde de VS en bondgenoten super snel en dreven Noord-Korea terug. 

Hierop reageerde Mao door zijn troepen Noord-Korea in te sturen. Deze verdreven de troepen van de VS en haar bondgenoten weer uit Noor-Korea. 

Het duurde tot na de dood van Stalin dat er een wapenstilstand kwam. 

Berlijn & Cuba

Na de dood van Stalin kwam Chroesjtsjov aan de macht. 

Hij was van mening dat de ideologische systemen voorlopig naast elkaar moesten bestaan. 

Berlijn en Cuba

Maar Chroesjitsjov was ook een bluffer en een gokker: 

Hij bouwde een muur tussen Oost- en West-Berlijn om te zorgen dat de Oost-Berlijners niet meer konden vluchten naar het Westen. 

Hij zorgde er ook voor dat er kernraketten op Cuba werden geplaatst. Hierop dreigde Kennedy met een atoomoorlog als Chroesjtsov ze niet weghaalde. Wat uiteindelijk ook gebeurde. 

Van ontspanning naar nieuwe spanning

Van ontspanning naar nieuwe spanning

Na de Cubacrisis was een tijd van ontspanning. 

De Wapenwedloop ging wel door. 

Met de uitvinding van nieuwe middellangeafstandsraketten nam de vijandigheid weer toe. 

Deze raketten konden de VS niet raken, maar wel Europa. 

Dit leidde tot antikernwapensdemonstraties in heel Europa. 

Examenvraag 2019 tv2

In de jaren 1980 introduceerde de Amerikaanse geschiedkundige

Walter Laqueur de term 'Hollanditis', waarmee hij de aanhoudende Nederlandse protesten tegen kernwapens bedoelde. Laqueur redeneerde dat de protesten zowel te verklaren waren vanuit een veranderde houding van de Verenigde Staten in de Koude Oorlog als vanuit een sociaal- culturele verandering in Nederland.

Leg deze redenering uit door:

 de verandering te noemen in de Amerikaanse houding in de

Koude Oorlog waartegen de protesten zich richtten en

 met een sociaal-cultureel veranderingsproces uit de tweede helft van

de twintigste eeuw de aanhoudende protesten te verklaren.

Het einde van de koude oorlog

Na 1985 werd de Koude Oorlog verrassend snel beëindigd. 

Oorzaken: 

Door economische problemen in de Sovjet-Unie konden zij de wapenwedloop niet meer betalen. 

Gorbatsjov had laten blijken dat hij het Oostblok niet meer met geweld bijeen zou houden. 

In zelfde jaar vielen bijna communistische Oost-Europese land. 

In hetzelfde jaar viel de Berlijnse muur. 

Op 4 december 1989 verklaarde Gorbatsjov en President Bush dat de Koude oorlog voorbij was. 

Na de Koude oorlog

Op 3 oktober 1990 werd de DDR (Oost-Duitsland) opgenomen in de Bondsrepubliek (West-Duitsland)

In de Sovjet-Unie scheidde de ene staat naar de andere zich af. Kerstmis 1991 werd de Sovjet-Unie opgegeven. Hierna was de VS de grootste supermacht. 

Tot 11 september 2001 waarna President Bush junior. De oorlog tegen terrorisme aankondigde. 

Deze oorlogen in Irak en Afghanistan brachten de VS in financiële problemen. 

Terwijl China nadat zij de economie geliberaliseerd hadden enorme economische groei kreeg. 

Vanaf dit moment is China, de VS gaan inhalen als Supermacht. 

Video's met herhaling!

Aan de slag: Huiswerk