Les 7: Medialandschap + Beeldvorming

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Media

Maatschappijleer BK3 - Les 6: Massamedia en Journalistiek

Leerdoelen media-

landschap

1. Je weet hoe het medialandschap van Nederland in elkaar zit. (R)

2. Je kunt uitleggen hoe commerciële media hun geld verdienen. (T)

3. Je kunt uitleggen dat media zich richten op doelgroepen en hiervan voorbeelden noemen. (T)

Het medialandschap

John de Mol jr. heeft met zijn bedrijven veel invloed op het medialandschap in Nederland. 

Het medialandschap wordt bepaald door alle mediamerken bij elkaar op alle soorten (massa)media: radio, televisie, internet, tijdschriften.

John de Mol jr.

Misschien wel de bekendste mediaman van Nederland. Met zijn bedrijven heeft hij veel invloed op het medialandschap van Nederland. Hij heeft het eerste reality-programma Big Brother bedacht en kwam later met The Voice. Hij heeft aandelen in de televisiezender SBS6 en is ook eigenaar van Sky Radio.

medialandschap

Alle mediabedrijven in Nederland. 

Tekst gesproken

npo.nl

Meer dan één medium

Veel bedrijven zijn crossmediaal. Dat wil zeggen dat ze zich met verschillende mediums bezighouden: Linda de Mol (de zus van) heeft een tijdschrift, een website, een app en tegenwoordig ook een eigen online televisiekanaal. De Volkskrant heeft een krant, een website en een Nieuws-app. Sommige programma’s van BNNVARA worden ook voor YouTube gemaakt.

crossmediaal

Een mediabedrijf is op meerdere mediakanalen actief. Bijvoorbeeld: Een bedrijf zit op internet en televisie.

Tekst gesproken

Doelgroepen

Veel mediabedrijven zijn opgericht vanuit een bepaalde gedachte. Dit kan zijn een religieuze of politieke boodschap, of omdat iemand iets creatiefs heeft bedacht, of omdat iemand mooie verhalen kan vertellen en soms ook omdat iemand met een heel goed idee geld kan verdienen.

Tekst gesproken

Doelgroepen

De reden waarom een medium is opgericht, noemen we een identiteit. De identiteit van BNNVARA is om jongeren informatieve, vernieuwende, maar vooral leuke programma’s te brengen. De christelijke televisiezender EO wil vooral het Bijbelse verhaal vertellen en John de Mol wil graag geld verdienen met zijn televisieprogramma’s.

Omdat het lastig is om een product te maken waar heel Nederland graag naar kijkt, luistert of in leest, richten de meeste mediabedrijven zich op een doelgroep.

doelgroep

Een groep met grotendeels dezelfde eigenschap(pen) waar bedrijven zich op richten. Bijvoorbeeld: Een speelgoedreclame die zich richt op kinderen.

identiteit

Kenmerkende eigenschappen die iets of iemand maken tot wie of wat ze zijn. 

Tekst gesproken

Doelgroep

Je kunt mensen indelen in verschillende groepen: man/vrouw, jong/oud/heel oud, sportief/creatief. Mensen die houden van reizen, de natuur, auto’s, voetbal, paarden, golf, vissen, boten, puzzels en ga zo maar door. De doelgroep van Nickelodeon bestaat uit jonge kinderen die van cartoons houden. De app 9292ov is voor alle mensen die veel met het openbaar vervoer reizen. Het tijdschrift Linda Meiden is gemaakt voor jonge vrouwen van 17-28 jaar die graag lezen over mode, mannen, relaties en series.

Tekst gesproken

Geef bij het volgende mediamerk aan wie de doelgroep is. Geef de volgende kenmerken aan: man/vrouw/beide, leeftijd en/of specifieke interesses.

NOS journaal

Geef bij het volgende mediamerk aan wie de doelgroep is. Geef de volgende kenmerken aan: man/vrouw/beide, leeftijd en/of specifieke interesses.

Donald Duck

Publieke omroep

Maar ook de Nederlandse overheid drukt met de Nederlandse publieke omroep (NPO) een grote stempel op het medialandschap in Nederland. 

De overheid betaalt verenigingen om televisie en radio te maken op de publieke omroep. Dit zijn bijvoorbeeld de NOS, BNNVARA, AVRO-TROS, Omroep Max, PowNed, de EO en nog een aantal meer.

vereniging

Een organisatie die leden heeft en bepaalde doelen nastreeft. 

publieke omroep

De publieke omroep zendt programma's uit voor alle groepen in de samenleving, betaald vanuit belastinggeld en reclameopbrengsten (STER).

