9.7 De bezetting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Huiswerkcontrole

9.6

Opdrachten 1, 3, 4, 5, 7, 8, 13, 16 en 20

H9 De tijd van de wereldoorlogen

9.7 De bezetting van Nederland

KA

De Duitse bezetting van Nederland

Leerdoel

In deze presentatie leer je:

• hoe de Duitse bezetting van Nederland verliep
• hoe Nederlanders zich aanpasten of in verzet kwamen
• hoe Nederlanders collaboreerden met de Duitsers

Het verloop van de bezetting 1/4

Nederland was neutraal, maar op 10 mei 1940 toch Duitse invasie. 

Op 15 mei capituleerde Nederlandse leger. 

Daarna afschaffing rechtsstaat en democratie. 

Voor de meeste Nederlanders viel de bezetting eerst mee.

Het verloop van de bezetting 2/4

Stapsgewijze isolatie van joodse Nederlanders:

• eind 1940 ontslag joodse ambtenaren en leraren
  
• Amsterdamse jodenbuurt werd afgegrendeld
  
• 1941 joodse bedrijven onder nazicontrole
  
• 1942 dragen davidsster verplicht
  
• 1942-1944 deportatie 107.000 joden via Westerbork naar Auschwitz en Sobibor, slechts 5000 overlevenden
  

ariër-verklaring

Het verloop van de bezetting 3/4

Toen de oorlog voor Duitsland slechter verliep nam de onderdrukking in Nederland toe:

• goederen naar Duitsland
  
• Nederlandse dwangarbeiders naar Duitsland
  
• voedsel, kleding en brandstoffen schaarser
  
• 1944: na bevrijding van Zuid-Nederland > Hongerwinter 1944-1945, duizenden hongerdoden in bezet gebied
  

Het verloop van de bezetting 4/4

5 mei 1945 capitulatie Duitse leger in Nederland:

• kwart huizen beschadigd of verwoest
  
• leeggeroofde fabrieken
  
• vernielde bruggen en spoorrails
  
• 200 000 Nederlanders omgekomen
  

Aanpassing en verzet 1/2

De meeste Nederlanders pasten zich tijdens de bezetting aan de nieuwe situatie aan. 

Een minderheid ging in verzet:

• 1941 Februaristaking tegen deportaties van joden
  
• 1943 April-meistakingen tegen gedwongen arbeid in Duitsland
  
• 1944 spoorwegstakingen om Duitse troepentransporten te hinderen
  

Duitsers sloegen steeds hard terug:

• schoten stakers dood
  
• legden transporten naar West-Nederland stil > hongerwinter
  

Aanpassing en verzet 2/2

Andere vorm van verzet:

• hulp aan onderduikers: 25 000 joden kregen onderduikadres, ook veel mannen doken onder om dwangarbeid te voorkomen
  
• verzetsgroepen maakten illegale krantjes
  
• weinig gewelddadig verzet, enkele tientallen nazi’s vermoord > gruwelijke wraakacties van de Duitsers, executie van
  

1. elitegijzelaars
2. gewone burgers
   

Collaboratie

5% Nederlanders was pro-Duits, meesten lid van Nationaalsocialistische Beweging (NSB):

• 4% van de stemmen bij laatste verkiezingen
  
• mei 1940 verwelkoming bezetters
• oplopend ledental naar bijna 100 000
  
• NSB’ers maakten zich schuldig aan collaboratie. O.a. jodenjacht, lid SS.
  

De meeste Nederlanders haatten NSB’ers. 

Na de oorlog zijn veel NSB’ers vastgezet.

duo opdracht

Op 4 mei herdenken we Nederlandse slachtoffers in oorlogssituaties (Dodenherdenking), op 5 mei vieren we Bevrijdingsdag. 

Sinds enkele jaren worden bij plaatselijke herdenkingen ook Duitsers betrokken.

Bedenk hier een argument voor en een argument tegen.

Zelfstandig werken

Ga aan de slag met de digitale opdracht van 9.7

Opdrachten 1, 2, 4, 5, 6, 7, 14, 16 en 17