4.5 Vermogen & energie

• Mens & Natuur
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Als in een serieschakeling één lampje stuk gaat, dan:

1. blijft de rest gewoon branden.
2. gaan alle lampjes uit.
3. gaat de rest iets sterker branden.
4. gaat de rest iets zwakker branden.

Terugblik

Sleep de zin naar het juiste vak!

Juist

Onjuist

Bij de parallelschakeling heeft elk lampje zijn eigen stroomkring.

Bij de parallelschakeling zijn de lampjes achter elkaar geschakeld.

Als je in een parallelschakeling een lampje inschakelt, dan gaan alle lampjes branden.

Als in een parallelschakeling een lampje doorbrandt, dan blijven de andere lampjes branden.

Is dit een parallelschakeling of een serieschakeling?

1. Parallelschakeling
2. Serieschakeling

Sleep de onderstaande afbeelding naar de goede type schakeling. Is het een serie of een parallelschakeling? 

Serieschakeling

Parallelschakeling

Maak een schakelschema  van een parallelschakeling

met 2 lampjes die aangesloten zijn op één batterij.

Is dit een serie- of
parallelschakeling?

1. serie
2. parallel

Welke schakeling zie je hier getekend?

4.5 Vermogen en Energie

Energie

Een elektromotor gebruikt elektrische energie om een draaiende beweging te maken.

In een boormachine zit een elektromotor. De motor laat het boortje draaien. In een wasmachine zit ook een elektromotor. Die motor laat de trommel van de wasmachine draaien. Ook in een elektrische scooter zit een elektromotor. Deze motor zorgt voor de aandrijving van het achterwiel.

Elektrische energie

Elektrische apparaten gebruiken elektrische energie. Met elektrische energie kun je veel dingen doen. Bijvoorbeeld:

 • water koken in een waterkoker;

• een lamp laten branden;

• een mixer laten draaien;

• muziek luisteren via een draadloze speaker 

Vermogen

Elektrische apparaten gebruiken niet allemaal evenveel energie. Hoeveel energie een apparaat gebruikt, zie je aan het vermogen van het apparaat. Het vermogen is de elektrische energie die een apparaat elke seconde verbruikt.

​Het vermogen staat op het typeplaatje van een apparaat. 

Wordt uitgedrukt in Watt (W)​

Hoe groter het vermogen, hoe meer energie het apparaat in één seconde verbruikt.

Het vermogen van sommige apparaten is veranderlijk. Bij een mobiele telefoon neemt het

vermogen bijvoorbeeld sterk toe als je belt of gebruikmaakt van internet. Als de telefoon

op stand-by staat, is het vermogen juist heel klein. Andere apparaten hebben wel een

constant vermogen, zoals een zaklantaarn of een elektrische klok.

Kilowatt

Met een zaagmachine van 500 watt kun je dunne planken doorzagen. Maar met een zaagmachine van 2000 watt kun je in dezelfde tijd een boomstam doorzagen. Hoe groter het vermogen van een apparaat, hoe zwaarder het werk dat het apparaat kan doen.

Hetzelfde gebeut met spaarlampen. Het vermogen van de lampen kan verschillen. De lamp van 20 watt geeft méér licht dan de lamp van 7 watt.

Watt (W) of kilowatt (kW)

Als het vermogen groot is, gebruik je kilowatt. Kilo betekent 1000. 

 1 kilowatt = 1000 watt. 

Kilowatt mag je afkorten met kW. De k staat voor kilo ende W staat voor watt.
Bij klein verbruik, gebruik je watt (W) bij een groot verbruik kilowatt (kW);​

Bij omrekenen van kilowatt naar watt vermenigvuldig je met 1000.

Bij omrekenen van watt naar kilowatt deel je door 1000.
 

​

Energie

Voor elektrische energie moet je betalen. Daarom wil het energiebedrijf weten hoeveel elektriciteit je verbruikt. De elektriciteit komt het huis binnen in de meterkast. Daar hangt de kilowattuurmeter. Deze energiemeter ‘telt’ hoeveel elektrische energie je in huis verbruikt. Dat geeft hij aan in kWh (spreek uit: kilowattuur). Soms heeft de kilowattuurmeter of kWh-meter een draaiende schijf. Bij deze kWh-meter moet je ieder jaar de meterstand doorgeven aan het energiebedrijf. De meterstand is het getal dat de meter aangeeft.

Energie

 Een ‘slimme meter’ heeft geen draaischijf. Hij geeft zelf de meterstand door aan het energiebedrijf . Het energiebedrijf kan nu het energieverbruik controleren.

Als je het energieverbruik weet, kun je uitrekenen hoeveel je hiervoor moet betalen. Je vermenigvuldigt het energieverbruik met de kosten voor 1 kWh. In 2021 is de prijs voor 1 kWh gemiddeld € 0,23.

Syrana wil weten hoeveel ze dit jaar moet betalen voor haar energieverbruik. Daarbij gebruikt ze de meterstanden. Vorig jaar was de meterstand: 62 195 kWh. Precies een jaar later is de meterstand: 63 865 kWh. De prijs voor 1 kWh is € 0,23. Hoeveel moet Syrana dit jaar betalen voor haar energierekening?

gegevens

- meterstand vorig jaar: 62 195 kWh. Dit noem je stand 1.

- meterstand dit jaar: 63 865 kWh. Dit noem je stand 2.

- 1 kWh kost € 0,23.

gevraagd

kosten = ?

uitwerking

energieverbruik = stand 2 – stand 1

= 63 865 – 62 195 = 1670 kWh

Syrana moet betalen: 1670 × 0,23 = € 384,10.

Voorbeeldopdracht

Onthoud

Het vermogen is de energie die een apparaat elke seconde verbruikt.
Het vermogen van een apparaat staat op het typeplaatje.

Het vermogen geef je aan in watt (W).

1 kilowatt = 1000 watt (1 kW = 1000 W)

Hoeveel elektriciteit je verbruikt, meet je in kilowattuur (kWh).

De kilowattuurmeter of kWh-meter houdt bij hoeveel elektriciteit je verbruikt.

Je kunt berekenen hoeveel je moet betalen voor elektrische energie:

energieverbruik (in kWh) × de kosten van 1 kWh (in euro).

Aan het werk! NOVA

Wat? 4.5 Vermogen en Energie - opdrachten 1 t/m 17

Waar? In je NOVA (online) boek

Hoe? Als het bord op rood staat werk je alleen en in stilte.

Als het bord op groen staat mag je fluisterend overleggen met je buurman. 

Heb je vragen? Steek je hand op en ik kom bij je. 

Klaar? Test Jezelf!

Leerdoelen

4.5.1 Je kunt benoemen dat elektrische apparaten energie verbruiken.

4.5.2 Je kunt uitleggen wat het vermogen van een apparaat is.

4.5.3 Je kunt watt en kilowatt naar elkaar omrekenen.

4.5.4 Je kunt met de standen van de kilowattuurmeter berekenen hoeveel energie je verbruikt.

4.5.5 Je kunt berekenen hoeveel je moet betalen voor elektrische energie.

Je hebt niet veel aan een mobiele telefoon als je hem steeds moet opladen. Daarom is het belangrijk dat een telefoon zuinig omgaat met de elektrische energie.