Tekst gesproken

Commerciële omroep

Het overgrote deel van de media is commercieel, dat betekent dat ze winst moeten maken om te blijven bestaan. Er zijn hiervoor twee manieren:

1. Abonnementen; consumenten betalen geld om gebruik van media te maken via een abonnement. 
2. Advertenties
   ; adverteerders betalen geld voor hun reclames rondom programma’s.

concument

Mensen die dingen of diensten koopt om deze te gebruiken. Bijvoorbeeld: iemand met een Netflix abonnement is consument van Netflix.

commerciële omroep

Als doel hebben om winst te maken.

adverteerders

Een bedrijf die geld betaald om reclame te morgen maken. Bijvoorbeeld: Coca Cola betaald geld om reclame te maken in een reclameblok. 

Tekst gesproken

01:16

In welk jaar kwam Big Brother voor het eerst op de televisie?

1. 1998
2. 1999
3. 2000
4. 2001

01:20

Vul aan:
Big Brother was de eerste ...

1. Soap
2. Vlog
3. Reality-tv serie
4. Talkshow

02:29

Wat was de eerste reactie van Linda de Mol op het idee van Big Brother?

1. Wat een gek idee.
2. Wat een spannend idee.
3. Wat een fantastisch idee.
4. Het slaat de plank helemaal mis.

03:19

Wat waren de twee redenen dat andere mediabedrijven in dit programma niets zagen.

1. Het was duur en een groot risico.
2. Het was een groot risico en concurrentie met het eigen merk (GTST).
3. Het was duur en concurrent met het eigen merk (GTST).
4. Het was concurrent met het eigen merk (GTST) en niemand had interesse.

04:26

Hoe groot was het risico dat John de Mol nam met dit programma?

1. 8 miljoen gulden
2. 10 miljoen gulden
3. 12 miljoen gulden
4. 15 miljoen gulden

05:01

Is Big Brother uitgezonden op de publieke omroep of de commerciële omroep?

1. Publieke omroep
2. Commerciële omroep

05:02

Vul in:
Door de reclameblokken tussen het programma door ...

1. verdiende het programma geld en wilden mensen weten hoe het afliep.
2. verdiende het programma geen geld en zapten mensen weg.
3. verdiende het programma geld, maar zapten mensen weg.
4. verdiende het programma geen geld en mensen wilden weten hoe het afliep.

Pluriformiteit in de media

Veel mediabedrijven bezitten meerdere mediamerken. Dat is soms goedkoper en je kunt zo gemakkelijk samenwerken. Wanneer een bedrijf meerdere mediamerken bezit, noemen we dat persconcentratie. Zo zijn bijna alle Nederlandse kranten onderdeel van één bedrijf. De websites van AD, Brabants Dagblad, Tubantia lijken verdacht veel op elkaar, vind je niet?

persconcentratie

Wanneer verschillende mediamerken onder één eigenaar of bedrijf vallen, noemen we dat persconcentratie.

Het Algemeen Dagblad

Het Brabants Dagblad

Turbantia

Pluriformiteit in de media

De Nederlandse overheid vindt dat niet altijd slim. Zij wil mediapluriformiteit, dat betekent dat mediamerken juist duidelijk van elkaar verschillen op inhoud. Als verschillende maatschappelijke organisaties, religies en politieke visies goed te zien zijn in ons medialandschap, kunnen mensen makkelijker kiezen wat bij hen past.

mediapluriformiteit

nhoudelijke verschillen. Bijvoorbeeld: Pluriforme media. Een Christelijke omroep, een omroep voor jongeren etc.

Begrippen uit deze les

• Medialandschap
•  Doelgroep
• Identiteit
• Publieke omroep
• Commerciële omroep
• Mediapluriformiteit
• Persconcentratie

• Crossmediaal
• Consument
• Adverteerder

Leerdoelen 

Beelvorming

1. Je weet hoe media zorgen voor beeldvorming (R).

2. Je kunt uitleggen wat rolpatronen en stereotypen zijn en hiervan voorbeelden noemen (T).

3. Je kunt uitleggen hoe de media discriminatie kunnen versterken (T).

KADER:

4. Je kunt uitleggen hoe je vooroordelen en stereotypes kunt herkennen en tegengaan (I).

02:20

Hoe denk je dat de film afloopt?

