KA 1: de levenswijze van jagers en verzamelaars

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van Jagers en Boeren

Leven als deel van de natuur.

Of

Leven door de natuur naar je hand te zetten en de aarde in cultuur te brengen.

Doordat mensen dat laatste met zoveel overgave zijn gaan doen, zijn ze steeds verder van de natuur verwijderd geraakt en is het aanzien van de aarde onherkenbaar veranderd.

KA 1 De levenswijze van jagers en verzamelaars

Kenmerken

Verkorte versie: De levenswijze van jagers en verzamelaars

Tijdvak: Tijd van Jagers en Boeren

Jaartallen: Tot ca. 3000 v. Chr.

Periode: Prehistorie

Samenleving: Jagers en verzamelaars samenleving

Invalshoek: politiek, economie, sociaal, cultuur

Mindmap: jagers-verzamelaars, nomaden, taakverdeling m/v, weinig sociale verschillen, grotschilderingen & grafgiften (magie)

Gebeurtenis: De klimaatverandering (60.000 v. Chr.), laatste ijstijd tot ongeveer 12.000 v. Chr. De gevolgen waren enorm voor Noordwest-Europa.

Document: de Chauvet-grot in de Franse Ardéche (31.000 v. Chr.). Deze grot lijkt te passen in een ruime interpretatie van de beschilderde grotten: als plaatsen die door prehistorische gebruikers gezien werden als deel van een bovennatuurlijke wereld.

Persoon: Het mannetje van Willemstad. Bij de aanleg van de Deltawerken in 1968 gevonden. Een beeldje van 12 cm hoog en 7500 jaar oud.  De grote vraag is waarvoor dit mannetje ooit gebruikt werd.

Leerdoelen

• De leerling kan uitleggen op welke bronnen onze kennis van de prehistorie is gebaseerd. 
• De leerling kan  de vier invalshoeken van de geschiedenis en/of samenleving benoemen en uitleggen.
• De leerling kan de kenmerken van de jagers-verzamelaars samenleving benoemen. 
• De leerling kan uitleggen hoe de moderne mens zich over de wereld verspreidde. 
• De leerling kan het scheppingsverhaal en de evolutietheorie benoemen en uitleggen als twee theorieën over waar de eerste mens vandaan komt.

Gelijkwaardige rolverdeling

Vragen van betekenis

Heeft de mens een paradijs verloren?

Mensen vragen zich af of vroegere jager-verzamelaars in een soort paradijs leefden of dat hun leven eigenlijk moeilijk en primitief was. In veel culturen hebben verhalen over een 'verloren paradijs' bestaan. Denk aan het Bijbelverhaal over Adam en Eva die uit de Hof van Eden werden gestuurd en hard moesten werken op aarde.

In vroegere tijden, toen pruiken en revoluties plaatsvonden, dachten mensen dat 'nobele wilden' eigenschappen hadden die we in moderne samenlevingen waren kwijtgeraakt. En nu, in onze tijd na de industriële revolutie, lijkt het alsof sommigen het idee van terugkeren naar de natuur als iets ideaals zien.

Maar, als we echt zouden weten hoe jager-verzamelaars leefden, zou dat het romantische beeld van een leven in balans met de natuur kunnen veranderen. We proberen te begrijpen of hun leven echt zo harmonieus was als we soms denken.

Test jezelf

a. Wat is de prehistorie?
b. Op wat voor bronnen baseren we onze kennis over de prehistorie op?
c. Geef een voorbeeld.

Noem één oorzaak waarom jagers en verzamelaars nomaden waren.

Wat zijn de kenmerken (politiek, economie, sociaal en cultuur) van een jagers-verzamelaars samenleving?

Jagers-verzamelaars uit de prehistorie leidden een nomadisch bestaan.
2p Leg uit dat dit nomadische bestaan zowel de groepsgrootte als de omvang van de bezittingen van een groep jagers-verzamelaars bepaalde.

Stonehenge kan niet gebouwd kan zijn door jagers-verzamelaars.
4p Leg dit uit. Doe dat door:
-twee kenmerken van de leefwijze van jagers-verzamelaars te noemen en
-met deze kernmerken telkens uit te leggen waarom jager-verzamelaars Stonehenge
niet konden bouwen.

Toelichting

De stenen die gebruikt zijn in Stonehenge wegen gemiddeld 40.000 kg en werden 250 kilometer over land en water vervoerd tot de plek waar zij nu staan