Wij-zij denken en zondebok denken

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 2

Wat is waar?

Wij-zij denken en zondebok denken

Ruimteschip

Waarom moet jullie groep mee in het ruimteschip en de andere niet?

Bedenk zoveel mogelijk redenen.

• Wat zijn/hebben/kunnen jullie dat jullie groep meer geschikt maakt?
  
• Waarom zijn de anderen minder geschikt?

Verdeeld de studenten in twee groepen. De groepen worden bewust gedwongen met elkaar de competentie aan te gaan. Het doel daarvan is om te laten ervaren hoe emotioneel betrokken je al snel raakt in een 'wij tegen hen' sfeer.

1. Zeg aan het begin van de les alleen dat het in deze les gaat over wij-zij-denken, leg verder nog niets uit.
2. Verdeel de klas in twee groepen, random, door bijv. 1,2 te geven.
3. Vertel de groepen dat zij met elkaar de strijd aan gaan om een plek in een ruimteschip als de Aarde ten onder gaat (net als in de film/serie The 100) 'waarom moet jullie groep mee in het ruimteschip en de andere niet? Bedenk zoveel mogelijk redenen.
4. Ze krijgen 3 minuten om te overleggen en redenen op te schrijven. Hiermee komt de competitie op gang en mogelijk ook al enige antipathie voor de andere groep.'

Rol docent: Het is belangrijk het gevoel van competentie aan te wakkeren, mocht dit niet het geval zijn vraag dan de studenten om bijvoorbeeld op te schrijven waarom de andere groep het niet moet worden/minder geschikt is. 

Als de groep wel competitief genoeg is, dan kan je deze stap overslaan.

Input voor de groep:

• Wat zijn/hebben/kunnen jullie dat jullie groep meer geschikt maakt?
• Waarom zijn de anderen minder geschikt?
• Welke vaardigheden hebben jullie en zij niet?
• Waarom heeft jullie groep het meeste verantwoordelijkheidsgevoel?
• Hebben jullie verstand van...(eerste hulp, techniek, bouw..)

Na 3 minuten krijgen beide groepen 2 minuten om hun betoog op te voeren waarom zij het moeten worden. Laat de studenten zelf bepalen wie het woord doet of wijs iemand aan. Tijdens de presentaties staan de twee groepen tegenover elkaar (voor de klas)

Vertel het maar!

Studenten gaan het nu tegenover elkaar, tegen elkaar opnemen waarom zij in het ruimteschip mogen.

Leerdoelen

• Je weet wat 'wij-zij-denken''  is en wat de gevolgen ervan zijn.
• Je weet wat  'zondebokdenken' inhoudt en welke gevaren het heeft.
• Je weet wat 'emotionele manipulatie' is en hoe je dit kunt herkennen en tegengaan.

Wij-zij-denken
Wat is het?

Toelichting: 

het wij-zij-denken is een simplistische manier om mensen in groepen te verdelen: mensen in jouw groep ('wij') en mensen buiten jouw groep ('zij').

Dit is een sterk psychologisch mechanisme dat vaak gebruikt wordt in de samenleving, in politieke of maatschappelijke groepen, om mensen te overtuigen of gemeenschappen te verdelen. Die verdeling kan gaan over ras, religie, sekse, klas, nationaliteit of politieke kleur. Verschillen worden benadrukt door stereotypering en alle personen in de out-group worden als hetzelfde gezien. 

Wij-zij-denken

Is een eenvoudige manier om mensen in groepen te verdelen: mensen in jouw groep (wij) en mensen buiten jouw groep (zij).

wij-zij in foto's 

Maak tweetallen.

Bekijk de twee fotos op je telefoon. 

Op de eerste foto zie je het voetbalelftal van Jong Oranje dat enkele spelers na een gewonnen wedstrijd met de Surinaamse vlag wapperen. Dit maakte mensen boos.

Op de tweede foto zie je schaatser Sven Kramer, die na een gewonnen wedstrijd met de Friese vlag een ereronde reed. Daar maakten mensen zich niet boos over.

Wat heeft dit te maken met wij-zij-denken?

Vraag: wat heeft de boosheid over de Surinaamse vlag te maken met wij-zij-denken? 

Antwoord: Mensen zien Sven Kramer eerder als 'een van ons'.

Geef een voorbeeld van wij-zij-denken dat je zelf wel eens tegen bent gekomen.

Zondebok