05:23

Is de film afgelopen zoals je dacht bij de vorige vraag? Leg je antwoord uit.

Beeldvorming

De media zijn een van de socialiserende instituties. De media bepalen voor een deel hoe jij naar andere mensen en de wereld kijkt. Je kunt bijvoorbeeld een beeld vormen van een Amerikaan of een Japanner, zonder dat je ooit maar in Amerika of Japan bent geweest. Je vormt je beeld bijvoorbeeld uit films, tijdschriften of series. Dit noemen we beeldvorming.

Beeldvorming vs. werkelijkheid

Onze beeldvorming komt alleen niet altijd overeen met de werkelijkheid. Het beeld dat vrouwen vooral mooi moeten zijn, zorgt ervoor dat veel meiden en jongen vrouwen vaak onzeker zijn over hun uiterlijk. Zij baseren het ideale uiterlijk op beelden uit de media. Maar zijn deze beelden wel zo eerlijk?

Vooroordelen

De media creëren onbedoeld vooroordelen. Maar de werkelijkheid is anders. Een meisje dat geen make-up draagt, is niet lelijk. Een jongen met een bril is geen nerd en een man met een witte jas hoeft geen dokter te zijn.

Rolpatronen

Media maken graag gebruik van bestaande beeldvorming. We noemen dit ook wel rolpatronen. Een rolpatroon is het gedrag laten zien dat wordt verwacht: Jongens zijn stoer, meisjes zijn lief. Mannen zorgen voor geld, vrouwen zorgen voor het huishouden. Deze traditionele ideeën zijn in werkelijkheid anders, maar de media houden dit stereotype beeld mede in stand.

Stereotypes

Hoewel rolpatronen zorgen dat verwachtingen kloppen, leveren ze ook een probleem op. Rolpatronen geven namelijk een veel te simpel beeld van hoe iemand zich in een bepaalde rol moet gedragen. Hierdoor ontstaan stereotypes. Een stereotype is een simpele en niet altijd kloppende verwachting van een persoon of groep. Bijvoorbeeld door één eigenschap extra uit te vergroten.

stereotype

Een vast beeld of verwachting dat ontstaat van een persoon of groep door bijvoorbeeld één eigenschap te laten zien. 

Raadsel

Vader en zoon rijden in de auto, en krijgen een ongeluk. De vader is op slag dood, de zoon gaat per ambulance naar het ziekenhuis. De chirurg buigt zich over het slachtoffer, maar zegt niet te kunnen opereren: ‘Het is mijn zoon.’ Rara, hoe kan dat?

Oplossing: De chirurg is zijn moeder.

Stereotypes

Het raadsel bevestigt het probleem van stereotypes. Stel je in je hoofd maar eens een politieagent, huisarts of directeur voor. Waarschijnlijk is de politieagent een man, draagt de huisarts een witte jas en is de directeur een man in pak. Dit zijn allemaal stereotypes, de werkelijkheid kan heel anders zijn dan het beeld dat je had.

Roldoorbrekend gedrag

Soms gedragen mensen zich anders dan je bij hun rol vindt passen. Dan ontstaat er een rolconflict, of roldoorbrekend gedrag. Larissa die commando wil worden, werd in eerste instantie afgewezen omdat ze een vrouw was. “Vrijwel geen enkele vrouw zou kunnen voldoen aan de zware fysieke eisen.” Zij werd afgewezen omdat ze een vrouw was, niet omdat ze niet voldeed aan de eisen, die kans heeft ze niet eens gekregen. Larissa’s verhaal is een voorbeeld van een rolconflict. Wanneer je ouders opeens raar door de kamer springen en dansen of de leraar opeens in straattaal zijn les begint, is er sprake van roldoorbrekend gedrag.

Waarom is er in de video sprake van roldoorbrekend gedrag?

Selectieve waarneming

Je ziet dus lang niet alles. Veel van onze keuzes over wat we willen waarnemen, maken we zelf. Die keuze is dan gebaseerd op wat mensen verwachten of van ons vragen. Vaak onthouden we datgene wat we al kennen en valt dat ons eerder op. Dat is veel makkelijker om te begrijpen dan nieuwe informatie.

Begrippen uit deze les

• Beeldvorming
• Selectieve waarneming
• Rolpatronen
• Stereotype
• Vooroordelen
• Roldoorbrekend gedrag